Ondergronds metselwerk: Aandachtspunten voor de bouw, renovatie en gevelbehandeling

In de bouwsector is het begrip metselwerk van fundamenteel belang, niet alleen op het oogbare gebied van gevels, muren of bruggen, maar ook op de minder zichtbare vlakken zoals ondergronds metselwerk. Deze ondergrondse constructies vormen vaak de basis van stabiliteit en duurzaamheid van gebouwen en infrastructuur. Bij renovaties en bouwprojecten is het dus essentieel om aandacht te besteden aan ondergronds metselwerk, zowel qua analyseren van de ondergrond als bij het kiezen van het juiste verfsysteem en reinigingsmethoden. In dit artikel bekijken we de rol van ondergronds metselwerk, aandachtspunten bij gevelreiniging en renovatie, en de technische kaders zoals die worden gesteld in regelgeving en richtlijnen.

Ondergronds metselwerk: Wat is het en waarom is het belangrijk?

Ondergronds metselwerk speelt een cruciale rol in de stabiliteit van gebouwen en infrastructuur. Het ondersteunt bovengrondse constructies en zorgt voor een betrouwbare grondvesting. Ondergronds metselwerk kan bestaan uit muren, funderingen, damwanden en andere structuurconstructies die grotendeels of volledig onder het maaiveld liggen. Het wordt vaak gebruikt in de context van bruggen, viaducten, tunnels, woon- en kantoorgebouwen.

Het metselwerk moet zowel duurzaam zijn qua materiaalkeuze als qua uitvoering, aangezien het ondergronds vaak blootstaat aan vocht, grondwater en druk. Daarom is het noodzakelijk om het metselwerk zorgvuldig te onderzoeken en eventueel te conserveren of te herstellen, zeker bij renovatieprojecten.

Analyseren van de ondergrond

Een essentieel vooronderzoek bij ondergronds metselwerk is het analyseren van de ondergrond. Dit betreft de analyse van de grondstructuur, vochthuishouding, eventuele leidingen of andere ondergrondse objecten. In de praktijk blijkt vaak dat onvoldoende aandacht wordt besteed aan deze analyse. Bijvoorbeeld, in een geval dat uitgebreid beschreven wordt in de bron, wordt duidelijk dat het reinigingsbedrijf te laat betrokken wordt of helemaal niet betrokken wordt bij het bepalen van de verfsystemen en de reinigingsmethoden.

De adviseur van Nebest benadrukt hier dat een grondige analyse van het metselwerk en de ondergrond essentieel is om eventuele problemen op te sporen. In het geval van een witte afwerklaag die loskomt, blijkt dat de bovenste laag acrylaatverf is, wat een verklaring kan zijn voor de loskomende verflagen. Dit duidt op een probleem met dampdichtheid en vochthuishouding. Het advies is dan ook om na reiniging en verwijdering van de losse verfdelen een dampopen conserveringslaag aan te brengen.

Uitzonderingen en regelgeving

In de regelgeving, zoals verwerkt in de Verordening Beheer Ondergrond Rotterdam (VBOR), worden verschillende richtlijnen opgesteld voor het werken in en rond ondergronds metselwerk. Bijvoorbeeld, bij het aanleggen van leidingen of kunstwerken moet rekening worden gehouden met bestaande ondergrondse infrastructuur. Dit betreft zowel leidingen als objecten zoals bruggen, viaducten, tunnels en andere zware constructies.

Een belangrijk aspect is de inplanting van leidingen in relatie tot maaiveld. Leidingen die onder gelegen zijn, komen met de onderzijde van de leiding op 2,20 m vanaf het maaiveld. Leidingen die boven gelegen zijn, worden met de bovenzijde op 1,00 m vanaf maaiveld ingedeeld. Er is ook sprake van een dagmaat van 0,40 m rondom de leiding bij een evenwijdige ligging van de leidingen.

Daarnaast zijn er regels voor de inrichting van pers- en ontvangstkuipen, die minimaal twee sonderingen tot minimaal 2,5 maal de ontgravingsdiepte moeten omvatten, met een maximale afstand tot de bouwkuip van 5,00 m. Deze regels zijn bedoeld om de stabiliteit en veiligheid van ondergronds metselwerk te waarborgen.

Gevelreiniging en ondergronds metselwerk

Gevelreiniging is een essentieel onderdeil van de onderhoudsstrategie van gebouwen en infrastructuur. Het heeft niet alleen esthetische betekenis, maar ook een functionele functie in het verlengen van de levensduur van metselwerk en gevelafwerkingen. Bij gevelreiniging is het cruciaal om rekening te houden met de ondergrond en het ondergronds metselwerk, aangezien deze vaak bepalend zijn voor de stabiliteit en de vochthuishouding van het geheel.

Stoomreinigen: Een bewezen methode

In het voorbeeld dat in de bron wordt gegeven, wordt een reinigingstest uitgevoerd met stoomreinigen onder relatief lage druk (110 bar) op 150 graden op een afstand van 30 cm. De uitkomst is positief: de verf liet goed los, voegen bleven op hun plaats en de steen werd niet te ruw. Deze methode is dus geschikt voor gevels met metselwerk en is een bewezen methode bij de reiniging van gevels, mits de juiste afstand en druk worden aangehouden.

Het is echter belangrijk om rekening te houden met de ondergrond en eventuele ondergronds metselwerk. Bijvoorbeeld, indien er ondergronds leidingen of andere objecten aanwezig zijn, kan het reinigingsproces beperkt of aangepast moeten worden om schade te voorkomen. In dat geval is het noodzakelijk om vooraf toestemming te verkrijgen van de betrokken leidingexploitanten of bevoegde autoriteiten.

Compatibiliteit van verfsystemen

Een ander belangrijk aspect bij gevelreiniging is de compatibiliteit van het verfsysteem met het metselwerk. In het geval dat in de bron wordt beschreven, blijkt dat de afwerklaag die loskomt een acrylaatverf is, wat een verklaring kan zijn voor de loskomende verflagen. De oorzaak is hier een te grote dampdichtheid van de bovenlaag, die heeft geleid tot een veranderde vochthuishouding. Het advies is dan ook om na reiniging en verwijdering van de losse verfdelen een dampopen conserveringslaag aan te brengen.

Dit benadrukt de noodzaak van een grondige analyse van de oorspronkelijke afwerking en de eventuele overlagingen. Het is verstandig om in zo’n geval steeds het advies in te winnen van experts op het gebied van metselwerk en gevelreiniging, zoals bijvoorbeeld het bedrijf Sandwashen.nl, dat in de praktijk bewezen heeft dat het stoomreinigen effectief en veilig kan zijn bij het reinigen van gevels.

Ondergronds metselwerk in de context van renovatie

Bij renovatieprojecten is het essentieel om rekening te houden met het ondergronds metselwerk. Omdat het vaak verborgen is, is het noodzakelijk om vooraf grondig onderzoek te doen en eventuele aansluitingen of hulpconstructies te registreren. De regelgeving, zoals verwerkt in de VBOR en TVR, bevat verschillende richtlijnen op dit vlak.

Registratie en as-built tekeningen

Bij werken aan ondergronds metselwerk is het belangrijk om hulpconstructies correct te registreren. Zoals beschreven in de bron, moeten tijdelijke hulpconstructies zoals pers- en ontvangstkuipen, sleufbekistingen, tijdelijke ondersteuningen en dergelijke uitgewerkt worden in de ontwerpfase en conform het werkplan worden aangebracht en verwijderd. Mocht het niet mogelijk zijn om deze hulpconstructies volledig te verwijderen, dan moeten de overblijvende objecten worden ingemeten en geregistreerd als ondergrondse objecten. De exploitant dient een HBOR as-built tekening aan te leveren volgens de voorschriften in bijlage IV van de VBOR. De aanlevering dient binnen 4 weken na de inmeting plaats te vinden.

Deze registratie is belangrijk voor toekomstige renovaties of bouwprojecten, waarbij het kritisch is om rekening te houden met bestaande ondergrondse objecten. Het voorzien van een as-built tekening zorgt voor transparantie en voorkomt eventuele schade aan ondergronds metselwerk of leidingen.

Werken in de nabijheid van leidingen

Bij renovatieprojecten of bouwactiviteiten in de nabijheid van leidingen is het noodzakelijk om voorzichtig te werken. Sonderingen, grondboringen, bronneringen en graafwerkzaamheden dienen uitgevoerd te worden op een manier die geen schade aan nabij gelegen leidingen kan veroorzaken. In de praktijk betekent dit dat er een zorgvuldige planning moet zijn, met een duidelijke kennis van de locatie en functie van de betrokken leidingen.

Zettingen en stabiliteit

Een ander belangrijk aspect bij renovatieprojecten is het voorkomen van zettingen in het ondergronds metselwerk. Zettingen kunnen leiden tot scheuren in gevels, muren of andere bovengrondse constructies. Het is daarom belangrijk om bij renovatieprojecten de stabiliteit van het ondergronds metselwerk te controleren en eventuele aandachtspunten aan te kaarten. Dit kan gedaan worden door middel van een grondige inspectie, eventueel gecombineerd met geotechnische metingen.

Aandachtspunten bij het kiezen van verfsystemen

De keuze van het juiste verfsysteem heeft een grote invloed op de duurzaamheid en de esthetiek van een gevel of bouwwerk. Bij het kiezen van een verfsysteem is het belangrijk om rekening te houden met het metselwerk, de ondergrond en eventuele overlagingen. In de praktijk blijkt vaak dat het verfsysteem niet compatibel is met het metselwerk, wat leidt tot problemen zoals loskomende verflagen of vochtproblemen.

Dampdichtheid en vochthuishouding

Een belangrijk aspect bij het kiezen van een verfsysteem is de dampdichtheid. Te grote dampdichtheid kan leiden tot vochtproblemen, aangezien de vochtverdamping uit het metselwerk wordt geblokkeerd. Dit kan leiden tot schimmelvorming, loskomende verflagen en andere schade. Het is daarom belangrijk om een verfsysteem te kiezen dat dampopen is en compatibel is met het metselwerk.

In het geval dat in de bron wordt beschreven, blijkt dat de bovenlaag een acrylaatverf is, wat een verklaring kan zijn voor de loskomende verflagen. Het advies is dan ook om na reiniging en verwijdering van de losse verfdelen een dampopen conserveringslaag aan te brengen. Dit benadrukt de noodzaak van een grondige analyse van de oorspronkelijke afwerking en de eventuele overlagingen.

Compatibiliteit met het metselwerk

Het verfsysteem moet ook compatibel zijn met het metselwerk zelf. Bijvoorbeeld, bij monumentaal metselwerk is het vaak niet wenselijk om een moderne, synthetische verf aan te brengen, aangezien dit kan leiden tot een veranderde vochthuishouding en eventueel schade. In dergelijke gevallen is het vaak beter om een traditioneel, minerale afwerking te kiezen.

De rol van experts bij ondergronds metselwerk

Bij projecten die betrekking hebben op ondergronds metselwerk is het essentieel om experts in te schakelen. Deze experts kunnen hulp bieden bij het analyseren van de ondergrond, het kiezen van het juiste verfsysteem en het uitvoeren van de gevelreiniging. In de praktijk blijkt vaak dat het reinigingsbedrijf te laat betrokken wordt of helemaal niet betrokken wordt bij het bepalen van de verfsystemen en de reinigingsmethoden. Dit kan leiden tot onvoldoende resultaten en eventueel schade.

In het voorbeeld dat in de bron wordt gegeven, wordt Sandwashen.nl ingeschakeld voor de gevelreiniging. Het bedrijf voert de reiniging uit met stoomreinigen onder relatief lage druk, wat resulteert in een positieve uitkomst. Dit benadrukt de waarde van het betrekken van experts bij dergelijke projecten.

Samenwerking tussen partijen

Een andere aandachtspunt bij ondergronds metselwerk is de samenwerking tussen verschillende partijen. Dit betreft zowel de betrokken partijen bij het bouw- of renovatieproject, als de exploitanten van eventuele ondergrondse leidingen of andere objecten. Het is belangrijk om vooraf afspraken te maken en eventuele risico’s te bespreken.

In de praktijk blijkt dat samenwerking en communicatie essentieel zijn voor het succes van een project. In het voorbeeld dat in de bron wordt beschreven, wordt duidelijk dat het reinigingsbedrijf, het schilderbedrijf en de adviseur van Nebest samenwerken om tot een succesvolle uitkomst te komen. Dit benadrukt de waarde van samenwerking en het betrekken van experts bij dergelijke projecten.

Conclusie

Ondergronds metselwerk speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van gebouwen en infrastructuur. Het is daarom essentieel om rekening te houden met het ondergronds metselwerk bij bouwprojecten, renovaties en gevelbehandelingen. Dit betreft zowel het analyseren van de ondergrond als het kiezen van het juiste verfsysteem en de uitvoering van de gevelreiniging.

In de praktijk blijkt dat het betrekken van experts, zoals reinigingsbedrijven, schilderbedrijven en adviseurs op het gebied van metselwerk, essentieel is voor het succes van een project. Het is ook belangrijk om rekening te houden met de regelgeving, zoals verwerkt in de Verordening Beheer Ondergrond Rotterdam (VBOR) en de Telecommunicatie-verordening Rotterdam (TVR). Deze regelgeving bevat richtlijnen voor het werken in de nabijheid van leidingen, de registratie van hulpconstructies en de voorkoming van schade aan ondergronds metselwerk.

Bij gevelreiniging is het belangrijk om rekening te houden met de compatibiliteit van het verfsysteem met het metselwerk en de ondergrond. In het geval van monumentaal metselwerk is het vaak beter om een traditioneel, minerale afwerking te kiezen. Bij moderner metselwerk is het vaak mogelijk om een dampopen conserveringslaag aan te brengen.

In de praktijk blijkt dat het betrekken van experts en het volgen van richtlijnen en regelgeving essentieel zijn voor het succes van een project. Het is daarom aan te raden om bij dergelijke projecten steeds het advies in te winnen van experts op het gebied van metselwerk, gevelreiniging en verfsystemen.

Bronnen

1. Over metselwerk en gevelreiniging
2. Lokale regelgeving