Vleermuiskasten in metselwerk: toepassing, ontwerp en montage

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Vleermuizen spelen een cruciale rol in de ecologie en het behoud van biodiversiteit. Tegelijkertijd is het wettelijk verplicht om deze dieren te beschermen bij bouw- en renovatieprojecten. In het kader van duurzame bouw en verantwoord wonen is het daarom van belang om vleermuizen geschikte alternatieve verblijfplaatsen te bieden. In dit artikel bespreken we de toepassing van vleermuiskasten in metselwerk, inclusief ontwerpkenmerken, materiaalkeuze, montagevoorschriften en geschiktheid voor verschillende vleermuissoorten. Alle informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen, met aandacht voor betrouwbaarheid en technische specificaties.

Inleiding

De veroudering van traditionele bouwmaterialen en de opkomst van geïsoleerde, moderne constructies zorgt ervoor dat vleermuizen steeds minder geschikte verblijfplekken vinden in het stads- en dorpsgebeid. Om de ecologische balans te behouden en vleermuizen te beschermen, zijn er speciaal ontwikkelde inbouwvleermuiskasten. Deze kasten kunnen worden geïntegreerd in metselwerk, gevelbekleding of isolatielaag. Ze zijn ontworpen om vleermuizen een veilige en comfortabele plek te bieden voor het zomerverblijf of het paarverblijf.

In dit artikel bekijken we de verschillende typen vleermuiskasten, hun technische specificaties, mogelijke montagevarianten en de geschiktheid voor diverse vleermuissoorten. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven voor eigenaren, bouwprofessionals en milieuorganisaties die betrokken zijn bij het integreren van vleermuiskasten in bouwprojecten.

1. Wat zijn inbouwvleermuiskasten?

Inbouwvleermuiskasten zijn vleermuisverblijfplaatsen die in de constructie van een gebouw zijn ingebouwd. Ze worden meestal gemaakt van houtbeton of andere duurzame materialen en zijn ontworpen om geïntegreerd te worden in metselwerk of gevelbekleding. In tegenstelling tot losse vleermuiskasten die op een paal of in een boom worden gemonteerd, zijn inbouwvleermuiskasten een permanente oplossing die deel uitmaakt van de gevel of de constructie.

Een voordeel van inbouwvleermuiskasten is dat ze nauwkeurig afgestemd zijn op de bouwstandaarden en kunnen worden verborgen achter gevelmateriaal. Hierdoor is de kast zowel esthetisch aantrekkelijk als praktisch toepasbaar. De meeste modellen zijn ontworpen voor zomerverblijf, maar sommige kunnen ook als paarverblijf dienen.

2. Ontwerpkenmerken en typen inbouwvleermuiskasten

2.1. Modulaire inbouwvleermuiskasten

Unitura biedt een reeks van modulaire inbouwvleermuiskasten die uit meerdere delen bestaan. Deze kasten zijn van houtbeton vervaardigd en kunnen onbeperkt uit elkaar worden genomen en opnieuw samengesteld. Dit maakt ze flexibel in toepassing en geschikt voor verschillende bouwprojecten.

Een voorbeeld is de VMPMG1-kast, die bestaat uit twee delen die in het werk gekoppeld moeten worden. Deze kasten zijn voorzien van uitbreekwanden die verwijderd worden om de vleermuizen een doorgang te bieden. Dit zorgt voor een natuurlijke bewegingsruimte binnen de kast.

2.2. Houtbeton inbouwvleermuiskasten

Houtbeton is een veelgebruikt materiaal voor inbouwvleermuiskasten. Het biedt goede isolatie, duurzaamheid en een natuurlijke oppervlakte waar vleermuizen zich aan kunnen vastklampen. De kasten zijn meestal grijs van kleur en voldoen aan de brandklasse A2.

De Uni Vleermuiskast, een samenwerking tussen Unitura en Kingspan Unidek, is een voorbeeld van een houtbeton kast die speciaal ontworpen is voor integratie in Unidek Reno Dek platen. Deze kast is te gebruiken in combinatie met verschillende isolatiematerialen en is ontworpen voor zomerverblijf en paarverblijf voor gewone dwergvleermuizen en ruige dwergvleermuizen.

2.3. Vleermuiskoker

Een andere vorm van inbouwvleermuiskast is de vleermuiskoker, zoals het model VMPM2 van Waveka. Deze koker is ontworpen als zomerverblijf en heeft een geringe diepte van 12,5 cm, waardoor het geschikt is voor inbouw in de isolatielaag. De binnenkant van de koker bestaat uit duurzame houten wanden, waardoor vleermuizen grip kunnen krijgen. De koker is onderhoudsvrij en kan geplaatst worden in gevels, betonconstructies en tijdens renovatiewerkzaamheden.

3. Materiaalkeuze en functionaliteit

3.1. Houtbeton

Houtbeton is een veelgebruikt materiaal voor inbouwvleermuiskasten vanwege zijn duurzaamheid, isolatiecapaciteit en natuurlijke oppervlakte. Het is sterk, heeft een lange levensduur en kan goed reguleren luchtvochtigheid en temperatuur. Het is daarom een betrouwbare keuze voor vleermuiskasten.

3.2. Vezelcement

Els & Linde Techniek gebruikt vezelcement als materiaal voor de voorzijde van hun inbouwvleermuiskasten. Deze kasten zijn vrijwel onzichtbaar onder gevelmateriaal zoals steenstrips en kunnen goed worden geïntegreerd in de gevel. De muur waar de kast in geplaatst wordt, moet voldoende ruw zijn om vleermuizen grip te bieden.

3.3. Keramiek

De keramische inbouwkast, ontworpen door Koninklijke Tichelaar B.V. en De Zoogdiervereniging, biedt unieke voordelen. Het materiaal is sterk, goed geïsoleerd en kan lange tijd gebruikt worden zonder slijtage. Keramiek biedt ook een uitstekende temperatuurbuffering en is geschikt voor zowel zomerverblijf als paarverblijf.

4. Plaatsing en montage

De montage van inbouwvleermuiskasten vereist aandacht voor detail en het naleven van montagevoorschriften. Hieronder worden enkele belangrijke aspecten besproken.

4.1. In metselwerk plaatsen

De meeste inbouwvleermuiskasten zijn ontworpen voor integratie in metselwerk. Dit kan op drie manieren:

Plaatsing achter metselwerk met entreesteen: De kast wordt achter het metselwerk geplaatst, met een entreesteen die iets uitsteekt. Dit biedt grip voor vleermuizen en maakt de kast visueel onzichtbaar.
Plaatsing in metselwerk, afwerking met steenstrips: De kast wordt volledig in het metselwerk opgenomen en wordt afgeplakt met steenstrips. Dit maakt de kast visueel harmonisch met de rest van de gevel.
Plaatsing gelijk met metselwerk: De kast wordt opgenomen in het zichtwerk van de gevel. Dit is een optie voor projecten waarbij de kast zichtbaar mag zijn en als een geveldeel fungeert.

4.2. In wandplaten en gevelbekleding

Inbouwvleermuiskasten kunnen ook worden geplaatst in wandplaten of andere gevelbekledingen. In dit geval moet de kast zorgvuldig worden afgewerkt om visuele discontinuïteiten te voorkomen. De voorzijde van de kast moet uitgevoerd worden in hetzelfde materiaal als de rest van de gevel.

4.3. In isolatielaag plaatsen

Voor projecten met hoge isolatie-eisen kan de kast ook worden geplaatst in de isolatielaag. Dit is bijvoorbeeld mogelijk bij de vleermuiskoker, die slechts 12,5 cm diep is. Het is belangrijk om zorg te dragen voor een voldoende ruime toegang en een voldoende ruwe oppervlakte voor grip.

5. Montagevoorschriften

5.1. Algemene richtlijnen

De muur waar de kast in geplaatst wordt, moet voldoende ruw zijn om grip te bieden aan vleermuizen.
De kast moet op minstens 4 meter hoogte worden geplaatst om vandalisme en katten te voorkomen.
De muur moet een zuidelijke oriëntatie hebben om zonlicht en warmte te ontvangen.
De invliegopening van de kast mag niet worden geblokkeerd.
Bij montage in een bestaande muur moet eerst een gat worden gemaakt en PUR-schuim aangebracht om de kast vast te houden.
Bij montage in een nieuwe muur kan de kast op dezelfde manier worden geplaatst als een kozijn of deur.

5.2. Montage in dakplaten

De Uni Vleermuiskast is speciaal ontworpen voor integratie in Unidek Reno Dek platen. Deze kasten zijn licht van gewicht en gemakkelijk bewerkbaar. De kasten zijn voorzien van een afschuifregel die gekoppeld kan worden met naastliggende regels. Voorwaarde voor toepassing is dat gebruik wordt gemaakt van een overstek.

6. Geschiktheid voor vleermuissoorten

Inbouwvleermuiskasten zijn meestal ontworpen voor gebouwbewonende vleermuissoorten, zoals de gewone dwergvleermuis en de ruige dwergvleermuis. Deze soorten zijn goed aangepast aan de moderne bouwconstructies en zoeken vaak alternatieve verblijfplaatsen bij renovaties of nieuwbouw.

Daarnaast kunnen inbouwvleermuiskasten ook geschikt zijn voor andere soorten, zoals de grootoorvleermuis, de laatvlieger en de meervleermuis. Het is belangrijk om rekening te houden met de specifieke behoeften van elke soort bij de keuze van een kast.

7. Voordelen van inbouwvleermuiskasten

Duurzaamheid: Inbouwvleermuiskasten zijn meestal gemaakt van duurzame materialen zoals houtbeton of keramiek. Ze hebben een lange levensduur en vereisen weinig onderhoud.
Flexibiliteit: De kasten kunnen op verschillende manieren worden geplaatst, afhankelijk van de bouwconstructie.
Esthetiek: Omdat de kasten onder gevelmateriaal of in de gevel worden geïntegreerd, zijn ze visueel aantrekkelijk.
Ecologisch verantwoord: Inbouwvleermuiskasten bieden vleermuizen een veilige en comfortabele verblijfplaats, wat bijdraagt aan de ecologie en biodiversiteit.
Wettelijk verplicht: Bij bouw- en renovatieprojecten is het vaak wettelijk verplicht om vleermuizen te beschermen. Inbouwvleermuiskasten zijn een praktische oplossing.

8. Nadelen en aandachtspunten

Visuele impact: Hoewel de kasten meestal visueel onzichtbaar zijn, kan het toch een kleine impact hebben op de esthetiek van een gevel.
Technische uitdagingen: De montage vereist aandacht voor detail en technische kennis. Het is belangrijk om de montagevoorschriften nauwkeurig te volgen.
Grootte en diepte: Niet alle inbouwvleermuiskasten zijn geschikt voor alle projecten. Het is belangrijk om te controleren of de kast past in de bouwconstructie.
Toegang en onderhoud: Hoewel de meeste kasten onderhoudsvrij zijn, moet er rekening worden gehouden met toegang tot de kast bij inspecties of reiniging.

9. Samenvatting

Inbouwvleermuiskasten zijn een belangrijk onderdeel van duurzame bouw en verantwoord wonen. Ze bieden vleermuizen een veilige en comfortabele verblijfplaats en kunnen worden geïntegreerd in metselwerk, gevelbekleding of isolatielaag. De kasten zijn meestal gemaakt van houtbeton, keramiek of vezelcement en zijn ontworpen voor zomerverblijf of paarverblijf.

De montage van inbouwvleermuiskasten vereist aandacht voor detail en het naleven van montagevoorschriften. Het is belangrijk om rekening te houden met de specifieke behoeften van de vleermuissoorten en de bouwconstructie. Met de juiste keuze en montage kan een inbouwvleermuiskast een waardevolle bijdrage leveren aan de ecologie en biodiversiteit.

Bronnen

vleermuiskast