Kozijnen stellen in metselwerk: Technieken, voordelen en uitvoering

Published by Redactie on augustus 29, 2025 | Category metselwerk

Het plaatsen van kozijnen in metselwerk is een essentieel onderdeel van de bouw- en renovatiepraktijk. Het betreft een complexe klus waarbij precisie, kennis van de technieken en aandacht voor detail van het grootste belang zijn. In dit artikel geven we een overzicht van de verschillende methoden voor het stellen van kozijnen in metselwerk, de voordelen van het gebruik van stelkozijnen, en de belangrijkste aandachtspunten bij uitvoering. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit de bouwsector en geeft een duidelijk beeld van de standaard procedures en aanbevelingen.

Inleiding

Het stellen van kozijnen in metselwerk is een onderdeel van het stelwerk dat essentieel is voor een correcte uitvoering van metsel- en lijmwerk. Stelwerk helpt bij het uitvoeren van maatvoering conform de tekeningen en zorgt voor een stabiele basis waarop het montagekozijn later kan worden geplaatst. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van een stelkozijn, een tijdelijke constructie die het montagekozijn vervangt tijdens de bouw- of renovatieperiode. Dit artikel richt zich op de methoden, materialen en technieken die worden gebruikt bij het stellen van kozijnen in metselwerk.

Wat is stelwerk en waarom is het belangrijk?

Definitie en functie van stelwerk

Stelwerk omvat het plaatsen van structurele profielen, kozijnen en andere elementen in het bouwproces. Het vormt de basis voor het metsel- en lijmwerk en is daarom een essentieel onderdeel van de bouwpraktijk. Het zorgt ervoor dat de maatvoering conform de tekeningen wordt uitgevoerd en dat er een stabiele basis is voor de verwerking van het metsel- of lijmwerk.

Stelwerk wordt vaak uitgevoerd door gespecialiseerde stelleurs die nauw samenwerken met metselaars en lijmers. Het betreft een handeling die voordat het metselwerk begint, moet worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld bij het plaatsen van profielen of kozijnen is het van groot belang dat de kwaliteit van de materialen aansluit bij de eisen van het project. Profielen moeten rechtdoor zijn en van goede kwaliteit zijn om het stelwerk goed uit te voeren.

Vormen van stelwerk

Naast het stellen van profielen en kozijnen kunnen ook andere vormen van stelwerk worden uitgevoerd, zoals:

Stelwerk van geveldragers
Stelwerk van HSB-elementen
Aanbrengen van folies boven lateien en geveldragers
Aanbrengen van loodvervanger
Vouwen en aanbrengen van lood/loketten
Luchtdicht afwerken van binnenspouwblad

Het stelwerk is dus niet beperkt tot het plaatsen van kozijnen alleen, maar omvat een bredere set van activiteiten die allemaal gericht zijn op het voorbereiden van het metsel- of lijmwerk.

Wat is een stelkozijn en waarom is het nuttig?

Definitie en toepassing van het stelkozijn

Een stelkozijn is een raamwerk dat tijdens het metselen in de muuropening wordt aangebracht en waartegen het montagekozijn later in de afbouwfase wordt geplaatst. Het is meestal gemaakt van hout, maar soms ook van kunststof. Stalen stelkozijnen kunnen theoretisch koudebruggen vormen, wat een nadeel kan zijn in energie-efficiënte constructies.

Het belangrijkste voordeel van het gebruik van een stelkozijn is dat het montagekozijn pas aan het eind van het bouwtraject wordt geplaatst. Hierdoor is de kans op beschadiging van het echte kozijn zo klein mogelijk. Bovendien blijven hoge-technologie kozijnen zoals aluminium kozijnen onaangetast door vers gips, metselspecie of beton.

Een tweede voordeel is dat het tijdelijk gebruik van een waterdichte, lichtdoorlatende folie zorgt voor een regen- en winddichte binnenruimte al vroeg in het bouwtraject. Dit is vooral nuttig in projecten waarin de bouwperiode lang is of waar de weersomstandigheden onvoorspelbaar zijn.

Stelkozijnenband en luchtdichtheid

Een stelkozijnenband tussen het stelkozijn en het kalkzandsteen- of betonnen spouwblad zorgt voor een goede luchtdichtheid. Deze band kan bijvoorbeeld Celdex EPDM zijn, een rubberachtige band die een afdichting vormt tussen het kozijn en het spouwblad. Dit is van groot belang voor het behoud van de thermische isolatie en het voorkomen van luchtlekken.

Er zijn stelkozijnen die specifiek worden gebruikt voor nieuwbouw en andere die geschikt zijn voor renovatieprojecten. In Nederland is het stelkozijn een veelgebruikte methode, hoewel in sommige gevallen het buitenspouwblad als stelkozijn kan fungeren. Dit betekent dat het kozijn zonder aanslag van binnenuit tegen de buitenmuur wordt geplaatst, terwijl de binnenkant van de muur dan als stelkozijn dient.

Montagetechnieken voor kozijnen in metselwerk

Inmetselen van kozijnen

Het inmetselen van kozijnen is een traditionele methode die vaak wordt toegepast in de bouwsector. Het betreft een vakwerk die relatief veel tijd kost, omdat het kozijn eerst moet worden gesteld en daarna pas in het metselwerk moet worden geïntegreerd. Dit kan op twee manieren:

Het kozijn wordt op zijn plaats geplaatst en het binnenspouwblad wordt eromheen gelegd en vastgemetseld of -lijmd.
Het kozijn wordt direct in het metselwerk geplaatst, waarbij spouwankers worden gebruikt om het kozijn vast te houden.

Het inmetselen van kozijnen is een betrouwbare methode, maar vereist ervaring en precisie. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het kozijn goed op zijn plaats komt en daar niet vanaf schuift. Dit wordt onder andere bereikt door het gebruik van spouwbanden en rubberen aanslagen.

Andere montagetechnieken

Naast inmetselen zijn er ook andere montagetechnieken beschikbaar die in sommige gevallen efficiënter zijn. Een voorbeeld is het direct plaatsen van het montagekozijn in het metselwerk, waarbij het stelkozijn wordt omzeild. Dit is echter niet geschikt voor alle projecten en vereist een goede voorbereiding en uitvoering.

Een andere methode is het gebruik van een stelkozijn met spouwankers. Deze techniek is vooral geschikt voor projecten waarin dubbel glas wordt gebruikt, omdat het voorkomt dat het metselwerk het kozijn vervormt. De spouwankers zorgen ervoor dat het kozijn stabiel blijft en dat er geen vervorming optreedt door de druk van het metselwerk.

Uitvoering van stelwerk en kozijnenstellen

Rol van stelleurs in het bouwproces

De uitvoering van stelwerk en het stellen van kozijnen vormt een cruciale stap in het bouwproces. Stelleurs zorgen ervoor dat het materiaal nauwkeurig wordt verwerkt, zodat het metsel- en lijmwerk later goed kan worden uitgevoerd. Voorafgaand aan het metselwerk moeten profielen worden gesteld, zoals het uitzetten van de openingen, het aanbrengen van pijlen op de profielen en het stellen van kozijnen.

In praktijk betekent dit dat de stelleurs de openingen moeten uitvoeren conform de tekeningen van het project. Het betreft een precieze klus, waarbij kleine afwijkingen kunnen leiden tot problemen in het metsel- of lijmwerk. Het is daarom belangrijk dat de stelleurs ervaren zijn en goed op de hoogte zijn van de eisen die aan het project worden gesteld.

Aandachtspunten bij het stellen van kozijnen

Bij het stellen van kozijnen zijn er meerdere aandachtspunten die worden genoemd in de sector. Een van de belangrijkste is het gebruik van goede materialen. Het stelkozijn moet van hoge kwaliteit zijn, rechtdoor zijn en zich goed gedragen onder de druk van het metselwerk. Bovendien is het belangrijk om het kozijn stabiel te plaatsen en ervoor te zorgen dat het goed vastzit in de muur.

Een ander aandachtspunt is het gebruik van spouwbanden en rubberen aanslagen. Deze zorgen voor een goede luchtdichtheid en voorkomen lekken tussen het kozijn en het metselwerk. Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat het kozijn waterpas is geplaatst en dat er geen naden zijn die lekken kunnen veroorzaken.

Een technisch detail dat vaak ter discussie komt, is de keuze tussen de Belgische methode en de Hollandse methode. De Belgische methode houdt in dat er een sparing wordt gelaten in het metselwerk, waardoor het kozijn later kan worden geplaatst. De Hollandse methode betreft het direct stellen van het kozijn met spouwankers. Beide methoden hebben hun voordelen en nadelen, afhankelijk van het type kozijn en het gebruik van dubbel glas.

Het gebruik van Amo afstandschroeven

Bij het bevestigen van het kozijn aan de muur worden vaak Amo afstandschroeven gebruikt. Deze schroeven zijn geschikt voor gebruik in hout of steen en zorgen ervoor dat het kozijn niet wordt aangetrokken door de schroef. Dit is belangrijk om vervorming van het kozijn te voorkomen. Daarnaast is het voordelig dat geen plug nodig is bij het gebruik van Amo schroeven, wat tijd en moeite bespaart.

De Amo schroeven worden standaard bij het kozijn meegeleverd en zijn daarom een handige oplossing voor het bevestigen van het kozijn aan de muur. Het is echter belangrijk om ervoor te zorgen dat de schroeven goed worden aangebracht en dat ze niet te diep in het kozijn worden geschroefd. Dit kan leiden tot beschadigingen van het kozijn of het glas.

Zelf doen of door een professional laten uitvoeren?

Het stellen van kozijnen is een klus die zowel door een professional als door een DIY-enthusiast kan worden uitgevoerd. Echter, het vereist ervaring, precisie en kennis van de technieken. Voor beginners kan het stellen van kozijnen een uitdaging zijn, vooral als het om complexe projecten gaat. Een professionele stelwerktakker zorgt voor de juiste uitvoering en voorkomt fouten die later problemen kunnen veroorzaken.

Voor wie het zelf wil doen, is het belangrijk om eerst de oude kozijnen te verwijderen en de openingen schoon te maken. Vervolgens kan het stelkozijn worden geplaatst en het montagekozijn volgens de instructies van de leverancier worden geïnstalleerd. Het is aan te raden om een duidelijke instructiehandleiding of video te gebruiken om de klus succesvol te voltooien.

Conclusie

Het stellen van kozijnen in metselwerk is een essentieel onderdeel van het bouw- en renovatieproces. Het betreft een complexe klus die vereist dat het stelwerk nauwkeurig wordt uitgevoerd, zodat het metsel- en lijmwerk later goed kan worden uitgevoerd. De keuze tussen het gebruik van een stelkozijn of directe plaatsing van het montagekozijn hangt af van de eisen van het project en de beschikbare materialen. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het kozijn goed vastzit, luchtdicht is en niet vervormt onder de druk van het metselwerk.

Zowel stelleurs als bouwprofessionals spelen een cruciale rol in het stellen van kozijnen, en hun ervaring en kennis bepalen vaak het succes van de klus. Voor wie de klus zelf wil uitvoeren, is het aan te raden om goed voorbereid te zijn en de instructies van de leverancier nauwkeurig te volgen.