Uitbloeiing van metselwerk: oorzaken, verwijdering en preventie

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Uitbloeiing van metselwerk is een veelvoorkomend fenomeen in de bouwsector, zowel bij nieuwbouw als bij renovaties. Het verschijnsel wordt gekenmerkt door witte of grijze vlekken op gevelstenen, metselwerk of mortel. Deze vlekken kunnen esthetisch storend zijn, maar beïnvloeden de structuur of duurzaamheid van het metselwerk in de meeste gevallen niet. Het verwijderen van uitbloeiingen vereist echter een zorgvuldige aanpak, omdat het in sommige gevallen moeilijk of zelfs onmogelijk is om de vlekken volledig te verwijderen.

In dit artikel worden de oorzaken van uitbloeiing uitgebreid toegelicht, worden meerdere methoden om het fenomeen te verwijderen beschreven, en worden maatregelen opgenoemt om uitbloeiing te voorkomen. De informatie is gebaseerd op praktische en technische tips uit betrouwbare bronnen binnen de bouwsector.

Wat is uitbloeiing?

Uitbloeiing van metselwerk is het verschijnsel waarbij witte of grijze vlekken op het oppervlak van gevelstenen of mortel verschijnen. Deze vlekken kunnen veroorzaakt worden door verschillende stoffen die zich in het metselwerk bevinden en door vocht naar buiten worden gespoeld. De meest voorkomende vormen van uitbloeiing zijn zoutuitbloeiingen, kalkuitslag en vergipsing.

Uitbloeiing ontstaat meestal wanneer water in het metselwerk terechtkomt en daardoor stoffen zoals kalk, zout of sulfaten oplossen. Bij opdroging trekken deze stoffen naar het oppervlak, waar ze zich als witte of grijze vlekken afzetten. In de meeste gevallen beïnvloedt uitbloeiing niet de structuur of de duurzaamheid van het metselwerk, maar het kan wel een esthetisch probleem vormen.

Oorzaken van uitbloeiing

Uitbloeiing kan door meerdere oorzaken ontstaan, afhankelijk van de samenstelling van de materialen en de omstandigheden tijdens de bouw of verwerking. De belangrijkste oorzaken zijn:

Kalkuitbloei: Wanneer vrije kalk uit de mortel door water naar het oppervlak wordt gespoeld.
Zoutuitbloei: Het resultaat van zouten die in de mortel of bakstenen aanwezig zijn en door vocht naar buiten worden gebracht.
Vergipsing: Een hardnekkige witte waas die ontstaat door onjuiste additieven in de mortel.
Schoonmaak- en verwerkingstechnieken: Het metselen of voegen tijdens regen of zonneschijn kan uitbloeiing bevorderen.
Vochttransport: Water dat via de gevel naar boven of vanuit de grond stijgt, draagt stoffen met zich mee naar het oppervlak.

Uitbloeiing en kwaliteit van het metselwerk

Het is belangrijk om te benadrukken dat uitbloeiing in de meeste gevallen geen indicatie is van slecht of defect metselwerk. De kwaliteit van de mortel en het metselwerk blijft in de regel behouden, ook als er uitbloeiing optreedt. Uit bloeiingen kunnen echter wel wijzen op problemen met het waterbeheer van het gebouw, zoals onjuiste afwatering of vochttransport vanuit de grond.

Verwijderen van uitbloeiing

De verwijdering van uitbloeiing hangt sterk af van de oorzaak en de mate van schade. In sommige gevallen verdwijnt uitbloeiing spontaan door regen of normaal sproeien met water. In andere gevallen is een actieve aanpak vereist. Hieronder worden de meest gebruikte methoden om uitbloeiing te verwijderen beschreven.

1. Spoelen met water

Een eenvoudige maar effectieve methode om uitbloeiing te verwijderen is het spoelen van het oppervlak met schoon water. Deze methode is vooral geschikt voor uitbloeiingen die direct na het metselen of voegen optreden. Het water spoelt de losse stoffen naar beneden en voorkomt dat ze zich op het oppervlak afzetten. Het is echter belangrijk om de gevel niet te spoelen met te heet of te koud water, omdat dit kan leiden tot extra schade.

2. Borstelen van het oppervlak

Bij zoutuitbloeiingen kan het oppervlak worden afgewreven met een harde nylonborstel. Deze methode is handig om overtollig zout weg te nemen, maar het is belangrijk om te weten dat zoutuitbloeiingen soms terugkeren, omdat het zout door verdamping opnieuw naar het oppervlak kan treden. Het is daarom raadzaam om na het borstelen ook een reinigingsproduct te gebruiken.

3. Gebruik van uitbloeiingsverwijderaars

Er zijn commerciële producten beschikbaar die speciaal ontworpen zijn om uitbloeiing te verwijderen. Een voorbeeld is de Tergeo Cementsluierverwijderaar en kalkuitslag verwijderaar. Deze producten zijn meestal vloeistoffen die gemengd worden met water en op het oppervlak worden aangebracht. De werkwijze is als volgt:

Verwijder overtollige uitbloei met een harde borstel of luiwagen.
Meng het reinigingsproduct met water in de juiste verhouding (1:10 tot 1:1).
Maak het oppervlak nat met schoon water om te voorkomen dat het product in het metselwerk trekt.
Breng het product aan met een borstel, lage drukspuit of roller.
Laat het product inwerken (15-20 minuten) en schrob het oppervlak daarna.
Spoel het oppervlak af met schoon water.

Het is belangrijk om te testen of het product geschikt is voor het gebruik op het specifieke oppervlak. Dit kan worden gedaan door een klein stukje van het metselwerk te testen.

4. Zandstralen

Bij hardnekkige uitbloeiingen, zoals vergipsing, kan zandstralen een effectieve methode zijn. Deze methode verwijdert de uitbloeiing door het oppervlak fysiek te reinigen. Het is echter belangrijk om dit proces te laten uitvoeren door een professional, omdat zandstralen schade kan veroorzaken als het niet correct wordt uitgevoerd.

5. Straalmiddelen en glasparels

Een alternatieve methode voor zandstralen is het stralen met glasparels of olivinezand. Deze methode is minder agressief en kan het oppervlak beter bewaren. Het stralen wordt gevolgd door een behandeling met hydrofobe middelen om vochttransport te beperken en uitbloeiing voorkomen.

6. Gebruik van zoutzuuroplossingen

Bij kalkuitslag kan een zoutzuuroplossing worden gebruikt om de kalkkorst of -sluier te verwijderen. Dit moet echter met voorzichtigheid worden gedaan, omdat zoutzuur kan reageren met andere materialen en schade kan veroorzaken. Het oppervlak moet eerst grondig worden bevochtigd met schoon water om te voorkomen dat het zuur in het metselwerk trekt.

7. Proefstuk maken

Voor het toepassen van een reinigingsproduct of techniek is het raadzaam om eerst een proefstuk te maken. Dit betekent dat een klein gedeelte van het metselwerk wordt getest om te zien of het product of de methode geschikt is voor het gebruik op het gehele oppervlak.

8. Impregneren van de gevel

Na het verwijderen van uitbloeiing is het verstandig om de gevel te impregneren met een hydrofobe of vochtbestendige behandeling. Dit helpt om het vochttransport te beperken en de kans op herhaalde uitbloeiing te verkleinen.

Preventie van uitbloeiing

Hoewel uitbloeiing in de meeste gevallen niet schadelijk is voor het metselwerk, is het beter om het fenomeen te voorkomen. Dit is mogelijk door aandacht te besteden aan de verwerking van het metselwerk en de keuze van de materialen. Hieronder worden een aantal preventieve maatregelen beschreven.

1. Vermeiden van metselen of voegen tijdens regen of zon

Metselen of voegen tijdens regen of onder felle zonneschijn kan uitbloeiing bevorderen. Het is daarom belangrijk om dit te vermijden. Als regen of zonneschijn toch verwacht wordt, moet het metselwerk worden afgedekt om schade en uitbloeiing te voorkomen.

2. Gebruik van uitbloeiingsarmere mortels

Er zijn mortels beschikbaar die speciaal ontworpen zijn om uitbloeiing te voorkomen. Deze mortels bevatten minder vrij kalk en andere stoffen die uitbloeiing kunnen veroorzaken. Het gebruik van deze mortels is een effectieve manier om het fenomeen te voorkomen.

3. Gebruik van uitbloeiingsremmers

Er zijn additieven beschikbaar die aan de mortel kunnen worden toegevoegd om uitbloeiing te voorkomen. Een voorbeeld is Calcium-Guard, een product dat het transport van vrije kalk naar het oppervlak beperkt. Het gebruik van dergelijke additieven is een effectieve preventieve maatregel.

4. Bescherming tegen opstijgend vocht

Opstijgend vocht uit de grond kan uitbloeiing veroorzaken. Het is daarom belangrijk om de correcte combinatie van baksteen en mortel te gebruiken om het vochttransport te beperken. Daarnaast is het verstandig om een correcte afwatering te garanderen.

5. Gebruik van schoon water en materialen

Het gebruik van vuil water of materialen die verontreinigd zijn, kan uitbloeiing bevorderen. Het is daarom belangrijk om schoon water en materialen te gebruiken bij het metselen en voegen.

6. Vermijden van additieven met sulfaten

Sulfaten in de mortel kunnen uitbloeiing veroorzaken. Het is daarom verstandig om de gebruik van additieven met sulfaten te vermijden of te beperken.

7. Bescherming tegen metalen voorwerpen

IJzeren voorwerpen of bloedend hout tegen beton kunnen uitbloeiing veroorzaken. Het is daarom belangrijk om dit te vermijden of te beperken.

Samenwerking met experts

Uitbloeiing kan in sommige gevallen lastig zijn om te verwijderen of voorkomen. Het is daarom verstandig om in te haken met experts op het gebied van metselwerkbehandeling. Deze experts kunnen adviseren over de juiste maatregelen en technieken om uitbloeiing te verwijderen en te voorkomen. Het is ook mogelijk om professionele reiniging of stralen te laten uitvoeren door ervaren aannemers.

Conclusie

Uitbloeiing van metselwerk is een veelvoorkomend fenomeen dat in de meeste gevallen geen schade veroorzaakt aan het metselwerk, maar wel esthetisch storend kan zijn. Het verwijderen van uitbloeiing vereist een zorgvuldige aanpak, afhankelijk van de oorzaak en de mate van schade. In sommige gevallen kan het fenomeen spontaan verdwijnen, terwijl in andere gevallen actieve maatregelen nodig zijn, zoals spoelen met water, het gebruik van reinigingsproducten, borstelen of stralen.

Daarnaast is het verstandig om uitbloeiing te voorkomen door aandacht te besteden aan de verwerking van het metselwerk, de keuze van de materialen en de bouwtechnieken. Het gebruik van uitbloeiingsarmere mortels, uitbloeiingsremmers en hydrofobe behandelingen kan helpen om het fenomeen te voorkomen.

Tenslotte is het verstandig om in te haken met experts op het gebied van metselwerkbehandeling, vooral bij complexe of hardnekkige uitbloeiingen. Deze experts kunnen adviseren over de juiste maatregelen en technieken om uitbloeiing te verwijderen en te voorkomen.