De juiste inbouwdoos voor metselwerk: tips en toepassingen voor schakel- en verlichtingsinstallaties

Published by Redactie on augustus 29, 2025 | Category metselwerk

Bij elke elektrische installatie in metselwerk is het kiezen van de juiste inbouwdoos essentieel. Inbouwdozen dienen als beveiliging en ondersteuning voor schakel- en stopcontactmateriaal en moeten voldoen aan de eisen van de ondergrond waarin ze worden geplaatst. In dit artikel geven we een overzicht van de meest gebruikte inbouwdozen in metselwerk, zoals schoonmetselwerk inbouwdozen, hollewand inbouwdozen en centraaldozen. We behandelen hun toepassing, technische kenmerken en het belang van veiligheid bij installatie. Met behulp van praktische tips en aanbevelingen helpt deze gids bij het maken van een verstandige keuze voor inbouwdozen bij verbouwingen of nieuwbouw.

Wat zijn inbouwdozen en waarom zijn ze belangrijk?

Inbouwdozen zijn doosvormige behuizingen die gebruikt worden bij elektrische installaties om schakelaars, stopcontacten en andere elektrische componenten op een veilige manier in te bouwen. Zij worden meestal in metselwerk, holle wanden of plafonds geplaatst en zorgen voor beveiliging van de elektriciteitsinstallatie, evenals voor een strakke afwerking van het interieur. De juiste inbouwdoos helpt ook om eventuele lekstroom of kortsluiting te voorkomen, wat essentieel is voor de veiligheid van de woning en de gebruiker.

Inbouwdozen zijn niet alleen functioneel, maar ook esthetisch belangrijk. Ze moeten in het metselwerk passen, zonder de structuur of het ontwerp van de ruimte aan te tasten. Daarnaast beïnvloeden ze de eenvoud van het installatieproces, aangezien de verkeerde keuze voor een inbouwdoos leidt tot extra werk, materiaalverlies of zelfs een onveilige installatie.

Typen inbouwdozen voor metselwerk

1. Schoonmetselwerk inbouwdozen

Schoonmetselwerk inbouwdozen zijn ontworpen voor installaties in metselwerk dat afwerkt is met plaatmateriaal of andere gladde oppervlakken. Deze doos is meestal vierkant van vorm, wat betekent dat het goed past in grotendeels stenen muren en metselwerk. De vorm zorgt voor een strakke en professionele afwerking, zonder dat er ruimte verloren gaat door het gebruik van een ronde of onregelmatige doos.

De schoonmetselwerk inbouwdoos heeft ook een vlakke dekselrand, die niet uitsteekt boven het metselwerkoppervlak. Hierdoor kan het metselwerk direct boven de doos worden aangebracht, wat leidt tot een strakke en gladde afwerking. Bovendien is het materiaal van de doos meestal polystyreen of kunststof dat goed bestand is tegen normale druk en temperatuurvariaties.

2. Hollewand inbouwdozen

Hollewand inbouwdozen zijn ontworpen voor montage in open en gesloten holle wanden. Deze doos wordt bevestigd met haken die via schroefvatting worden aangedreven. De haken zorgen ervoor dat de doos stevig in de wand blijft zitten, ondanks de afwezigheid van een massieve ondergrond. Naast standaard holle wanddozen zijn er ook brandveilige modellen beschikbaar, die extra beveiliging bieden in gevarengebieden.

Deze doos is ideaal voor situaties waarin er geen massieve muur is, maar alleen een hulpwand of een wand met gipsplaten. De installatie vereist wat meer aandacht, aangezien de bevestiging met haken het proces iets complexer maakt. Echter, de doos blijft op zijn plaats en kan veilig worden gebruikt voor elektrische installaties.

3. Centraaldozen

Centraaldozen zijn vergelijkbaar met inbouwdozen, maar worden gebruikt in het plafond. In plaats van in een muur wordt de centraaldoos in het plafond geplaatst, waarin verlichtingsapparatuur zoals een lamp of LED-lamp wordt gemonteerd. De doos heeft haakjes waaraan de lamp kan worden bevestigd, zodat deze veilig hangt en niet loskomt. De centraaldoos zorgt ook voor een nette afwerking van het plafond, zonder dat er extra gaten of losse onderdelen nodig zijn.

4. Traditionele inbouwdozen

Traditionele inbouwdozen zijn geschikt voor montage in materialen zoals kalkzandsteen, massief gips en gasbeton. Ze worden vaak gebruikt in nieuwbouw of verbouwingen waarin het metselwerk niet is afgevoegd. De grootte van de doos is afhankelijk van het aantal stopcontacten of schakelaars die worden geïnstalleerd. Naast enkele inbouwdozen zijn er ook duo inbouwdozen, ook wel dubbele inbouwdozen genoemd, die geschikt zijn voor het installeren van meerdere contactdozen op één steen.

Deze doos is meestal iets dieper dan schoonmetselwerk inbouwdozen, aangezien het in een minder gladde ondergrond wordt gebruikt. Het is ideaal voor situaties waarin de muur niet afgevoegd is en waarin er ruimte is voor het schakelmateriaal.

Technische kenmerken van inbouwdozen

Wanneer het gaat om de keuze van een inbouwdoos, zijn er verschillende technische kenmerken die een rol spelen. Deze bepalen de toepassing, de veiligheid en de duurzaamheid van de installatie. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste technische kenmerken die je bij de aankoop van een inbouwdoos in overweging moet nemen.

1. Afmetingen en diepte

De afmetingen van een inbouwdoos zijn afhankelijk van de ondergrond waarin het geplaatst wordt. Schoonmetselwerk inbouwdozen zijn meestal 150 x 150 mm in breedte en 65 mm in diepte, terwijl traditionele inbouwdozen iets dieper zijn. De diepte is belangrijk, omdat het bepaalt of het schakelmateriaal goed past in de doos en of er genoeg ruimte is voor eventuele kabels.

Een te dunne doos kan leiden tot problemen met de bevestiging van het schakelmateriaal en kan ook leiden tot een onveilige installatie. Daarom is het belangrijk om de juiste diepte te kiezen, afhankelijk van het aantal stopcontacten en schakelaars dat geïnstalleerd moet worden.

2. Beschermingsgraad

De beschermingsgraad van een inbouwdoos wordt aangegeven door het IP-cijfer. Bijvoorbeeld IP20 betekent dat de doos beveiliging biedt tegen vaste voorwerpen van 12,5 mm of groter, maar niet tegen vocht of stof. In binnenruimtes is IP20 voldoende, terwijl in vochtige ruimtes zoals badkamers of keukens vaak een hogere beschermingsgraad nodig is.

3. Aantal invoeren

Het aantal invoeren bepaalt hoeveel kabels of leidingen in de doos kunnen worden ingevoerd. Een inbouwdoos met 24 invoeren is bijvoorbeeld geschikt voor complexe installaties met meerdere kabels. Het aantal invoeren is belangrijk om te bepalen of de doos voldoet aan de eisen van de installatie.

4. Vorm en materiaal

De vorm van een inbouwdoos bepaalt hoe het past in het metselwerk. Schoonmetselwerk inbouwdozen zijn meestal vierkant, terwijl traditionele inbouwdozen ook rechthoekig of rond kunnen zijn. Het materiaal van de doos is meestal polystyreen of kunststof, die bestand zijn tegen normale druk en temperatuurvariaties.

5. Brandveiligheid

In sommige gevallen zijn brandveilige inbouwdozen nodig, zoals in huizen met brandmoeilijke materialen of in zalen met veel elektrische apparatuur. Deze doos is ontworpen om de hitte van een eventuele kortsluiting te vertragen, zodat er voldoende tijd is om de stroom af te schakelen.

Veiligheid bij de installatie van inbouwdozen

De installatie van inbouwdozen vereist aandacht voor veiligheid, zowel tijdens het plaatsen als bij het gebruik van de elektrische installatie. Hieronder geven we een aantal tips om ervoor te zorgen dat de installatie veilig is en voldoet aan de wettelijke eisen.

1. Gebruik van een aftekenmal

Om ervoor te zorgen dat de inbouwdoos op de juiste plek wordt geplaatst, is het aan te raden om een aftekenmal te gebruiken. Een aftekenmal is een voorverdeelde tekening die aangeeft waar de doos moet komen te zitten. Dit zorgt ervoor dat de installatie nauwkeurig is en dat er geen fouten worden gemaakt bij het plaatsen van meerdere dozen.

2. Vermeden van meerdere dozen op één plek

Het naast elkaar plaatsen van meerdere inbouwdozen moet worden vermeden om veiligheidsredenen. In plaats daarvan is het beter om een meervoudige doos te kiezen, die meerdere stopcontacten of schakelaars bevat. Dit zorgt voor een strakke afwerking en vermindert de kans op problemen met de elektrische installatie.

3. Correcte bevestiging van de doos

Zowel schoonmetselwerk inbouwdozen als hollewand inbouwdozen moeten correct worden bevestigd om ervoor te zorgen dat ze op hun plaats blijven. Bij schoonmetselwerk dozen is dit vaak eenvoudig, aangezien ze direct in het metselwerk worden geplaatst. Bij holle wanddozen is het nodig om haken te gebruiken, die via schroefvatting worden aangedreven.

4. Kwaliteit van het materiaal

Het is belangrijk om inbouwdozen van hoge kwaliteit te kiezen, aangezien dit beïnvloedt hoe lang de installatie zal meegaan. Inbouwdozen van polystyreen of kunststof zijn meestal goed genoeg voor binneninstallaties, maar voor buiteninstallaties of in vochtige ruimtes is een sterkere en duurzamere doos aan te raden.

Praktische tips voor het kiezen van een inbouwdoos

Het kiezen van de juiste inbouwdoos kan een beetje verwarrend zijn, aangezien er zoveel verschillende opties zijn. Hieronder geven we enkele praktische tips om ervoor te zorgen dat je de beste keuze maakt.

1. Stel vast welk type metselwerk je hebt

Het eerste dat je moet bepalen is welk type metselwerk je hebt. Als het metselwerk glad is, dan is een schoonmetselwerk inbouwdoos het beste. Als het metselwerk ruw is of uit gipsplaten bestaat, dan is een traditionele inbouwdoos of een hollewand inbouwdoos geschikter.

2. Bepaal hoeveel stopcontacten of schakelaars je nodig hebt

Het aantal stopcontacten en schakelaars dat je wilt installeren bepaalt de grootte van de inbouwdoos. Voor één stopcontact of schakelaar is een enkele doos voldoende, maar voor meerdere is een meervoudige doos beter.

3. Kijk naar de afmetingen van de doos

De afmetingen van de doos moeten aansluiten op de afmetingen van het metselwerk. Schoonmetselwerk inbouwdozen zijn meestal 150 x 150 mm, terwijl traditionele inbouwdozen iets groter kunnen zijn. Zorg ervoor dat de doos past in het metselwerk en dat er voldoende ruimte is voor het schakelmateriaal.

4. Controleer de beschermingsgraad

De beschermingsgraad is belangrijk om te bepalen of de doos geschikt is voor de installatie. IP20 is voldoende voor binnenruimtes, maar voor buiteninstallaties of in vochtige ruimtes is een hogere beschermingsgraad nodig.

5. Kies voor een brandveilige doos indien nodig

In sommige gevallen is een brandveilige inbouwdoos nodig, zoals in huizen met brandmoeilijke materialen of in zalen met veel elektrische apparatuur. Deze doos is ontworpen om de hitte van een eventuele kortsluiting te vertragen, zodat er voldoende tijd is om de stroom af te schakelen.

Conclusie

Het kiezen van de juiste inbouwdoos is essentieel voor een veilige en functionele elektrische installatie in metselwerk. Schoonmetselwerk inbouwdozen zijn ideaal voor gladde muren, hollewand inbouwdozen voor hulpwanden, en centraaldozen voor verlichtingsinstallaties. De technische kenmerken zoals afmetingen, beschermingsgraad, aantal invoeren en brandveiligheid spelen een rol bij de keuze van de juiste doos. Door de juiste inbouwdoos te kiezen, kun je ervoor zorgen dat de elektrische installatie veilig is, duurzaam meegaat en een strakke afwerking biedt.

Bij twijfel over de juiste keuze voor een inbouwdoos is het verstandig om professioneel advies in te winnen bij een erkende elektricien of via de service van een betrouwbare leverancier.

Bronnen

inbouwdoos