Witte uitslag op metselwerk: oorzaken, voorkomen en oplossingen

Witte uitslag op metselwerk is een veelvoorkomend probleem bij gevels en muren die met mortel zijn gevoegd. Deze witte aanslag kan het uiterlijk van een gevel aanzienlijk beïnvloeden en geeft vaak aan dat er onderliggende problemen zijn met de vochthuishouding of de kwaliteit van het metselwerk. In dit artikel behandelen we de oorzaken van witte uitslag, hoe je deze kunt voorkomen en wat de mogelijke oplossingen zijn als het probleem al is ontstaan. Op basis van technische informatie uit betrouwbare bronnen, zoals bouwmaterialenleveranciers, adviesbureaus en gevelschoonmaakbedrijven, geven we een overzicht dat zowel voor de professionele bouwer als de DIY-enthousiast een waardevolle gids is.

Wat is witte uitslag op metselwerk?

Witte uitslag is een fenomeen waarbij witte of lichte vlekken op het metselwerk verschijnen. Deze vlekken zijn meestal het gevolg van het aanslaan van zouten of kalk aan het oppervlak van de voegen. De uitslag is niet alleen een esthetisch probleem, maar kan ook wijzen op onjuiste verwerking van mortel, ongunstige omstandigheden tijdens het voegen, of een storing in de vochthuishouding van het metselwerk.

Er zijn twee voornaamste vormen van witte uitslag:

1. Vroege witte uitslag
2. Kalkuitslag

Beide vormen worden veroorzaakt door fysische processen die optreden tijdens het drogen van het mortel en het metselwerk. Het is belangrijk om te begrijpen hoe deze processen verlopen om het probleem effectief te kunnen voorkomen of op te lossen.

Oorzaken van witte uitslag

1. Vroege witte uitslag

Vroege witte uitslag komt vooral voor in de eerste jaren na de bouw of renovatie van metselwerk. Het ontstaat wanneer oplosbare zouten uit het mortel en de metselstenen door water worden verplaatst naar het oppervlak. Deze zouten, zoals natrium-, magnesium- of kaliumsulfaat, zijn van nature aanwezig in de materialen. Door indringend water, zoals regen, worden deze zouten opgelost en verplaatst via de poriën van het metselwerk naar het oppervlak. Bij droging kristalliseren de zouten en wordt de witte uitslag zichtbaar.

Deze vorm van uitslag verdwijnt meestal vanzelf na meerdere weken of maanden, zolang het metselwerk goed wordt afgespoeld door regenwater. Echter, in droge of extreem koele omstandigheden kan de uitslag blijvend worden.

Verantwoordelijke bron:
2. Uitslagvormen op metselwerk – Wienerberger

2. Kalkuitslag

Kalkuitslag wordt veroorzaakt door vrije kalkdelen die vrijkomen bij de hydratatie van cement in de mortel. Cement reageert met water en vormt een hardend mengsel. Tijdens deze reactie komen er vrij vormige kalkdeeltjes vrij, die zich via de poriën naar het oppervlak kunnen verplaatsen. Deze kalkdelen worden zichtbaar als witte vlekken of een lichte verkleuring van de voegen.

Kalkuitslag is het meest merkbaar in de eerste dagen na het metselen, vooral bij overstroming van de poriën door regen of hoge luchtvochtigheid. Als de kalkdelen niet snel worden weggespoeld, kunnen ze blijvende witte vlekken vormen.

Verantwoordelijke bron:
2. Uitslagvormen op metselwerk – Wienerberger

Hoe voorkom je witte uitslag?

Witte uitslag is niet altijd te voorkomen, maar er zijn een aantal maatregelen die het risico aanzienlijk kunnen verminderen.

1. Kwaliteit van de mortel

De keuze van de juiste mortel is van groot belang. Mortels die speciaal zijn ontwikkeld om witte uitslag te beperken, bevatten een zogenaamde uitbloeiblokker (UB). Deze additief verminderd het risico op zout- en kalkuitslag aanzienlijk. Een voorbeeld hiervan is de E1000 witte voegmortel van Bruil. Deze mortel is KOMO gecertificeerd en voldoet aan de norm NEN-EN 998-2.

Verantwoordelijke bron:
1. Voegmortel – Bruil

2. Goede verwerking van de mortel

De verwerking van de mortel speelt een cruciale rol in het voorkomen van witte uitslag. Hier zijn enkele belangrijke tips:

• Mengconsistentie: Zorg dat de mortel niet te nat of te droog is. Een te natte mortel kan de stenen niet goed vasthouden, terwijl een te droge mortel moeilijk te werken is.
• Niveau en uitlijning: Gebruik regelmatig een waterpas en metseldraad om ervoor te zorgen dat het metselwerk recht en stabiel is.
• Weersomstandigheden: Vermijd voegen bij extreem warm of koud weer. Bij hoge temperaturen droogt mortel te snel uit, wat leidt tot scheuren. Bij lage temperaturen kan de mortel niet goed uitharden.
• Benevelen: Benevel het voegwerk met water na het voegen. Dit zorgt voor een langzaam droogproces en vermindert het risico op witte aanslag.
• Schoonmaken: Borstel het oppervlak schoon met een droge borstel zodra het voegwerk hard is.

Verantwoordelijke bron:
3. Metselstenen voegen – Beryl House
6. Metselwerk en gevelreiniging – PH Bouwadvies
3. Voegmortel kopen of maken? – MijnKluswijzer

3. Afdekken en bescherming

Om witte uitslag te voorkomen is het aan te raden om het metselwerk goed af te dekken tijdens het droogproces. Dit zorgt ervoor dat het metselwerk niet te snel uitdroogt en er geen zout- of kalkdelen naar het oppervlak kunnen migreren. Het gebruik van een voegdoek of een voegbeschermend folie is daarom aan te raden.

Verantwoordelijke bron:
6. Metselwerk en gevelreiniging – PH Bouwadvies

Wat te doen als witte uitslag al is ontstaan?

Als witte uitslag zich al heeft voorgedaan, zijn er een aantal opties om het probleem te verhelpen. De keuze voor een oplossing hangt af van de oorzaak van de uitslag, de leeftijd van het metselwerk en de gewenste esthetiek.

1. Natuurlijke afspoeling

In veel gevallen verdwijnt witte uitslag vanzelf door regenwater. Dit is vooral het geval bij vroege witte uitslag. Als het metselwerk goed is afgespoeld, zullen de zouten en kalkdelen het oppervlak verlaten en het metselwerk weer zijn oorspronkelijke kleur aannemen.

Verantwoordelijke bron:
2. Uitslagvormen op metselwerk – Wienerberger

2. Reinigen en behandeling

Als de uitslag niet vanzelf verdwijnt, is het aan te raden om het metselwerk professioneel schoon te maken. Er zijn speciale reinigingsmiddelen en technieken beschikbaar die effectief zijn tegen witte uitslag. Een bekend gevelreinigingsbedrijf zoals Bogaart Gevelrenovatie biedt een vrijblijvende offerte en helpt bij het verwijderen van kleurverschillen in voegwerk.

Verantwoordelijke bron:
4. Witte uitslag op metselwerk – Bogaart Gevelrenovatie

3. Aanbrengen van een dampopen conserveringslaag

In sommige gevallen, zoals bij monumentale of historische metselwerk, is het aan te raden om een dampopen conserveringslaag aan te brengen. Dit voorkomt dat er onjuiste dampdichtheid ontstaat, wat kan leiden tot verdere schade aan het metselwerk. Een laboratoriumonderzoek kan helpen bij het bepalen van de juiste conserveringslaag.

Verantwoordelijke bron:
5. Over metselwerk en gevelreiniging – PH Bouwadvies

Conclusie

Witte uitslag op metselwerk is een veelvoorkomend fenomeen dat meestal het gevolg is van zout- of kalkuitslag. Door het juiste mortel te kiezen, de verwerking goed te plannen en het metselwerk goed te beschermen, is het mogelijk om het risico op witte uitslag aanzienlijk te verminderen. Als de uitslag al is ontstaan, zijn er meerdere opties om het probleem te verhelpen, van natuurlijke afspoeling tot professionele reiniging en behandeling. Voor een langdurig resultaat is het belangrijk om de oorzaak van de uitslag goed te begrijpen en de juiste maatregelen te nemen.

Bronnen

1. Voegmortel – Bruil
2. Uitslagvormen op metselwerk – Wienerberger
3. Metselstenen voegen – Beryl House
4. Witte uitslag op metselwerk – Bogaart Gevelrenovatie
5. Over metselwerk en gevelreiniging – PH Bouwadvies
6. Metselwerk en gevelreiniging – MijnKluswijzer