Maximale hoogte van metselwerkgebouwen en toepassing in de praktijk

Published by Redactie on augustus 29, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

De bouwsector wordt sterk gereguleerd om zowel stedenbouwkundige orde als veiligheid en toegankelijkheid voor licht en lucht te waarborgen. Voor de constructie van gebouwen, en met name metselwerkgebouwen, zijn er duidelijke voorschriften opgesteld over de maximale hoogte van bouwwerken. Deze regels zijn opgenomen in lokaal bouwregelgeving en nationale wetgeving, zoals het Besluit bouwwerken en verordeningen rondom brandveiligheid en bouwhoogtes.

Deze artikelen van het Besluit bouwwerken, zoals verwerkt in lokale regelgeving, hanteren een aantal richtlijnen die van belang zijn voor bouwplannen in stedelijke en plattelandsgebieden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de maximale hoogte van metselwerkgebouwen, aandacht wordt besteed aan de toepassing in verschillende situaties, zoals bebouwde koms en open streek, en wordt ook ingegaan op praktische aspecten zoals dakvormen, bouwlagen en de invloed van parkeerfaciliteiten. Daarnaast worden aspecten van brandveiligheid en regelgeving over blusinstallaties behandeld, indien van toepassing op hoogbouw.

Het doel van dit artikel is om professionals, woningbouwers en woningeigenaren te informeren over de relevante bouwhoogtevoorschriften en bouwtechnische aspecten die in het metselwerk worden toegepast, op basis van de gegevens uit de betreffende wetgeving.

Maximale bouwhoogte in de bebouwde kom

Algemene bepalingen

In de bebouwde kom geldt een maximale bouwhoogte van 15 meter, zoals opgenomen in artikel 2.5.24 van de relevante wetgeving. Deze hoogte komt overeen met 5 à 5,5 bouwlaag, rekening houdend met een gebruikelijke verdiepingshoogte. De hoogte wordt gemeten vanaf het straatpeil, wat in artikel 1.1 van het Besluit bouwwerken wordt gedefinieerd als het peil van de openbare weg of voetpad, afhankelijk van de situering van het bouwwerk.

Daarnaast zijn er beperkende regels in verband met de lichttoetreding en de belemmeringshoek. In de bebouwde kom mag de belemmeringshoek niet groter zijn dan 45 graden, terwijl dit buiten de bebouwde kom maximaal 37 graden mag zijn. Deze belemmeringshoek bepaalt hoe ver een gebouw mag oprijzen ten opzichte van tegenoverliggende bebouwing, met als doel voldoende daglichttoetreding te waarborgen.

Toepassing op metselwerk

Metselwerk, zoals stapelbouw en schijfwerking van wanden, speelt een belangrijke rol in de bouw van meerdere bouwlagen. In de bebouwde kom zijn metselwerkconstructies geschikt voor gebouwen tot 15 meter hoog. De combinatie van metselwerk in zowel richting X als Y (langs- en dwarsrichting) garandeert stabiliteit en veiligheid, vooral in geschakelde of seriematige bouw.

Bij metselwerk is het belangrijk om rekening te houden met de percentage openingen in de langsgevel. Voor metselwerkgebouwen in de bebouwde kom mag het percentage openingen kleiner zijn dan 85%, wat helpt bij het beperken van thermische bruggen en het verbeteren van de energieprestaties.

Bouwhoogte buiten de bebouwde kom

Algemene regels

Buiten de bebouwde kom gelden iets minder strenge bepalingen qua bouwhoogte. Ook hier geldt een maximum van 15 meter, maar de belemmeringshoek is beperkt tot 37 graden. Dit betekent dat de toegestane bouwhoogte afhankelijk is van de afstand tot de tegenoverliggende bebouwing. De toepassing van deze belemmeringshoeken helpt om het landschap te behouden en de lichttoetreding in open streek te waarborgen.

De regels zijn vooral van toepassing op gebouwen die op binnenterreinen van gesloten bouwblokken staan of die niet direct aan een weg grenzen. Bijvoorbeeld in een smalle gracht of in de buurt van een park of plantsoen kan de afstand tot tegenoverliggende bebouwing zo groot zijn dat de bouwhoogte vrijer is.

Bouwhoogte op niet-aan-weg-grenzende terreinen

Voor bouwwerken op terreinen die niet aan een weg grenzen, zoals binnenterreinen van gesloten bouwblokken, geldt een andere regel. De hoogte van dergelijke bouwwerken mag niet meer bedragen dan 2,70 meter, uitgaande van een goothoogte. Daarboven is een zadeldak toegestaan met hellingen van maximaal 45 graden. Deze regel is bedoeld om de stedenbouwkundige ordening en de openheid van binnenterreinen te behouden.

Het bevoegd gezag kan echter een uitzondering maken als de aard en ligging van de omringende bebouwing dit toelaat. Dit is bijvoorbeeld van toepassing wanneer het bouwwerk geen belemmering vormt voor lichttoetreding of stadsbeeld.

Invloed van bouwvormen en constructies

Dakvormen en bouwlagen

Voor gebouwen binnen de bebouwde kom is een zadeldak een veelvoorkomende keuze. Deze dakvorm bestaat uit twee schuine vlakken die elkaar in het hoogste punt, de zgn. nok, snijden, en van daaraf naar beneden lopen tot de goot. Een zadeldak is geschikt voor meerdere bouwlagen en helpt bij het afwateren van regenwater.

Het aantal bouwlagen dat in een metselwerkgebouw kan worden gebouwd, is afhankelijk van de hoogte. Voor metselwerkgebouwen is meestal sprake van één of twee bouwlagen, eventueel met een zolder. De gootlijn moet in dit geval op het niveau van de vloer van de tweede bouwlaag of zolder liggen.

Constructiematerialen en stabiliteit

Bij metselwerk is het gebruik van betselwerk (stapelbouw) verplicht voor de stabiliteit in zowel richting X als Y. Dit betekent dat de wanden zowel in de dwars- als de lengterichting een schijfwerking moeten vertonen. Daarnaast dient het metselwerk in de gevel van een spouwmuur te bestaan, wat helpt bij het beperken van thermische bruggen en het verbeteren van de isolatie.

De stabiliteit wordt verder verzekerd door de aanwezigheid van stabiliserende binnenwanden en eventueel een doorgaande betonnen vloer. Deze elementen dragen bij aan de constructieve integriteit van het gebouw, vooral bij meerdere bouwlagen.

Parkeerfaciliteiten en bouwhoogte

Minimumafmetingen

De aanwezigheid van parkeerfaciliteiten kan invloed hebben op de bouwhoogte, zowel qua toegankelijkheid als qua regelgeving. Voor de toegestane afmetingen van parkeerruimten zijn er duidelijke voorschriften:

Voor een gewone parkeerruimte geldt een minimummaat van 1,80 m bij 5,00 m, en een maximummaat van 3,25 m bij 6,00 m.
Voor een gereserveerde parkeerruimte voor een gehandicapte geldt een minimummaat van 3,50 m bij 5,00 m.

Deze regels zijn bedoeld om zowel de toegankelijkheid als de veiligheid van parkeerfaciliteiten te waarborgen.

Laad- en losruimte

Wanneer het gebouw is voorzien van een functie die levert of lost, zoals een winkel of logistieke activiteit, moet voldoende ruimte worden voorzien voor deze activiteiten. Dit geldt zowel in het gebouw zelf als op het aansluitende terrein. In sommige gevallen kan het bevoegd gezag een uitzondering toestaan, mits er voldoende andere maatregelen zijn genomen.

Brandveiligheid en blusinstallaties

Blusinstallaties in metselwerkgebouwen

Voor gebouwen die hoger zijn dan 70 meter is een zelfstandige pompinstallatie verplicht. Bij gebouwen tot 70 meter mag een droge blusleiding worden gebruikt, conform de norm NEN 1594 uit 1991 en 1997. Deze norm geldt alleen tot 70 meter, omdat de opvoerdruk van een blusvoertuig van de brandweer bij deze hoogte problematisch kan worden.

De pompinstallatie dient minstens één keer per vierentwintig uur gedurende vijf minuten te draaien, automatisch en zonder tussenkomst van een medewerker. Tijdens een brandmelding moet deze testprocedure worden overbrugd. Het functioneren van de pompinstallatie moet buiten de pompruimte, zoals in de portiersloge of een commandoruimte, optisch worden gesignaleerd.

Onderhoud en inspectie

De pompinstallatie en andere brandveiligheidsinstallaties moeten regelmatig geïnspecteerd en onderhouden worden. De resultaten van het automatische proefdraaien moeten minstens één keer per maand in het logboek worden vastgelegd. Daarnaast dient de installatie gecontroleerd te worden door een erkende installateur, indien herstelwerkzaamheden nodig zijn.

Deze regels zijn verwerkt in het logboek dat deel uitmaakt van de brandveiligheidinstallaties. Het logboek moet ook de resultaten van de testrapporten bevatten, zoals aangegeven in artikel 7 van de relevante wetgeving.

Uitzonderingen en afwijkingen

Uitzonderingen door het bevoegd gezag

Het bevoegd gezag heeft de mogelijkheid om af te wijken van de normale regels, mits er bijzondere omstandigheden zijn die het voldoen aan de normale voorschriften onmogelijk maken of onredelijk zouden zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer:

het bouwwerk niet in aanmerking komt voor een bepaalde regel, zoals bij een binnenterrein dat niet aan een weg grenst;
de bebouwing van een terrein niet voldoet aan de normale eisen, maar toch niet leidt tot belemmering van lichttoetreding of stadsbeeld;
de aanwezigheid van een uitzondering technisch of functioneel noodzakelijk is.

Deze uitzonderingen moeten goed onderbouwd worden en moeten binnen het kader van de lokaal bouwregelgeving worden beoordeeld.

Conclusie

De bouwhoogte van metselwerkgebouwen wordt sterk beïnvloed door de lokaal toegestane hoogtegrenzen en de regelgeving rondom lichttoetreding, brandveiligheid en stedenbouwkundige ordening. In de bebouwde kom geldt een maximumhoogte van 15 meter, terwijl dit buiten de bebouwde kom iets lager kan liggen. Voor binnenterreinen geldt een aparte regel, waarbij de hoogte van het bouwwerk beperkt is tot 2,70 meter boven straatpeil.

Metselwerk is een geschikte constructie voor meerdere bouwlagen en biedt stabiliteit in zowel horizontale als verticale richting. De keuze van dakvorm, het aantal bouwlagen en de toepassing van parkeerfaciliteiten zijn belangrijke factoren bij de bouw van metselwerkgebouwen.

Daarnaast zijn brandveiligheid en blusinstallaties van groot belang, vooral bij grotere gebouwen. De regelgeving in dit opzicht is duidelijk en sterk afhankelijk van de hoogte van het bouwwerk. Het bevoegd gezag heeft de mogelijkheid om uitzonderingen toe te staan, mits deze zijn goed onderbouwd en niet leiden tot belemmering van lichttoetreding of stadsbeeld.

Voor woningbouwers, woningeigenaren en bouwprofessionals is het van belang om deze regelgeving goed te begrijpen, zodat plannen binnen de wettelijke kaders vallen en een optimaal resultaat worden bereikt.