Betonblokken voor ondergronds metselwerk: toepassing, voordelen en verwerking

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Betonblokken spelen een essentiële rol in de bouw van betrouwbare en duurzame structuren, met name bij ondergronds metselwerk. Deze blokken worden vaak gebruikt bij funderingen, kelderwanden, en andere ondergrondse constructies waar sterkte, stabiliteit en vochtbestendigheid cruciaal zijn. In dit artikel bespreken we de toepassing van betonblokken in ondergronds metselwerk, inclusief relevante typen zoals cellenbeton kimblokken, holblokken, en bekistingsblokken. Daarnaast geven we inzicht in de verwerking, voordelen, en belangrijke aandachtspunten bij het gebruik van deze materialen. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit de bouwsector, waaronder leveranciers en constructie-experts.

Toepassing van betonblokken in ondergronds metselwerk

Betonblokken worden vaak gebruikt in ondergronds metselwerk vanwege hun sterke en duurzame eigenschappen. Ze zijn geschikt voor funderingen, keldermuren, tuinmuren, en andere structuren die onder het maaiveld liggen. De keuze voor het juiste type betonblok hangt af van factoren zoals de belasting, de vochtbelasting, en de gewenste stabiliteit. Hieronder geven we een overzicht van de meest gebruikte betonblokken in ondergronds metselwerk.

Cellenbeton kimblokken

Cellenbeton kimblokken zijn speciaal ontworpen voor de eerste laag van het metsel- of lijmwerk, ook wel de “Kimlaag” genoemd. Deze laag fungeert als een buffer tussen de wand en de fundering. De blokken worden in een zogenaamde Kimlaag mortel geplaatst, wat ervoor zorgt dat eventuele oneffenheden van de ondergrond worden opgevangen. Hierdoor kan de Kimlaag en het resterende metselwerk waterpas worden uitgevoerd.

Een belangrijk kenmerk van cellenbeton kimblokken is dat ze vaak gehydrofobeerd zijn. Dit betekent dat ze zijn voorzien van een impregneermiddel waardoor ze extra waterafstotend zijn. Deze eigenschap is van groot belang bij ondergronds metselwerk, waar de blokken vaak in contact komen met vocht. De gehydrofobeerde cellenbetonblokken worden voornamelijk toegepast bij verbouwingen en renovatieprojecten waar de ondergrond nat is of waar de blokken onder het maaiveld komen.

Holblokken voor ondergronds metselwerk

Holblokken zijn een veelzijdig type betonblok dat vaak wordt gebruikt bij zowel boven- als ondergronds metselwerk. Deze blokken zijn lichter dan massieve betonblokken en bieden toch voldoende druksterkte voor meeste toepassingen. Holblokken zijn beschikbaar in verschillende wanddiktes en hoogtes, waardoor ze geschikt zijn voor een breed spectrum van constructies.

Bij ondergronds metselwerk is het belangrijk om de juiste mortel te gebruiken om ervoor te zorgen dat de vochtbestendigheid en stabiliteit aan de eisen voldoen. De mortel dient een goede hecht te vormen tussen de blokken en de ondergrond, terwijl het ook voldoende flexibiliteit biedt om eventuele bewegingen in de ondergrond op te vangen.

Bekistingsblokken

Bekistingsblokken zijn ideaal voor het opbouwen van massieve betonnen wanden en worden vaak gebruikt bij ondergronds metselwerk zoals kelderwanden, funderingen, of tuinmuren. Deze blokken zijn voorzien van inkepingen die ervoor zorgen dat de blokken tijdens het vullen niet kunnen verschuiven. Daarnaast zijn er hoek- en eindblokken beschikbaar, waardoor het metselwerk strak en professioneel kan worden uitgevoerd.

Een voordeel van bekistingsblokken is dat ze relatief eenvoudig te verwerken zijn en geschikt zijn voor zowel DIY-projecten als professionele constructies. Ze zijn beschikbaar in verschillende wanddiktes, waaronder 17,5 cm, 24 cm, en 30 cm. Het gladde oppervlak van deze blokken maakt het ook mogelijk om direct verf of andere afwerkingen aan te brengen zonder het nodig te hebben om het oppervlak te spitten of te slijpen.

Verwerking van betonblokken in ondergronds metselwerk

De verwerking van betonblokken in ondergronds metselwerk vereist aandacht voor een aantal belangrijke stappen en aandachtspunten. De kwaliteit van de constructie hangt onder andere af van de juiste mortel, de afwerking van de ondergrond, en de juiste techniek tijdens het metselen.

Kimlaag en mortel

Bij ondergronds metselwerk begint het proces met het leggen van de Kimlaag. Deze laag bestaat uit cellenbeton kimblokken die in een speciale mortel worden gelegd. De mortel zorgt niet alleen voor een goede hecht, maar ook voor een vlakke en waterpassende afwerking. Het is belangrijk om te wachten tot de mortel is uitgehard voordat het metselwerk verder wordt uitgevoerd. Dit proces kan circa 24 uur duren.

Als de blokken op de begane grond geplaatst worden, is het verstandig om een vochtwerende folie onder de mortel te leggen. Deze folie voorkomt dat vocht uit de ondergrond op kan trekken en zo de constructie kan beschadigen.

Fundering en ondergrond

Voor een betrouwbare fundering is het essentieel om de ondergrond goed voor te bereiden. De fundering moet onder de vorstgrens liggen, wat meestal betekent dat de gegraven diepte minstens 60 cm is. Afhankelijk van de belasting en de omstandigheden kan de fundering dieper moeten zijn. Bij het graven moet er rekening gehouden worden met de breedte van de fundering. Voor een enkele muur is een breedte van 25 cm aan te raden, terwijl een spouwmuur 40 cm breed moet zijn.

De ondergrond moet ook vlak en waterpas zijn. Dit kan bereikt worden door een zandbed aan te brengen en deze met water te besprenkelen. Het zandbed zorgt ervoor dat de fundering stevig en vlak wordt, wat belangrijk is voor de stabiliteit van de constructie.

Aansluiting met andere materialen

Bij het bouwen van ondergronds metselwerk kan het voorkomen dat verschillende materialen met elkaar worden verbonden, bijvoorbeeld metselwerk op betonconstructies. In zulke gevallen is het vaak nodig om een ontkoppeling toe te passen. Dit kan gedaan worden via glijvilten of dilataties. Een ontkoppeling voorkomt dat spanningen ontstaan tussen verschillende materialen, wat kan leiden tot scheuren of instortingen.

Bijvoorbeeld, bij appartementencomplexen kan het buitenspouwblad van het metselwerk aansluiten op een galerijplaat. Door de belasting op de galerijplaat kan deze doorbuigen. Dit kan verder leiden tot instabiliteit in het metselwerk. Daarom is het verstandig om een tweelaagse glijfolie toe te passen bij de aansluiting van prefab betonconstructies op dragend metselwerk.

Voordelen van betonblokken in ondergronds metselwerk

Betonblokken bieden verschillende voordelen bij ondergronds metselwerk, waaronder:

1. Sterke en duurzame constructies

Betonblokken zijn ontworpen om zware belastingen te dragen en zijn daarom ideaal voor ondergronds metselwerk. Zowel cellenbeton kimblokken als holblokken en bekistingsblokken bieden voldoende druksterkte voor meeste toepassingen. De sterke en duurzame eigenschappen van beton zorgen ervoor dat de constructie lang meegaat en weinig onderhoud vereist.

2. Vochtbestendigheid

Bij ondergronds metselwerk is vochtbestendigheid een belangrijk aandachtspunt. Cellenbeton kimblokken zijn vaak gehydrofobeerd, wat betekent dat ze extra waterafstotend zijn. Daarnaast is het aan te raden om een vochtwerende folie onder de mortel te leggen, wat ervoor zorgt dat vocht niet op kan trekken uit de ondergrond.

3. Eenvoudige verwerking

Betonblokken zijn relatief eenvoudig te verwerken, vooral bij DIY-projecten of kleinere constructies. Bekistingsblokken zijn bijvoorbeeld speciaal ontworpen voor eenvoudige verwerking en kunnen zonder veel moeite worden opgebouwd. De mortel zorgt voor een goede hecht en een vlakke afwerking, wat het proces efficiënt maakt.

4. Veelzijdigheid

Betonblokken zijn veelzijdig in gebruik en kunnen toegepast worden in verschillende ondergrondse constructies, zoals funderingen, kelderwanden, tuinmuren, en vijver- of zwembadconstructies. Het is mogelijk om diverse wanddiktes en hoogtes te kiezen, afhankelijk van de gewenste functie en belasting.

Aandachtspunten bij het gebruik van betonblokken in ondergronds metselwerk

Hoewel betonblokken veel voordelen bieden, zijn er ook een aantal aandachtspunten die rekening gehouden moeten worden bij het gebruik van deze blokken in ondergronds metselwerk. Deze aandachtspunten zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de constructie stabiel, veilig en duurzaam is.

1. Kies de juiste mortel

Het gebruik van de juiste mortel is essentieel voor de kwaliteit van de constructie. De mortel moet voldoende hecht bieden, maar ook voldoende flexibiliteit om eventuele bewegingen in de ondergrond op te vangen. Het is aan te raden om een mortel te kiezen die speciaal ontworpen is voor ondergronds metselwerk, zoals de Kimlaag mortel.

2. Zorg voor een goed afgevlakte ondergrond

Een goed afgevlakte en waterpassende ondergrond is essentieel voor een stabiele fundering. Dit kan bereikt worden door een zandbed aan te brengen en deze met water te besprenkelen. Het zandbed zorgt ervoor dat de ondergrond stevig en vlak is, wat belangrijk is voor de stabiliteit van de constructie.

3. Gebruik vochtwerende maatregelen

Bij ondergronds metselwerk is vochtbestendigheid een belangrijk aandachtspunt. Het is aan te raden om een vochtwerende folie onder de mortel te leggen. Deze folie voorkomt dat vocht uit de ondergrond op kan trekken en zo de constructie kan beschadigen.

4. Laat de mortel uitharden

Het is belangrijk om te wachten tot de mortel is uitgehard voordat het metselwerk verder wordt uitgevoerd. Dit proces kan circa 24 uur duren. Het uitharden van de mortel zorgt ervoor dat de blokken goed worden vastgezet en dat de constructie stabieler wordt.

5. Zorg voor een goede aansluiting met andere materialen

Alternatieve funderingsmethoden

Niet in alle situaties is een traditionele fundering op betonblokken de beste oplossing. In sommige gevallen, zoals wanneer de draagkrachtige grond te diep ligt, kan het noodzakelijk zijn om over te gaan tot alternatieve funderingsmethoden. Hieronder geven we een overzicht van enkele alternatieve funderingsmethoden die vaak worden gebruikt bij ondergronds metselwerk.

Fundering op palen

Wanneer de draagkrachtige grond te diep ligt, is een traditionele fundering niet mogelijk. In dergelijke gevallen wordt er vaak gekozen voor een fundering op palen. Deze methode houdt in dat er betonnen palen in de grond worden geschroefd, geheid of geboord. De palen dragen de belasting van het gebouw op en vormen zo een stevige fundering.

Hoewel deze methode betrouwbaar is, is het relatief duurder dan een traditionele fundering. Daarom wordt deze methode vaak toegepast in de randstad, waar er veel sprake is van klei- en veengrond.

Zwevende vloerplaat

Een andere alternatieve funderingsmethode is de zwevende vloerplaat. Deze methode wordt ook toegepast wanneer de draagkrachtige grond te diep ligt. Het principe is dat het gebouw op een stijve plaat staat die “drijft” op de ondergrond. Deze methode zorgt ervoor dat het gehele gebouw meebeweegt bij eventuele zettingen in de ondergrond.

Deze methode is eenvoudig te verwerken en wordt vaak door DIY-projecten gebruikt, bijvoorbeeld bij het bouwen van een schuur. Onder de plaat kunnen eventueel isolatieplaten worden gelegd om de thermische isolatie te verbeteren.

Poerenfundering

Poerenfundering, ook wel pijlerfundering genoemd, is een methode waarbij fundering op vrij grote gewapende betonnen blokken wordt uitgevoerd. Deze methode houdt in dat er balken van gewapend beton aangebracht worden die de belasting van de muren doorgeven aan de poeren. Deze methode is geschikt voor zware constructies en biedt een sterke en duurzame fundering.

Puttenfundering

Puttenfundering is een methode waarbij fundering op vrij grote gewapende betonnen blokken wordt uitgevoerd. Deze methode houdt in dat er balken van gewapend beton aangebracht worden die de belasting van de muren doorgeven aan de poeren. Deze methode is geschikt voor zware constructies en biedt een sterke en duurzame fundering.

Conclusie

Betonblokken spelen een essentiële rol in het metselwerk van ondergrondse structuren. Zowel cellenbeton kimblokken, holblokken, als bekistingsblokken zijn geschikt voor ondergronds metselwerk en bieden verschillende voordelen, zoals sterke en duurzame constructies, vochtbestendigheid, eenvoudige verwerking, en veelzijdigheid. Het verwerken van deze blokken vereist echter aandacht voor belangrijke stappen, zoals het kiezen van de juiste mortel, het voorbereiden van de ondergrond, het gebruik van vochtwerende maatregelen, en het wachten tot de mortel is uitgehard. Daarnaast is het belangrijk om een goede aansluiting te garanderen tussen verschillende materialen om eventuele spanningen en schade te voorkomen.

In gevallen waarin een traditionele fundering niet mogelijk is, zijn er alternatieve funderingsmethoden beschikbaar, zoals fundering op palen, zwevende vloerplaten, poerenfundering, en puttenfundering. Deze methoden zijn geschikt voor verschillende situaties en kunnen toegepast worden afhankelijk van de grondvoorwaarden en de gewenste belasting. Het kiezen van de juiste funderingsmethode is essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie.

Bij ondergronds metselwerk is het dus belangrijk om de juiste betonblokken en funderingsmethoden te kiezen, evenals de juiste verwerkingstekniken toe te passen. Met deze kennis kan zowel een professional als een DIY-enthousiast een stevige en betrouwbare constructie realiseren die jaren meegaat en weinig onderhoud vereist.