Hoeveel Waalformaten per Vierkante Meter Metselwerk? Een Uitleg voor Bouwprojecten

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Wanneer het gaat om het bouwen of verbouwen van woningen of utiliteitsbouw in Nederland, is het kiezen van de juiste bouwmaterialen een essentieel onderdeel van elk project. Voor metselwerk is het formaat van de gebruikte stenen van groot belang, zowel qua esthetiek als qua hoeveelheid benodigde materialen. Een van de meest gebruikte formaten in Nederland is het Waalformaat, een standaardmaat voor bakstenen en betonstenen. In dit artikel wordt ingegaan op de hoeveelheid waalformaten die nodig zijn per vierkante meter metselwerk, afhankelijk van de muurdikte, het metselverband en eventueel verlies door breuk of snijwerk. Bovendien worden relevante aandachtspunten, zoals het verbruik van mortel en het verband met de werkzaamheden van een metselaar, behandeld.

Wat is Waalformaat?

Waalformaat is een standaardmaat voor metselstenen die in Nederland algemeen is geaccepteerd en veel wordt gebruikt. De naam “Waalformaat” is afgeleid van de rivier de Waal, waar de klei oorspronkelijk vandaan kwam. Hoewel de oorsprong van de klei in de regio van de rivier de Waal ligt, is de term tegenwoordig gebruikt voor de standaardmaat van metselstenen. Deze maat wordt vaak gebruikt voor zowel gevel- als vuilwerk en is toegankelijk in een breed spectrum van kleuren en structuren.

De standaardafmeting van een waalformaat metselsteen is 210 x 100 x 50 mm, zoals vermeld in meerdere betrouwbare bronnen. Deze maat is ideaal voor het creëren van zowel traditionele als moderne bouwwerken. Daarnaast is het formaat zeer veelzijdig, waardoor het geschikt is voor diverse bouwprojecten.

Hoeveel Waalformaten per Vierkante Meter?

Het aantal waalformaten dat nodig is per vierkante meter metselwerk hangt af van een aantal factoren, zoals het metselverband, de eventuele voegbreedte, en de dikte van de muur. In de praktijk wordt vaak een vuistregel gebruikt: 75 tot 100 stenen per vierkante meter. Dit betreft een halfsteensmuur, wat betekent dat de muur één steen dik is. Voor een 1-steensmuur, waarbij de muur dubbel zo dik is, is een verdubbeling van het aantal benodigde stenen nodig, dus ongeveer 150 waalformaten per m².

Het verschil in aantallen kan worden verklaard door het feit dat een 1-steensmuur dubbel zoveel oppervlak dekt. In de praktijk is het verstandig om rekening te houden met verlies door snijwerk, breuk of knipverlies, en eventueel te kopen met een kleine buffer. In sommige gevallen wordt zelfs aangeraden om 10% extra te bestellen, zeker bij complexe bouwprojecten of bij het gebruik van handgemaakte of gevarieerde stenen.

In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de hoeveelheid waalformaten per vierkante meter metselwerk, afhankelijk van het formaat en het type muur:

Formaat (L x B x H in mm)	Benaming	Aantal per m² (halfsteen)	Aantal per m² (1-steen)
210 x 100 x 50	Waalformaat	75 – 100	150 – 200

Deze aantallen zijn gebaseerd op standaardmaat en metseltechniek. Bij het gebruik van andere formaten, zoals het dikformaat, dat 210 x 100 x 65 mm meet, verandert het aantal benodigde stenen. In dat geval is een lagere hoeveelheid nodig, omdat de stenen dikker zijn. Voor een halfsteensmuur zijn dit ongeveer 59 stenen per m².

Invloed van Metselverband en Voegbreedte

Het aantal benodigde waalformaten wordt beïnvloed door het metselverband en de voegbreedte. Het metselverband is de manier waarop de stenen in een muur zijn geplaatst. De meest gebruikte metselverbanden zijn het Engels verband en het Saksisch verband. Deze verbanden bepalen hoe de stenen in het metselwerk zijn gerangschikt en hoeveel mortel er tussen de stenen nodig is.

De voegbreedte is de dikte van de mortelloop tussen de stenen. In de praktijk ligt deze dikte tussen de 10 en 12 mm. Een bredere voeg vereist iets minder stenen per m², terwijl een smalere voeg meer stenen nodig maakt.

Hoewel de invloed van het metselverband en de voegbreedte vaak gering is, is het verstandig om deze factoren in overweging te nemen bij het plannen van het benodigde materiaal. Een metselaar kan hierbij advies geven op basis van het type bouwwerk en het gebruikte materiaal.

Verbruik van Metselmortel per m²

Omdat het metselen van een muur niet alleen uit het leggen van stenen bestaat, is het belangrijk om ook rekening te houden met het verbruik van metselmortel, ook wel aangeduid als specie. Metselmortel is een mengsel van zand, cement en water, en wordt gebruikt om de stenen in het metselwerk te verbinden.

Het verbruik van mortel per vierkante meter is afhankelijk van de steendikte en de voegbreedte. Voor een halfsteensmuur is het verbruik van mortel ongeveer 30-35 liter per m². Voor een 1-steensmuur is dit ongeveer 60-70 liter per m². Deze aantallen zijn vuistregels en kunnen variëren afhankelijk van de techniek en het gebruikte morteltype.

Voor een efficiënt metselproject is het verstandig om het mortelverbruik te berekenen op basis van het aantal stenen en de muurdikte. Een vuistregel is dat voor elke 2000 stenen (ca. 26 m²) ongeveer 1 kuub metselzand en 12 zakken metselcement nodig zijn. Dit betreft standaard metselwerk met een voegbreedte van ongeveer 10 mm.

Het is aan te raden om iets extra mortel aan te schaffen, omdat er verlies kan optreden door morsen of bij het mengen. Ook bij het gebruik van holle of snelbouwstenen is het verbruik van mortel iets hoger, namelijk ongeveer 20% extra.

Het Rol van de Metselaar

De efficiëntie van een metselproject wordt ook beïnvloed door de snelheid waarmee een metselaar werkt. Een ervaren metselaar metselt gemiddeld tussen de 500 en 1000 stenen per dag, afhankelijk van het type werk, de complexiteit van het bouwproject en de omstandigheden op de bouwplaats. Dit betekent dat een metselaar een muur van ongeveer 5 tot 10 m² per dag kan voltooien.

Bij het plannen van een metselproject is het daarom verstandig om te rekenen met de werktijd van de metselaar en eventueel extra hulp in te huren bij grotere projecten. Het werk van een metselaar is essentieel voor de kwaliteit van het metselwerk en de duurzaamheid van het bouwwerk.

Aandachtspunten bij het Metselen

Bij het metselen zijn er een aantal aandachtspunten die belangrijk zijn voor de kwaliteit en duurzaamheid van het bouwwerk. Een ervaren metselaar zorgt ervoor dat de stenen goed geplaatst worden, de mortel goed is gemengd en de voegen gelijk zijn. Ook is het belangrijk om rekening te houden met het klimaat tijdens het metselen.

Bij hoog temperaturen kan de mortel snel uitdrogen, wat kan leiden tot een verbrand effect. In dat geval is het aan te raden om de stenen licht vochtig te houden en het metselwerk te besproeien met water. Bij koud weer en vorst moet het metselwerk worden afgedekt om te voorkomen dat de mortel bevroren wordt. Dit kan leiden tot scheurtjes en een verlies van sterkte in het metselwerk.

Een andere aandachtspunt is het gebruik van een metselcalculator, zoals de tool van MBI. Deze calculator helpt bij het berekenen van het benodigde aantal stenen en mortel op basis van de afmetingen van de stenen en de muurdikte. Dit is vooral handig bij het werken met afwijkende maatstenen of bij complexe bouwprojecten.

Kleur- en Structuurvariaties van Waalformaten

Waalformaten zijn beschikbaar in een breed spectrum van kleuren en structuren, waardoor het mogelijk is om een uniek uiterlijk te creëren voor elk bouwproject. De kleuren van de stenen variëren afhankelijk van de samenstelling van de klei. De meest gebruikte kleuren zijn roodbruin, warmrood, ivoor geel, oud rose, roodpaars, en zwartzand. Deze kleuren worden vaak gebruikt voor gevelstenen, omdat ze een warme en aantrekkelijke uitstraling geven aan het bouwwerk.

Naast de kleurvariaties zijn er ook verschillende structuren beschikbaar, zoals handvorm, vormbak, en gesinterd. Handvorm stenen hebben een onregelmatige vorm en oppervlakte, wat een natuurlijke en rustige uitstraling geeft. Vormbak stenen zijn gemaakt in een vorming, waardoor ze een uniforme vorm en oppervlakte hebben. Gesinterde stenen zijn gemaakt met een hoge temperatuur, waardoor ze extra stevig en duurzaam zijn.

Het is aan te raden om de kleur en structuur van de stenen in de winkel of showtuin te bekijken, omdat foto's vaak niet de exacte kleur en structuur weergeven. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat de gekozen stenen goed passen bij het ontwerp van het bouwwerk.

Prijs en Beschikbaarheid van Waalformaten

De prijs van waalformaten varieert afhankelijk van de kleur, structuur en leverancier. In de praktijk ligt de prijs van een waalformaat gevelsteen tussen de 0,27 en 0,29 euro per stuk, afhankelijk van de aankoopgroottes. Voor grote aankopen, zoals 5000 stukken of meer, zijn er vaak kortingsopties beschikbaar.

Waalformaten zijn meestal in voorraad bij bouwmaterialenleveranciers, zoals Beryl House of Steenhandel Geurds. Het is verstandig om vooraf te informeren over de beschikbaarheid van stenen, vooral bij gebruik van specifieke kleuren of structuren. In sommige gevallen is het nodig om stenen in een showroom of showtuin te bekijken voordat een aankoop wordt gedaan.

Conclusie

Het kiezen van het juiste formaat en aantal metselstenen is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Voor het metselen van muren in Nederland is het waalformaat een veelgebruikte maat, die geschikt is voor zowel woningbouw als utiliteitsbouw. Het aantal benodigde waalformaten per vierkante meter metselwerk hangt af van de muurdikte, het metselverband en de voegbreedte. In de praktijk is een vuistregel van 75 tot 100 stenen per m² voor een halfsteensmuur, en 150 tot 200 stenen per m² voor een 1-steensmuur.

Naast het aantal benodigde stenen is het ook belangrijk om rekening te houden met het verbruik van mortel en de werktijd van een metselaar. Het metselen van een muur vereist ervaring en precisie, zodat het bouwwerk sterk en duurzaam wordt. Door het gebruik van een metselcalculator en het betrekken van een ervaren metselaar kan het metselwerk efficiënt en van hoge kwaliteit worden uitgevoerd.

Bij het kiezen van waalformaten is het verstandig om rekening te houden met de kleur, structuur en esthetiek van de stenen. Deze factoren hebben een grote invloed op het uiterlijk van het bouwwerk en moeten daarom zorgvuldig worden overwogen. Het is aan te raden om de stenen in de winkel of showtuin te bekijken voordat een aankoop wordt gedaan, omdat foto’s vaak niet de exacte kleur of structuur weergeven.

Tot slot is het belangrijk om rekening te houden met de omstandigheden tijdens het metselen, zoals klimaat en temperatuur. Het metselen bij extreme temperaturen vereist extra voorzichtigheid en aandacht, om de kwaliteit en duurzaamheid van het bouwwerk te garanderen.