Verticaal metselwerk: techniek, toepassing en constructieve aandachtspunten

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Verticaal metselwerk is een specifieke metseltechniek waarin de doorgaande lintvoegen verticaal georiënteerd zijn. In tegenstelling tot traditioneel horizontaal metselwerk, waarin de lasten verspreid worden over de muur via horizontale voegen, wordt in verticaal metselwerk gebruikgemaakt van de afschuifsterkte van het metselwerk om de belastingen op te nemen. Deze techniek biedt niet alleen esthetische voordelen, maar vereist ook een zorgvuldige aanpak vanuit het oog van constructieve veiligheid en duurzaamheid. In deze artikel geven we een overzicht van de kenmerken, toepassingen, beperkingen en technische uitdagingen van verticaal metselwerk, met een focus op de praktische toepassing in de bouwpraktijk en de voorwaarden voor een succesvolle uitvoering.

Wat is verticaal metselwerk?

Verticaal metselwerk, ook wel aangeduid als "staand metselwerk", is een metseltechniek waarin de lintvoegen verticaal georiënteerd zijn in plaats van horizontaal. In deze techniek wordt het metselwerk gedraaid, zodat de doorgaande voegen verticaal lopen. De belastingen worden opgenomen via de afschuifsterkte van het metselwerk, wat betekent dat een goede hechtsterkte tussen de mortel en de gevelstenen van groot belang is.

Verticaal metselwerk is bouwtechnisch gelijk aan regulier (horizontaal) metselwerk. Ook de sterkte is vergelijkbaar, zoals blijkt uit ruime praktijkervaring. De techniek is dus niet langer beperkt tot esthetiek, maar ook geschikt voor constructieve toepassingen, zolang er rekening gehouden wordt met een aantal constructieve spelregels.

Een voordeel van verticaal metselwerk is dat het de structuur van de gevel verandert en een moderne, steile indruk weergeeft. Het biedt bovendien flexibiliteit in ontwerp, zoals verticaal stapelverband of schuin verband, wat bijvoorbeeld mogelijk gemaakt wordt door het gebruik van isolatieplaten zoals E-Board® Zero, waar geen geleidingsrichels zijn.

Technische kenmerken en constructieve spelregels

Verticaal metselwerk vereist niet alleen vakmanschap en aandacht voor detail, maar ook rekening houden met een aantal constructieve spelregels. Deze zijn belangrijk om de stabiliteit en duurzaamheid van de gevel te waarborgen.

Hoogtebeperkingen

Een belangrijk aspect bij het ontwerp van verticaal metselwerk is de hoogtebeperking. In gevallen waarin het risico op uitknikken van de vrije rand als waarschijnlijk wordt geacht, is het verstandig om de hoogte van het verticale verband beperkt te houden. Dit geldt in functie van de totale hoogte van de metselwerkmuur.

Bij gebruik van bakstenen met een gemiddelde druksterkte van 10 N/mm² en een mortel met goede hechtsterkte, kan verticaal metselwerk ingesloten tussen stijve muurvlakken met horizontaal verband tot drie bouwlagen hoog (8,60 m) worden opgetrokken. Dit is echter enkel mogelijk bij een voldoende verankering aan het achterliggende dragende metselwerk. Minstens zes spouwankers per m² zijn vereist.

Wanneer sprake is van een vrije rand, is het verstandig om de hoogte van het verticale verband beperkt te houden. Bijvoorbeeld bij een muurhoogte van 4 meter, is het verticale verband bij voorkeur kleiner dan 1,50 meter. Als toch een hogere toepassing gewenst is, kan men de verticale randvoegen wapenen met verticaal geplaatste lintvoegwapening en de uiterste randen verankeren met lateihaken. Dit zorgt voor extra stabiliteit.

Verankering

De verankering van verticaal metselwerk is een essentieel onderdeel van het ontwerp. Het parament moet voldoende verankerd zijn aan het achterliggende dragende metselwerk. Dit is nodig om de constructieve veiligheid te waarborgen, vooral bij hogere toepassingen. Een correcte verankering zorgt voor een betere bestendigheid tegen windbelastingen en vermijdt eventuele schade door uitslag of verkeerde belastingverdeling.

Bij verankering aan staalconstructies is het belangrijk om rekening te houden met de kwaliteit van de spouwankers en de manier van verankering. Het vastlassen van spouwankers aan een staalconstructie kan leiden tot contactcorrosie en schade aan de verduurzaming van de constructie. Alternatieve verankingsmethoden, zoals schieten van spouwankers, worden daarom vaak aanbevolen.

Hechtsterkte en mortel

De hechtsterkte tussen de mortel en de gevelstenen is een cruciaal aspect bij verticaal metselwerk. Een goede hechtsterkte zorgt ervoor dat de mortel de benodigde stevigheid biedt om de belastingen op te nemen via afschuif. Het gebruik van een mortel met een goede hechtsterkte is daarom essentieel voor de duurzaamheid van het gevelmetselwerk.

Toepassingen en esthetische mogelijkheden

Verticaal metselwerk biedt veel mogelijkheden op het gebied van esthetiek. Het geeft de gevel een modern en steil karakter, wat aansluit bij huidige trends in bouw en renovatie. Bovendien kan het techniek worden gecombineerd met verschillende metselverbanden en steenformaten, wat leidt tot een eindeloos aantal ontwerpopties.

Combinatie met andere verbanden

Een van de voordelen van verticaal metselwerk is de mogelijkheid om het te combineren met andere metselverbanden. Bijvoorbeeld, verticaal stapelverband kan worden gecombineerd met horizontaal wildverband of halfsteensverband. Dit zorgt voor een unieke en visuele afwisseling op de gevel.

Een voorbeeld van een creatieve combinatie is het visgraatmotief. Hierbij worden verticale en horizontale voegen op een harmonieuze manier door elkaar heen gelegd, wat leidt tot een indrukwekkend gevelbeeld.

Isolatie en E-Board®

Het gebruik van isolatieplaten zoals E-Board® biedt extra flexibiliteit bij het uitvoeren van verticaal metselwerk. De E-Board® Zero-variant, zonder geleidingsrichels, maakt het mogelijk om vrijwel alle mogelijke patronen uit te voeren, zowel horizontaal als verticaal, of zelfs schuin. Dit biedt een vrijheid in ontwerp die niet mogelijk is bij traditionele metseltechnieken.

Bijzondere projecten

Verticaal metselwerk is vaak te zien in bijzondere projecten, zoals de restauratie van de korenmolen in Groenekan. Hierbij werd ronds metselwerk in kruisverband uitgevoerd, aangepast aan de lagenmaat van het bestaande deel. Het gebruik van verticaal metselwerk in combinatie met specifieke verbanden zoals kruisverband en blokverband zorgde voor een unieke esthetiek die past bij het karakter van het project.

Aandachtspunten bij uitvoering

De uitvoering van verticaal metselwerk vereist niet alleen technische kennis, maar ook een hoge mate van vakmanschap en aandacht voor detail. De volgende punten vormen belangrijke aandachtspunten tijdens de uitvoering:

Precisie in maatvoering

De maatvoering is essentieel bij verticaal metselwerk. Aangezien de voegen verticaal lopen, is het belangrijk om zorgvuldig te werken met de lagenmaat. Kleine afwijkingen kunnen leiden tot visuele onregelmaat of constructieve problemen. Het gebruik van halfsteensverband als uitgangspunt kan helpen bij het behouden van een gestructureerd gevelbeeld, ook bij muuropeningen en muurvlakken.

Verwerking van hoeken en eindpunten

Bij het uitvoeren van verticaal metselwerk is het belangrijk om aandacht te besteden aan het verwerken van hoeken en eindpunten. Deze moeten precies afgewerkt zijn om een strakke indruk te geven. Soms is kap- of zaagwerk nodig om de gewenste afwerking te verkrijgen.

Verwerking van spouw

De spouwmaat is een belangrijk element in verticaal metselwerk. Deze dient minstens 40 mm te zijn, zodat spouwankers adequaat kunnen worden verankerd. De spouwmaat zorgt ook voor een correcte ventilatie en voorkomt vochtproblemen.

Gebruik van gecertificeerde materialen

Het gebruik van gecertificeerde materialen, zoals RVS A4 (AISI 316) spouwankers, is aan te raden om de constructieve veiligheid te waarborgen. Deze materialen zijn bestand tegen corrosie en voldoen aan de eisen van de Eurocode.

Verticaal metselwerk in de praktijk

Verticaal metselwerk is steeds vaker te zien in de huidige bouwpraktijk. Het wordt gebruikt in zowel nieuwe constructies als renovatieprojecten, waarbij het een unieke esthetiek biedt die goed aansluit bij moderne architectuur.

Voorbeelden uit de praktijk

Een voorbeeld van het gebruik van verticaal metselwerk is het uitvoeren van een tweesteens rollaag, zoals bij een project van VANLAGEN Metselwerken BV. Hierbij wordt verticaal metselwerk gecombineerd met een andere metseltechniek, wat leidt tot een gestructureerde en visueel aantrekkelijke gevel.

Een andere toepassing is het verticaal metselwerk in combinatie met kruisverband, zoals bij de restauratie van de korenmolen in Groenekan. Hierbij is het metselwerk op maat aangepast aan het bestaande deel van de molen, wat leidt tot een harmonieuze en duurzame integratie.

Voordelen voor de aannemer

Voor aannemers biedt verticaal metselwerk een uitdaging en een kans om hun vakmanschap te tonen. Het vereist extra aandacht en precisie, maar levert een strakke en professionele afwerking op. Het gebruik van verticaal metselwerk kan ook helpen bij het verwerken van specifieke vormen en afmetingen, zoals bij het bouwen van ronde of taps toelopende muren.

Conclusie

Verticaal metselwerk is een techniek die zowel constructieve als esthetische voordelen biedt. Het vereist een zorgvuldige aanpak vanuit het oog van stabiliteit, verankering en hechtsterkte, maar biedt tegelijkertijd veel vrijheid in ontwerp en toepassing. Het is een geschikte keuze voor zowel nieuwe constructies als renovatieprojecten, waarbij het een moderne en steile gevel indruk kan geven.

Tijdens de uitvoering is het belangrijk om rekening te houden met constructieve spelregels, zoals hoogtebeperkingen, verankering en maatvoering. Het gebruik van gecertificeerde materialen en een zorgvuldige uitvoering zorgen voor de duurzaamheid en veiligheid van het gevelmetselwerk.

Met de juiste vakmanschap en aandacht voor detail kan verticaal metselwerk een waardevolle toevoeging zijn aan elke constructie of renovatieproject. Het biedt zowel technische als visuele voordelen die goed aansluiten bij huidige trends in bouw en ontwerp.

Bronnen

verticaal