Schoon metselwerk schilderen: een stapsgewijze gids voor optimale resultaten

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Het schilderen van schoon metselwerk is een veel voorkomende renovatieklus in zowel woningbouwprojecten als herstel van oude monumentale gebouwen. Het vereist echter meer dan alleen het aanbrengen van verf; het vereist zorgvuldige voorbereiding, het kiezen van de juiste materialen en het toepassen van geschikte technieken. In dit artikel geven we een gedetailleerde uitleg over het schilderen van schoon metselwerk, rekening houdend met de structuur van het metselwerk, de juiste voorbereiding en het kiezen van ademende verfsystemen.

Het artikel is opgesteld op basis van betrouwbare bronnen, inclusief professionele adviezen van bouwadviseurs en schilders, en technische specificaties van verfsystemen. Hierbij is zorgvuldig gewerkt met de verstrekte informatie om zowel amateurs als professionals een betrouwbare en toepasbare gids te bieden.

Inleiding: schoon metselwerk en de betekenis van schilderen

Schoon metselwerk is een type metselwerk waarbij de bakstenen zichtbaar blijven en niet verder afgedekt worden met pleisterwerk of andere materialen. Het is vaak gebruikt in woningen met een ruim, open karakter en kan zowel in de binnen- als buitenruimte voorkomen. Het schilderen van schoon metselwerk is een manier om de esthetiek van een muur aan te passen aan de wensen van de gebruiker, of om de levensduur van het metselwerk te verlengen en bescherming tegen vocht en slijtage te bieden.

Een belangrijke overweging bij het schilderen van schoon metselwerk is het gebruik van damp-open en ademende verfsystemen. Dit voorkomt het opsluiten van vocht in de muren, wat kan leiden tot schimmelvorming en structurale schade. Daarnaast moet het metselwerk zorgvuldig worden schoongemaakt en voorbereid voordat verf wordt aangebracht.

In de volgende onderdelen van dit artikel behandelen we de verschillende stappen van het schilderenproces: schoonmaken, voorbereiding, keuze van verf, toepassingstechniek en eventuele aandachtspunten bij historisch metselwerk.

Voorbereiding: schoonmaken en inspectie

Schoonmaken van het metselwerk

Voordat verf aangebracht kan worden, is het van het grootste belang dat het metselwerk grondig schoongemaakt en eventuele schade hersteld wordt. Het schoonmaken van metselwerk kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van de staat van het metselwerk en de gewenste uitslag.

Een veelgebruikte methode is het wassen van de muur met schoon water en een borstel of spons. Dit is vooral geschikt voor muren die niet al te vuil of bekleurd zijn. Bij vuilere of harder te reinigen oppervlakken kan een mengsel van water en zachte reinigingsmiddelen gebruikt worden. Het is belangrijk om te vermijden om een hogedrukreiniger te gebruiken, omdat dit kan leiden tot overmatige natmaking van het metselwerk en daardoor tijdelijk een verandering in de structuur of kleur kan veroorzaken.

Na het reinigen moet de muur grondig droog worden gemaakt. Pas wanneer het metselwerk volledig droog is, mag het schilderen beginnen.

Inspectie en herstel

Naast reinigen is het ook belangrijk om eventuele beschadigingen aan het metselwerk te inspecteren en eventueel te herstellen. Dit betreft bijvoorbeeld losse of beschadigde stenen, slechte voegen of andere gebreken die het uiterlijk of de structuur van de muur kunnen verstoren.

Bij het herstel van voegen is het aan te raden om dezelfde mortel te gebruiken als oorspronkelijk is gebruikt. Dit helpt bij het behouden van het originele uiterlijk en het optimaliseren van de dichtheid en stabiliteit van de voegen. Het is ook belangrijk om slechte of losse stenen te verwijderen en vervangen, zodat het metselwerk een stabiel en duurzaam ondergrond vormt voor de verf.

Bij het schilderen van historisch metselwerk is extra zorg nodig. Hierbij moet de schoonmaak zo min mogelijk invloed hebben op de oorspronkelijke structuur van de stenen. Het is daarom aan te raden om hierbij professionele advies in te winnen of te werken met verfsystemen die specifiek ontworpen zijn voor monumentale bouwwerken.

Keuze van verf: damp-open en ademende verfsystemen

Belang van damp-open verf

Een van de belangrijkste principes bij het schilderen van metselwerk is het gebruik van damp-open of ademende verfsystemen. Deze verfsystemen zijn gemaakt om de natuurlijke dampdruk van het metselwerk te ondersteunen, zodat eventueel vocht dat in de muur zit, kan ontsnappen en schade kan worden voorkomen.

Vooral bij historisch metselwerk is het gebruik van niet-ademende verf gevaarlijk. Deze verfsystemen sluiten het metselwerk volledig af, waardoor vocht wordt opgesloten en schimmelvorming of structuurverlies kan optreden. Voor zowel oude als nieuwe metselwerken is het daarom aan te raden om verfsystemen te kiezen die damp-open zijn.

Kalkverf: een klassieke optie

Kalkverf is een klassieke keuze voor het schilderen van metselwerk, met name bij historische gebouwen. Het heeft ademende eigenschappen, een matte afwerking en een warme uitstraling die goed past bij oude stenen gevels en binnenwanden. Daarnaast heeft kalkverf vochtregulerende eigenschappen, wat helpt bij het voorkomen van vochtproblemen.

Kalkverf is vooral geschikt voor binnenmuren, aangezien het minder bestand is tegen de elementen dan andere verfsystemen. Het is echter een duurzame keuze die goed aansluit bij traditionele bouwmethoden.

Minerale verf en silicaatverf

Bij buitenmuren of metselwerk dat blootstaat aan weersinvloeden zijn minerale verf of silicaatverf betere opties. Deze verfsystemen zijn sterk, bestand tegen vocht en UV-straling, en bieden een duurzame afwerking. Ze hechten goed aan minerale oppervlakken zoals metselwerk en beton en zijn daarom ideaal voor zowel binnen- als buitenmuren.

Minerale verf is vaak wit of in lichte tinten, omdat het een basis heeft van siliciumdioxide. Het is echter mogelijk om deze verf te kleuren met minerale kleurstoffen, waardoor er toch veel stylingopties zijn.

Voorbereiding en toepassing van verf

Grondwateren en ondergrond behandelen

Naast het schoonmaken is het ook belangrijk om de ondergrond correct te behandelen. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat de verf goed hecht en de levensduur van het schilderwerk wordt verlengd.

Voor het schilderen van schoon metselwerk is het aan te raden om een fixeermiddel of grondwater te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat het oppervlak beter voorbereid is op het aanbrengen van verf en voorkomt dat de verf te snel in het metselwerk wordt opgenomen.

Bij zwaar zuigende ondergronden of poederige oppervlakken is het verplicht om minimaal één laag fixeermiddel aan te brengen. Dit vermindert de zuiging van de ondergrond en zorgt voor een gelijkmatigere afwerking.

Aanbrengen van verf

De verf wordt meestal in één of twee lagen aangebracht, afhankelijk van het type verf en de gewenste uitslag. Bij kalkverf en minerale verf is vaak één laag voldoende, terwijl bij acrylverf of andere kunststofgebaseerde verfsystemen soms twee lagen nodig zijn om een gelijkmatige en duurzame afwerking te verkrijgen.

Bij het aanbrengen van verf is het belangrijk om gelijkmatig te werken en zorgen dat er geen druppels of luchtbellen ontstaan. Het is aan te raden om met een kwast of roller te werken, afhankelijk van het type metselwerk en de grootte van de oppervlakte. Bij complexe voegen of detailwerk is een kwast beter geschikt, terwijl een roller sneller is voor grotere oppervlakken.

Na het aanbrengen van de verf moet de verf droog worden gelaten, voordat eventueel een tweede laag kan worden aangebracht of eventuele afwerkingen zoals tape of afdekfolie verwijderd worden. Het is ook belangrijk om na het schilderen de muren droog te houden, zodat de verf niet opnieuw nat wordt en kan vloeien of slijten.

Aandachtspunten bij het schilderen van historisch metselwerk

Bescherming van de oorspronkelijke structuur

Bij het schilderen van historisch metselwerk is het van essentieel belang om de oorspronkelijke structuur en materialen zo veel mogelijk te behouden. Het is aan te raden om hierbij professioneel advies in te winnen, bijvoorbeeld van een monumentenzorginstantie of een bouwadviseur met specialisatie in historische woningen.

Het schilderen van historische gevels moet zorgvuldig gepland worden. Belangrijke vragen die moeten worden beantwoord zijn: hoe is de gevel opgebouwd, welk type stenen is gebruikt, hoe hard zijn deze stenen, en welk verfsysteem is er in het verleden gebruikt?

Bij schoonmaken van historisch metselwerk is het aan te raden om zachte methoden te gebruiken, zoals handmatig wassen of het gebruik van zachte reinigingsmiddelen. Het is niet aan te raden om hogedrukreinigers of chemische reinigingsproducten te gebruiken, omdat deze de oorspronkelijke structuur van de stenen kunnen beschadigen.

Ventilatie van de luchtspouw

Bij het schilderen van historische gevels met metselwerk is het ook belangrijk om rekening te houden met de ventilatie van de luchtspouw. De luchtspouw helpt bij het afvoeren van vocht en de ventilatie van de gevel. Het is aan te raden om bij horizontale beëindigingen van het metselwerk, zoals onder en boven een kozijn, bij de dakaansluiting en vlak boven het maaiveld, de stootvoegen open te laten. Dit zorgt voor een goede afvoer van vocht en een betere ventilatie van de gevel.

Kosten en tijd

Kosten voor schilderen van metselwerk

De kosten van het schilderen van metselwerk variëren afhankelijk van de grootte van het oppervlak, het type verf en of het een professionele aannemer of een DIY-project is.

Volgens de bronnen is het gemiddelde kosteprijs van het schilderen van muren tussen €15 en €40 per vierkante meter. Dit omvat het schoonmaken, voorbereiden en het schilderen van de muren. Bij historische of complexe projecten kunnen de kosten hoger liggen, vooral als extra materialen of professionele diensten nodig zijn.

Bij het kiezen van verf is het ook belangrijk om rekening te houden met de prijs per liter en de dekking van de verf. Sommige verfsystemen vereisen meer lagen, wat de totale kosten kan verhogen. Het is daarom aan te raden om eerst een testoppervlak te schilderen om te beoordelen of de verf voldoende dekt en de gewenste uitslag heeft.

Tijdsinvestering

Het schilderen van metselwerk is een tijdrovende klus. Naast het schoonmaken en voorbereiden van het metselwerk duurt het schilderen zelf ook enkele uren tot meerdere dagen, afhankelijk van de grootte van de oppervlakte en de complexiteit van het werk.

Bij professionele aannemers wordt het schilderen vaak in een paar dagen afgerond, terwijl een DIY-project langer kan duren. Het is belangrijk om voldoende tijd in te plannen voor het schilderen en de droogtijd van de verf, voordat eventuele afwerkingen of gebruik van het oppervlak mogelijk zijn.

Veelvoorkomende problemen en oplossingen

Witte uitbloei en vochtproblemen

Een veelvoorkomend probleem bij nieuw metselwerk is de witte uitbloei, ook wel bekend als wittige uitslag. Dit is een natuurlijk proces waarbij zouten in het metselwerk naar boven komen en op het oppervlak neerzetten. Het is aan te raden om dit proces te volgen voordat het metselwerk wordt geschilderd, omdat anders de verf kan afbladderen of de witte uitbloei zich opnieuw kan voordoen.

Bij vochtproblemen is het belangrijk om de bron van het vocht te achterhalen en te verhelpen voordat het metselwerk wordt geschilderd. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij lekkages, condensatie of grondwaterinvloeden. Het schilderen van metselwerk zonder het oplossen van vochtproblemen kan leiden tot schimmelvorming, verfbladdering en structurele schade.

Verkeerde keuze van verf

Het gebruik van de verkeerde verf op metselwerk kan leiden tot verschillende problemen, zoals verfbladdering, vochtproblemen of een ongelijkmatige afwerking. Het is daarom belangrijk om de juiste verf te kiezen op basis van het type metselwerk, de gewenste esthetiek en de omgevingsfactoren.

Bij schoon metselwerk is het aan te raden om ademende verfsystemen te gebruiken, zoals kalkverf of minerale verf. Dit voorkomt het opsluiten van vocht in de muren en helpt bij het behouden van de levensduur van het metselwerk.

Conclusie

Het schilderen van schoon metselwerk is een belangrijke renovatieklus die zowel esthetische als functionele voordelen biedt. Het vereist echter zorgvuldige voorbereiding, het kiezen van de juiste verfsystemen en het toepassen van geschikte technieken. Door het metselwerk grondig schoon te maken, eventuele schade te herstellen en ademende verfsystemen te gebruiken, kan men zorgen voor een duurzame en functionele afwerking van de muren.

Bij historisch metselwerk is het extra belangrijk om rekening te houden met de oorspronkelijke structuur en materialen van de muren. Hierbij is het aan te raden om professioneel advies in te winnen en zachte schoonmaakmethoden te gebruiken. Het schilderen van historische gevels moet ook rekening houden met de ventilatie van de luchtspouw en de afvoer van vocht.

Tot slot is het belangrijk om rekening te houden met de kosten en de tijdsinvestering van het schilderen van metselwerk. De keuze voor verf en de voorbereiding van het metselwerk bepalen niet alleen het uiterlijk van het resultaat, maar ook de levensduur en de functionele eigenschappen van het metselwerk.