Uitslag op metselwerk: oorzaken, verwijdering en voorkoming

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Witte uitslag op metselwerk is een veelvoorkomend probleem in nieuwbouwprojecten en bij het uitvoeren van verbouwingen. Het verschijnt op bakstenen muren, gevels of voegen en kan zowel esthetische als structurele implicaties hebben. Uitslag kan voorkomen in verschillende vormen, zoals witte aanslag, kalkuitslag, zoutuitslag of vergipsing. In dit artikel bespreken we de oorzaken van uitslag op metselwerk, hoe het effectief verwijderd kan worden, en wat er gedaan kan worden om het in de toekomst te voorkomen. Alle informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen binnen de bouwsector en onderbouwd met technische en praktische aanbevelingen.

Wat is uitslag op metselwerk?

Uitslag op metselwerk verwijst naar de verkleuring of aanslag die ontstaat op de oppervlakte van bakstenen muren of voegen. Deze uitslag kan in verschillende vormen voorkomen:

Witte uitslag of witte aanslag: Dit is meestal het gevolg van opgeloste mineralen of zouten die naar de oppervlakte worden getransporteerd.
Kalkuitslag: Hierbij gaat het om carbonaathoudende stoffen die zich op de muur vormen als gevolg van chemische reacties.
Zoutuitslag: Deze vorm ontstaat wanneer zouten, zoals natriumcarbonaat of kaliumcarbonaat, door vocht naar boven worden getransporteerd.
Vergipsing: Dit is een hardnekkige vorm van uitslag die ontstaat wanneer gips (calciumsulfaat) zich op het oppervlak van de metselstenen vormt.

Deze uitslagen zijn meestal het gevolg van vochttransport in de metselstenen en het oplossen van minerale bestanddelen in het metselwerk. De poriënstructuur van de bakstenen speelt hierbij een belangrijke rol. Poreuze en zuigende bakstenen vervoeren mineralen en zouten makkelijker naar de oppervlakte, waardoor uitslag sneller ontstaat.

Oorzaken van uitslag op metselwerk

Uitslag op metselwerk ontstaat doordat mineralen of zouten in het metselwerk oplossen in water en naar de buitenkant van het metselwerk worden getransporteerd. Dit proces wordt vaak versterkt door de volgende factoren:

1. Regen en vochttransport

Regenwater dat in het verse metselwerk trekt, lost mineralen en zouten op en transporteert deze naar de buitenkant van de muren. Dit is een van de belangrijkste oorzaken van uitslag. Bij metselwerkdelen die vaak nat geraakt worden, is de kans op uitslag groter.

2. Verkeerde metseltechniek

Als metselwerk niet voldoende wordt beschermd tijdens of kort na de uitvoering, is er een groter risico op uitslag. Het is aan te raden om vers metselwerk, vooral in de eerste 48 uur, te beschermen tegen weersinvloeden. In de winter moet dit langer worden gedaan vanwege de lage temperaturen.

3. Materiële eigenschappen van bakstenen en mortel

De poriënstructuur en de zuigendheid van de bakstenen bepalen hoeveel mineralen en zouten naar boven worden getransporteerd. Bakstenen met een hoge zuigendheid zullen meer mineralen vervoeren, wat leidt tot een groter risico op uitslag.

4. Chemische reacties

Kalkdelen in het metselwerk kunnen reageren met CO₂ uit de buitenlucht, wat leidt tot de vorming van calciumcarbonaat. Dit is een harde stof die niet gemakkelijk verwijderd kan worden. Bij vergipsing vormt zich calciumsulfaat (gips), wat eveneens hardnekkig is.

5. Niet-afspoeling door regen

Als regen niet in staat is om de opgeloste stoffen af te spoelen, kunnen deze op het oppervlak van de muren terechtkomen. Dit is vaak het geval bij metselwerkdelen die weinig regen ontvangen of waar regenwater niet goed kan afstromen.

Verwijdering van uitslag op metselwerk

Het verwijderen van uitslag op metselwerk vereist een gerichte aanpak die afhankelijk is van de vorm van de uitslag. Hieronder worden de meest gebruikte methoden beschreven, op basis van de beschikbare informatie.

1. Mechanisch reinigen van vergipsing

Vergipsing is een hardnekkige vorm van uitslag die niet gemakkelijk door water of zuren verwijderd kan worden. Het enige effectieve middel om vergipsing te verwijderen, is mechanisch reinigen. Dit kan gedaan worden met een borstel of een schrobbereiniger. Na het verwijderen van de vergipsing is het aan te raden om het oppervlak te behandelen met een hydrofobeermiddel om herhaling te voorkomen.

2. Gebruik van zure reinigingsproducten

Voor het verwijderen van witte uitslag, kalkuitslag of salpeter (witte aanslag), zijn zure reinigingsmiddelen effectief. Een veelgebruikt product is de Uitbloei Verwijderaar, een sterk zure reiniger op basis van sulfaminezuur. Dit middel is geschikt voor het reinigen van zuurbestendige, minerale oppervlakken zoals baksteen en tegels. Het is efficiënt, laat geen residu achter, en is vriendelijk voor de meeste ondergronden.

Een alternatief middel is een mengsel van azijn of zoutzuur met water. Voor deze oplossing wordt meestal 1 deel azijn of zoutzuur gemengd met 10 delen water. De oplossing wordt met een borstel op het oppervlak gesmeerd en nadien gewreven. Let erop dat dit middel alleen gebruikt mag worden op oppervlakken die bestand zijn tegen zuren.

3. Milieu-vriendelijke vloeistoffen

Marc Bohle Gevelwerken BV maakt gebruik van een milieu-vriendelijke en onschadelijke vloeistof op basis van sulfaminezuur. Deze stof is aanbevolen door het KNB (Koninklijke Nederlandse Baksteenindustrie) en verschillende baksteen- en mortelfabrikanten. De stof heeft zich bewezen in de praktijk en veroorzaakt geen groenverkleuring van bakstenen, zoals is bevestigd door TNO.

4. Anti-salpetermiddelen

Voor het verwijderen van salpeter is het aan te raden om anti-salpetermiddelen te gebruiken. Deze middelen zijn vrij verkrijgbaar en meestal in twee lagen aan te brengen. Het is belangrijk om het juiste middel te kiezen op basis van het materiaal van de gevel of muur. Tussen de lagen moet de muur opdrogen volgens de aanwijzingen op de verpakking.

5. Gevelreiniging door professionals

In sommige gevallen is het verstandig om professionele gevelreiniging in te huren. Dit is met name het geval bij grote oppervlakken, gevoelige muren of als het verwijderen van uitslag niet goed lukt met zelfreiniging. Het is aan te raden om dit in overleg met een gevelreinigingsbedrijf te doen, zodat het proces veilig en efficiënt wordt uitgevoerd.

6. Laten rusten en wachten op regen

In sommige gevallen is het mogelijk om de witte uitslag te laten rusten. Als de uitslag bestaat uit wateroplosbare bestanddelen, kan deze verdwijnen na een aantal regenbuien. Dit is vooral het geval bij metselwerkdelen die in de herfst of winter zijn gemetseld. Het is aan te raden om in ieder geval een regenseizoen te wachten voordat actie ondernomen wordt.

Voorkoming van uitslag op metselwerk

Het voorkomen van uitslag is efficiënter en duurzamer dan het verwijderen ervan. Hier zijn een aantal aanbevelingen om uitslag op metselwerk te voorkomen:

1. Bescherm vers metselwerk

Vers metselwerk dient voldoende beschermd te worden tegen weersinvloeden, vooral in de eerste 48 uur na uitvoering. In de winter is het aan te raden om de bescherming langer te handhaven vanwege de lage temperaturen. Een goede steiger met een zorgvuldige afscherming kan het ontstaan van uitslag effectief voorkomen.

2. Controleer de vochtigheid van de bakstenen

Voor het metselen dient de vochtigheid van de bakstenen te worden gecontroleerd. De bakstenen dienen minimaal winddroog te zijn. Matig tot slecht zuigende bakstenen moeten altijd droog verwerkt worden om uitslag zoveel mogelijk te voorkomen.

3. Kies de juiste mortel en bakstenen

De keuze van de juiste mortel en bakstenen speelt een rol in de vorming van uitslag. Bakstenen met een goede poriënstructuur kunnen mineralen en zouten beter vasthouden, waardoor de kans op uitslag kleiner wordt. Kies voor bakstenen en mortels die speciaal ontwikkeld zijn om uitslag te voorkomen.

4. Voorkom vochtproblemen

Uitslag is vaak het gevolg van onderliggende vochtproblemen. Het is belangrijk om deze te bestrijden, anders zal de uitslag terugkeren. Dit kan gedaan worden door vochtproblemen op te lossen, zoals door een lekkage te herstellen of een dichter afvoerstelsel aan te brengen.

5. Impregneren van het metselwerk

Na het verwijderen van uitslag kan het metselwerk worden geïmpregneerd met een hydrofobeermiddel. Dit maakt het oppervlak waterafstotend en voorkomt het oplossen en transporteren van mineralen en zouten. Dit is een langdurige oplossing tegen uitslag.

Conclusie

Uitslag op metselwerk is een veelvoorkomend probleem dat kan ontstaan door vochttransport, verkeerde metseltechniek, chemische reacties of het gebruik van poreuze bakstenen. Het verwijderen van uitslag vereist een gerichte aanpak die afhankelijk is van de vorm van de uitslag. Zure reinigingsmiddelen, mechanisch reinigen en gevelreiniging zijn effectieve methoden. Daarnaast is het belangrijk om de oorzaken van uitslag aan te pakken, zoals vochtproblemen en de kwaliteit van het metselwerk.

Het voorkomen van uitslag is efficiënter dan het verwijderen ervan. Hierbij speelt de bescherming van vers metselwerk, de controle van de vochtigheid van de bakstenen en de keuze van juiste materialen een belangrijke rol. Door deze maatregelen te nemen, kan het ontstaan van uitslag effectief voorkomen.