Arcering van baksteenmetselwerk in computertekeningen: standaarden en praktijkuitvoering

Bij het ontwerpen en uitvoeren van bouwkundige tekeningen is het gebruik van arceringen essent voor het duidelijk maken van materialen en constructieve details. Deze arceringen zijn vooral belangrijk in computertekeningen, waarin ze functioneel zijn voor de communicatie tussen architecten, ingenieurs en uitvoerende partijen. Het metselwerk, en in het bijzonder het baksteenmetselwerk, vereist een duidelijke visuele representatie in tekeningen om ervoor te zorgen dat de uitvoering conform de ontwerpspecificaties verloopt.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de relevante standaarden en praktijkuitvoeringen rondom de arcering van baksteenmetselwerk in computertekeningen. We ronden af met een kritische evaluatie van de praktijkuitvoering en eventuele problemen die kunnen ontstaan bij het gebruik van standaarden.

De rol van arcering in computertekeningen

Arcering in bouwkundige tekeningen dient om verschillende materialen en constructieve elementen visueel van elkaar te onderscheiden. Bij het metselwerk wordt een specifieke arcering gebruikt om de aanwezigheid van bakstenen en mortel te benadrukken. Deze arcering helpt bijvoorbeeld bij het herkennen van metselverbanden, de dikte van voegen, en eventuele afwijkingen in de constructie.

In de context van computertekeningen, met name in CAD-omgevingen (Computer-Aided Design), zijn arceringen standaard gedefinieerd volgens nationale normen zoals de NEN 47 en GB CAD afspraken. Deze normen leggen uit hoe arceringen moeten worden uitgevoerd om consistentie en begrijpbaarheid te waarborgen. In de praktijk blijkt echter dat deze standaarden niet altijd vlekkeloos worden gevolgd, zowel vanwege technische beperkingen in CAD-systemen als vanwege de tijdgebrek in de dagelijkse werkvloed van tekenkamers.

Standaarden: NEN 47 en GB CAD afspraken

De NEN 47 is een Nederlandse norm die richtlijnen geeft voor arceringen in bouwtekeningen. Deze norm stelt dat elke arcering een specifiek materiaal of constructieve element moet voorstellen. Zo heeft baksteenmetselwerk een eigen arcering die verschilt van die van kalkzandsteen, beton of andere materialen.

De GB CAD afspraken zijn daarmee in lijn en zijn afgeleid van de NEN 47. Deze afspraken worden door tekenbureaus gevolgd om zoveel mogelijk consistentie te behouden in de arcering van bouwelementen. De GB CAD afspraken definiëren niet alleen de arceringspatronen, maar ook de afmetingen, schaalverdeling en andere technische details.

Een belangrijk voordeel van deze standaarden is dat ze de communicatie tussen verschillende partijen in de bouwketen bevorderen. Echter, in de praktijk blijkt dat deze standaarden vaak niet in hun volle omvang worden toegepast. Deels komt dit doordat moderne CAD-systemen zoals AutoCAD niet automatisch alle standaarden van de NEN 47 en GB CAD ondersteunen. Bovendien vereist het aanpassen van arceringen in CAD-bestanden vaak extra tijd, wat in drukke tekenkamers vaak niet beschikbaar is.

Praktijkuitvoering en uitdagingen

In de praktijk is het gebruik van arceringen in computertekeningen vaak beperkt tot de essentiële elementen, zoals muren, voegen en openingen. In het geval van baksteenmetselwerk is de arcering van het metselverband van groot belang, omdat deze het visuele effect en de constructieve functionaliteit van het metselwerk beïnvloedt.

Een van de uitdagingen is dat het aanpassen van arceringen tijd kost. In het artikel wordt gemeld dat het vervangen van een arcering, bijvoorbeeld van kalkzandsteen naar baksteen, in een tekenkamer niet standaard gebeurt, zelfs niet als het in het renvooi binnen twee minuten kan. Hieruit blijkt dat tijd en prioriteit vaak grotere factoren zijn dan het strikt volgen van de standaarden.

Daarnaast is het niet altijd duidelijk welke arcering precies moet worden gebruikt voor welk type metselwerk. In het artikel wordt gemeld dat het standaardbestand Acad.pat van AutoCAD minder materialen kent dan de NEN 47-standaard. Dit betekent dat het niet altijd mogelijk is om de exacte arcering te gebruiken die voor het metselwerk is gedefinieerd in de norm. Hierdoor kan het visuele resultaat van de arcering variëren, wat de duidelijkheid van de tekening kan verstoren.

Invloed van het metselverband op arcering

Het metselverband speelt een belangrijke rol bij de arcering van metselwerk. De structuur van het metselverband beïnvloedt niet alleen de sterkte en duurzaamheid van het metselwerk, maar ook hoe het visueel wordt voorgesteld in de tekening. In het artikel wordt melding gemaakt van verschillende metselverbanden, zoals:

• Kettingverband: waarbij koppen regelmatig in de muur zijn verwerkt.
• Vlaams verband: waarbij na elke strek een kop is gemetseld.
• Kruisverband: waarbij de strekken zijn verschoven om een regelmatige structuur te vormen.
• Staand verband: waarbij strekkenlagen en koppenlagen elkaar afwisselen.

De arcering moet dus niet alleen de materialen benadrukken, maar ook de structuur van het metselverband. Dit is vooral belangrijk in historische gebouwen, waar het metselverband een karakteristiek kenmerk is van het ontwerp.

Problemen bij het gebruik van standaarden

Hoewel de NEN 47 en GB CAD afspraken bedoeld zijn om consistentie en begrijpbaarheid te waarborgen, blijkt uit het artikel dat de toepassing van deze standaarden in de praktijk niet altijd optimaal is. Deels komt dit door technische beperkingen van CAD-systemen, maar ook door menselijke factoren, zoals tijdgebrek en het feit dat niet iedere tekenaar vertrouwd is met de arceringsbibliotheken in het programma.

Een belangrijk voorbeeld is het feit dat het arceringsbestand Acad.pat niet automatisch alle materialen bevat die gedefinieerd zijn in de NEN 47. Dit betekent dat de tekenaar zelf moet kiezen of aanpassen welke arcering het beste past bij het metselwerk in de tekening. Het risico is dan dat de keuze niet altijd correct of representatief is.

Daarnaast is er een probleem bij het overbrengen van arceringen tussen verschillende CAD-bestanden of -systemen. Wanneer een tekening wordt gedeeld met een andere partij, is er geen garantie dat de arcering op dezelfde manier wordt weergegeven. Dit kan leiden tot verwarring of misinterpretaties van de constructieve details.

Aanbevelingen voor betere arcering in CAD-tekeningen

Om de kwaliteit en consistentie van arceringen in computertekeningen te verbeteren, zijn enkele aanbevelingen mogelijk:

1. Training en begeleiding: Het is essent dat tekenaars en CAD-operators voldoende worden getraind in het gebruik van arceringsbibliotheken en standaarden. Dit helpt bij het kiezen van de juiste arcering en voorkomt dat er standaardpatronen worden gebruikt die niet passen bij het metselwerk.

2. Aanpassing van standaarden: Het is wenselijk dat de standaarden zoals NEN 47 en GB CAD worden aangepast aan de technische mogelijkheden van moderne CAD-systemen. Dit houdt in dat arceringspatronen worden aangepast aan de resolutie en schaalverdeling van digitale tekeningen.

3. Gebruik van automatisering: In CAD-systemen is het mogelijk om arceringen automatisch toe te passen op bepaalde elementen. Dit kan de tijd besparen en tegelijkertijd de consistentie verbeteren. Het is aan te raden om deze functie zoveel mogelijk te gebruiken bij het uitvoeren van bouwtekeningen.

4. Kwaliteitscontrole: Het is belangrijk om regelmatig de arceringen in tekeningen te controleren op consistentie en representativiteit. Dit kan bijvoorbeeld door het gebruik van een checklist of een beoordelingsinstrument.

Conclusie

De arcering van baksteenmetselwerk in computertekeningen is een essentieel onderdeel van bouwtekeningen. Het helpt bij het visueel benadrukken van constructieve details en het verbeteren van de communicatie tussen verschillende partijen in de bouwketen. Echter, in de praktijk blijkt dat de toepassing van standaarden zoals NEN 47 en GB CAD niet altijd optimaal is. Deels komt dit door technische beperkingen in CAD-systemen, maar ook door menselijke factoren zoals tijdgebrek en onvoldoende kennis van arceringsbibliotheken.

Om de kwaliteit en consistentie van arceringen te verbeteren, zijn enkele aanbevelingen mogelijk, zoals training, aanpassing van standaarden, automatisering en kwaliteitscontrole. Deze maatregelen kunnen ervoor zorgen dat de arcering van baksteenmetselwerk duidelijker en representatiever is in computertekeningen.

Bronnen

1. Arceringen in computertekeningen