Verschillende Types Voegen in Metselwerk: Uitleg en Toepassing

Het kiezen van de juiste voegtype in metselwerk is essentieel voor zowel de esthetiek als de functionele duurzaamheid van een bouwwerk. Voegen vullen de ruimtes tussen metselstenen, tegels of andere bouwelementen en spelen een cruciale rol in de stabiliteit, waterdichtheid en sfeer van het geheel. In dit artikel behandelen we de verschillende voegtypen, hun kenmerken, toepassingen en de overwegingen bij het kiezen van het juiste voegtype. We baseren ons uitsluitend op de informatie uit betrouwbare bronnen die gerelateerd zijn aan voegen in metselwerk en gevelafwerking.

Wat is een voeg in metselwerk?

In het bouwvak wordt een voeg beschouwd als een onderbreking tussen bouwelementen zoals bakstenen, tegels of natuurstenen. Deze voegen worden meestal gevuld met mortel of lijm en hebben een bepaalde functie, zoals het verbinden van de elementen, het vangen van constructieve uitzet, of het versterken van het uiterlijk van het metselwerk.

Voegen zijn onderverdeeld in horizontale lintvoegen en verticale stootvoegen, die respectievelijk de horizontale en verticale lijnen vullen in een metselconstructie. De manier waarop deze voegen afgewerkt worden – hun vorm, dikte en afwerking – bepaalt het uiteindelijke uitzicht van het metselwerk. Bovendien heeft de keuze van het voegtype invloed op de stabiliteit, de onderhoudsbehoeften en de resistentie tegen weersinvloeden.

De belangrijkste voegtypen in metselwerk

1. Platvolle voeg

Een platvolle voeg ligt volledig gelijk met het oppervlak van de metselstenen of tegels. Deze voeg kan glad zijn of worden geborsteld of gekamd voor een ruwere afwerking. Een platvolle voeg geeft een strakke en moderne uitstraling aan het metselwerk en wordt vaak toegepast in zowel traditionele als moderne bouwstijlen.

Een belangrijk voordeel van een platvolle voeg is dat deze relatief goedkope afwerking is. De afwerking wordt vaak gedaan met een doorgestreepte techniek, waarbij de mortel na het invullen extra wordt aangedrukt voor een gladde afwerking. Dit maakt het makkelijker om gaten of onvolledig gevulde voegen op te sporen en te herstellen.

Een nadeel van een platvolle voeg is dat het moeilijker is om te onderhouden in regen- of vochtige omstandigheden, omdat vocht makkelijker in de voeg kan trekken.

2. Verdiepte voeg

Een verdiepte voeg ligt iets lager dan het oppervlak van de stenen of tegels. Deze voegaccentueert de vorm van de stenen, waardoor het metselwerk meer diepte en karakter krijgt. Het is een veelgebruikte keuze in traditionele bouwstijlen en voegt een subtiele, klassieke uitstraling toe aan het metselwerk.

De verdiepte voeg benadrukt de horizontale lijnen van de gevel en draagt bij aan een rustige en harmonieuze sfeer. Deze afwerking is geschikt voor zowel zachte als harde stenen, maar vereist een zorgvuldige uitvoering om ervoor te zorgen dat de voegen waterdicht zijn en goed afgedicht zijn.

3. Schaduwvoeg

Een schaduwvoeg is een variant van de verdiepte voeg en benadrukt de horizontale lijnen van het metselwerk. Deze voeg is vaak gebruikt in traditionele stijlen en wordt aangebracht door de lintvoeg van boven naar beneden te trekken tot het midden van de steen. Het resultaat is een voeg die extra schaduw werkt, waardoor het metselwerk visueel dieper lijkt.

De schaduwvoeg is een populaire keuze bij gevels met een klassieke of ambachtelijke uitstraling. Het is echter belangrijk om te letten op de waterdichtheid, omdat de diepe afwerking de voegen gevoeliger kan maken voor vochtaanval.

4. Holle voeg

Een holle voeg wordt aangebracht met een bolle voegijzer, wat ervoor zorgt dat het midden van de voeg enigszins terugligt. Deze voeg benadrukt de gevelstenen en geeft een lichtere en dynamischere uitstraling aan het metselwerk. Het is een veelgebruikte keuze bij gevels met een modern of informeel karakter.

De holle voeg is geschikt voor zowel horizontale als verticale voegen en kan goed gebruikt worden om het metselwerk in bepaalde stijlen te accentueren. Het heeft echter een hogere onderhoudsbehoefte dan een platvolle voeg, omdat het grotere oppervlak van de voeg vocht en vuil sneller kan opnemen.

5. Knipvoeg / Gesneden voeg

Een knipvoeg of gesneden voeg steekt iets buiten het metselwerk uit en wordt strak afgesneden. Dit type voeg geeft het metselwerk een scherpere uitstraling en benadrukt de lijnen van de gevel. Het is een populaire keuze bij moderne en minimalistische bouwstijlen, waarbij de voegen een visuele richting geven aan het ontwerp.

De knipvoeg is iets complexer in uitvoering dan een platvolle voeg, maar het resultaat is een strakke en professionele afwerking. De snijtechniek vereist echter een ervaren voeger om ervoor te zorgen dat de afwerking gelijkmatig en symmetrisch is.

6. Verdiepte voeg (meer diep)

Naast de standaard verdiepte voeg bestaat er ook een type voeg dat nog iets dieper is uitgevoerd. Deze wordt ook wel een teruggehouden voeg genoemd en accentueert de vormen van de stenen extra. Het is een subtielere versie van de schaduwvoeg en wordt vaak gebruikt in traditionele en ambachtelijke stijlen.

De teruggehouden voeg vereist extra zorg bij het invullen en afwerken, omdat het dieper is en dus gevoeliger voor vochtaanval. Het is een goede keuze wanneer er geïsoleerd moet worden van vocht, maar vereist een kwalitatief hoogwaardige uitvoering.

7. Geborstelde voeg

Een geborstelde voeg is een veelgebruikte variant van het platvolle voegtype. Na het invullen van de voeg wordt de mortel met een borstel verwerkt, wat een ruwere textuur creëert. Deze afwerking geeft het metselwerk een authentieke uitstraling en is vaak te zien in landelijke of traditionele stijlen.

De geborstelde voeg is een relatief voordelige keuze, zowel qua materiaalkosten als arbeidsuren. Het is geschikt voor zowel hardere als zachte stenen en draagt bij aan de duurzaamheid van het metselwerk door de voegen beter af te sluiten tegen vocht.

8. Open stootvoeg

Een open stootvoeg is een verticale voeg die niet gevuld wordt met mortel. Deze voegen worden vaak gebruikt in spouwmuurtjes voor ventilatie en afvoer van vocht. Het is een functioneel type voeg dat geen esthetische functie heeft, maar wel belangrijk is voor de luchtcirculatie en vochtbestrijding in de gevelconstructie.

Open stootvoegen zijn niet zichtbaar in het uiteindelijke metselwerk, maar zijn essentieel voor de prestaties van de gevel. Ze moeten wel goed uitgevoerd worden om ervoor te zorgen dat er geen lekkages of vochtproblemen optreden.

9. Dilatatievoeg

Een dilatatievoeg, ook wel uitzetvoeg genoemd, is een specifiek type voeg dat gemaakt wordt om uitzettings- en krimpverschijnselen van het metselwerk op te vangen. Deze voegen voorkomen scheurvorming in het metselwerk door het opnemen van bewegingen van de bouwmaterialen.

Dilatatievoegen zijn vooral belangrijk bij grotere constructies of bij gebouwen in gebieden met extreme temperatuurvariaties. Ze worden vaak gemaakt met een speciale flexibele mortel of rubberachtige materialen die de beweging kunnen absorberen.

10. Constructieve voeg

Een constructieve voeg is een noodzakelijke opening in het metselwerk die dient om bouwelementen van elkaar te scheiden. Deze voegen kunnen ook functioneel zijn, zoals bij het vullen van ventilatiekanalen of isolatievelden.

Een dilatatievoeg kan ook als een constructieve voeg worden beschouwd, omdat deze gemaakt wordt om beweging op te vangen. Deze voegen zijn vaak niet zichtbaar in het uiteindelijke metselwerk, maar zijn essentieel voor de stabiliteit en het functioneren van de constructie.

11. Schijnvoeg

Een schijnvoeg is een voeg die visueel aanwezig is, maar niet functioneel. Deze voegen worden vaak gebruikt bij blokbepleistering of andere esthetische toepassingen waarbij het metselwerk een regelmatig patroon moet hebben. Het is een decoratieve techniek die het uiterlijk van het metselwerk verbetert zonder bij te dragen aan de structuur of functie.

De schijnvoeg is een populaire keuze bij modern ontwerp en wordt vaak gebruikt om het metselwerk in bepaalde stijlen te accentueren. Het vereist echter extra werk bij het uitvoeren en vereist een precieze afwerking.

Overwegingen bij het kiezen van een voegtype

Bij het kiezen van een voegtype zijn er verschillende factoren om in overweging te nemen, waaronder:

• Materiaal van de metselstenen: Het materiaal van de stenen bepaalt welk type voeg geschikt is. Bijvoorbeeld, zachte stenen vereisen vaak een zachte en flexibele mortel, terwijl harde stenen beter reageren op een stijfere mortel.

• Weersinvloeden: Gebouwen in regen- of vochtige omgevingen vereisen een voegtype dat goed is afgesloten tegen vocht. Platvolle of verdiepte voegen zijn vaak geschikt voor dergelijke omstandigheden.

• Duurzaamheid en onderhoud: Sommige voegtypen vereisen meer onderhoud dan andere. Een geborstelde voeg bijvoorbeeld vereist regelmatig poetsen en reiniging om vuil en vocht te voorkomen.

• Esthetiek en uitstraling: Het uiteindelijke uiterlijk van het metselwerk is vaak een belangrijk oogmerk. Een schaduwvoeg of knipvoeg kan bijvoorbeeld het metselwerk een klassieke of modernere uitstraling geven.

• Constructieve vereisten: Sommige voegtypen zijn noodzakelijk om de stabiliteit van het metselwerk te waarborgen. Bijvoorbeeld, een dilatatievoeg is nodig om uitzettingsverschijnselen op te vangen.

• Prijs en kosten: De kosten van het uitvoeren van een voegtype kunnen variëren. Een platvolle voeg is meestal goedkoper dan een knipvoeg of schaduwvoeg, die meer arbeid en precisie vereisen.

Voegkleuren en hun impact op het metselwerk

Naast de vorm en afwerking van een voeg speelt de kleur ook een belangrijke rol in de uitstraling van het metselwerk. Voegmortels zijn beschikbaar in verschillende kleuren, van licht tot donker, en kunnen aanpassen aan het uiterlijk van de stenen of tegels.

Een lichte voegkleur benadrukt de stenen en geeft het metselwerk een zacht en licht uitzicht, terwijl een donkere voegkleur het metselwerk een indrukwekkende en contrastrijke uitstraling geeft. De keuze van de voegkleur moet dus worden gemaakt op basis van de stijl van het gebouw en de persoonlijke voorkeuren van de eigenaar.

Voegafwerkingen en hun technische aspecten

1. Doorgestreken voeg

Bij een doorgestreken voeg wordt de mortel na het invullen extra aangedrukt in de voeg, wat een gladde afwerking oplevert. Deze techniek maakt het gemakkelijker om gaten of onvolledige invullingen op te sporen en te herstellen.

2. Geborstelde voeg

Na het invullen wordt de mortel met een borstel verwerkt, wat een ruwe textuur geeft. Deze afwerking is geschikt voor zowel hardere als zachte stenen en draagt bij aan de duurzaamheid van het metselwerk.

3. Gekamde voeg

Een gekamde voeg wordt afgewerkt met een kam, wat kleine groeven of patronen creëert in het oppervlak van de voeg. Deze afwerking geeft het metselwerk een unieke uitstraling en is vaak te zien in ambachtelijke of traditionele stijlen.

Kosten van voegen

De kosten van voegen variëren afhankelijk van het type voeg, de grootte van het project en de complexiteit van de afwerking. Hieronder geven we een overzicht van de gemiddelde kosten per voegtype, op basis van de informatie uit de betrouwbare bronnen:

Deze prijzen zijn indicatief en kunnen variëren afhankelijk van de regio, de kwaliteit van het materiaal en de ervaring van de aannemer. Het is daarom altijd verstandig om meerdere vrijwillige offertes in te vragen bij aannemers om een realistische indruk te krijgen van de totale kosten.

Toepassing van voegen in gevelrenovatie

Bij een gevelrenovatie is het kiezen van de juiste voegtype van groot belang. Niet alleen beïnvloedt het de esthetiek van het gebouw, maar het heeft ook een directe impact op de duurzaamheid en het onderhoud. Hier zijn enkele overwegingen bij het kiezen van een voegtype voor een gevel:

• Exposition aan weersinvloeden: Gevels die blootstaan aan regen of wind vereisen vaak een voegtype dat goed waterdicht is, zoals een platvolle of verdiepte voeg.

• Duurzaamheid: Sommige voegen vereisen meer onderhoud dan andere. Bijvoorbeeld, een geborstelde voeg vereist regelmatige poetsbeurten om vuil en vocht te voorkomen.

• Stijl en uitstraling: De keuze van een voegtype bepaalt ook het uiteindelijke uitzicht van de gevel. Een schaduwvoeg geeft bijvoorbeeld een klassieke uitstraling, terwijl een knipvoeg een modernere uitstraling kan geven.

• Constructieve vereisten: In sommige gevallen zijn er functionele voegen nodig, zoals een open stootvoeg of een dilatatievoeg, om de prestaties van de gevel te waarborgen.

Conclusie

De keuze van het juiste voegtype in metselwerk is een belangrijke beslissing die zowel esthetische als functionele gevolgen heeft. Van platvolle voegen tot knipvoegen en schaduwvoegen, elk voegtype heeft zijn eigen kenmerken en toepassingen. Het is essentieel om rekening te houden met factoren zoals het materiaal van de stenen, de blootstelling aan weersinvloeden, de gewenste uitstraling en de constructieve vereisten.

Bij het uitvoeren van een gevelrenovatie of een nieuw bouwproject is het verstandig om advies in te winnen bij een ervaren aannemer of bouwkundig expert om ervoor te zorgen dat het gekozen voegtype zowel esthetisch aantrekkelijk is als functioneel betrouwbaar.

Bronnen

1. Metsel-Meesters: Verschillende Soorten Voegen
2. Bouwencyclopedie: Voegtypen
3. Metsel-Gigant: Soorten Voegen
4. Gevelpro: Verschillende Soorten Voegen voor je Gevel
5. Gevelrenovatie Rijnmond: Soorten Voegen
6. Lichtenberg Villa Bouw: Verschillende Soorten Metselverbanden en Voegen