Benodigde metselspecie per m² metselwerk: berekening, tips en toepassing

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Bij bouw- en sloopprojecten is het nauwkeurig bepalen van de benodigde hoeveelheid metselspecie per vierkante meter metselwerk van groot belang. Niet alleen voor kostencontrole, maar ook om te zorgen voor een duurzame en stevige constructie. In dit artikel wordt een gedetailleerde uitleg gegeven over hoeveel metselspecie per m² nodig is, afhankelijk van het type metselsteen of metselblok, de dikte van de voegen, en eventuele specifieke omstandigheden als geperforeerde stenen of snelbouwstenen. Daarnaast worden aanbevolen verhoudingen van zand, cement en water besproken, evenals tips voor het optimaliseren van het gebruik en het vermijden van verlies.

Inleiding

Metselen is een fundamentele bouwtechniek die al eeuwenlang wordt toegepast in de constructieindustrie. Het proces vereist niet alleen kwaliteitsvolle stenen of blokken, maar ook de juiste hoeveelheid metselspecie. Metselspecie, ook wel metselmortel genoemd, bestaat uit een mengsel van cement, zand en water. De verhouding tussen deze componenten bepaalt de sterkte, duurzaamheid en toepassing van de mortel.

De hoeveelheid metselspecie die nodig is per vierkante meter metselwerk hangt af van verschillende factoren, waaronder het formaat van de stenen, de voegdikte (meestal 10 mm of 12 mm), en het type metselwerk (halfsteen, gehele steen of metselblok). Ook de aanwezigheid van holle of geperforeerde stenen kan leiden tot een verhoging van het specieverbruik. In dit artikel wordt ingegaan op deze aspecten en wordt een handreiking gegeven voor het nauwkeurig berekenen van de benodigde hoeveelheid metselspecie per m².

Hoeveel metselspecie per m²?

De hoeveelheid metselspecie die nodig is per vierkante meter metselwerk varieert afhankelijk van het formaat van de stenen en de dikte van de voegen. Voor standaard halfsteensmuren (waalformaat) ligt het verbruik rond de 30-35 liter per m², terwijl voor steensmuren (volledige stenen) 60-70 liter per m² gebruikt wordt. Bij metselblokken is het verbruik lager, namelijk 11-29,7 liter per m², afhankelijk van het type blok.

Voorbeeldberekening

Een praktische manier om te berekenen hoeveel metselspecie nodig is voor een project is door het volgende te doen:

Bepaal de oppervlakte van de muur:
Oppervlakte = lengte × hoogte
Bijvoorbeeld: 3 m × 2,5 m = 7,5 m²
Bepaal het aantal stenen per m²:
Voor standaard waalformaten (214x102x55 mm) zijn ongeveer 68,7 stenen nodig per m².
Bepaal het aantal liters specie per m²:
Voor een halfsteensmuur is dit ongeveer 18,8 liter per m².
Vermenigvuldig:
7,5 m² × 18,8 liter/m² = 141 liter specie benodigd
Voeg eventuele verliezen toe:
Het wordt aanbevolen om 10% extra specie te berekenen om morsverliezen, snijverliezen en breuk op te vangen. In dit geval:
141 liter × 1,10 = 155,1 liter

Verhoudingen en samenstelling van metselspecie

De verhouding van cement, zand en water bepaalt de kwaliteit en het verbruik van metselspecie. Een standaard verhouding is 1:3 (1 deel cement op 3 delen zand), waarbij 0,5 deel water wordt toegevoegd. Deze verhouding is geschikt voor het meeste metselwerk, maar kan worden aangepast afhankelijk van de specifieke eisen van het project.

Voorbeeld van mengverhouding:

25 kg metselcement = ca. 15 liter specie
25 kg mortelspecie = ca. 12,5 liter mortel
25 kg zandcementmortel = ca. 12 liter mortel

Voor het maken van 1 m³ beton is de volgende hoeveelheid nodig: - 325 kg cement (13 zakken van 25 kg) - 660 kg betonzand (26 zakken van 25 kg) - 1300 kg grind (52 zakken van 25 kg) - 160 liter leidingwater

Het effect van afwasmiddelen op metselspecie

Het toevoegen van afwasmiddelen aan metselspecie verhoogt het luchtgehalte in de mortel. Dit kan het volume van de specie verhogen, maar kan ook de sterkte beïnvloeden. Moderne afwasmiddelen zijn sterk geconcentreerd, zoals Dreft, en zelfs een klein hoeveelheid kan het luchtgehalte met 5 tot 10% verhogen. Het is daarom belangrijk om het gebruik van afwasmiddelen te beperken en alleen in gevallen waar het echt nodig is.

Tips voor het optimaliseren van het speciegebruik

Houd rekening met de voegdikte:
Een dikke voeg (12 mm) leidt tot meer verbruik dan een dunne voeg (10 mm).
Vermijd morsverliezen:
Maak iets extra specie aan, aangezien een deel van het mortelverbruik verloren kan gaan door morsen tijdens het metselen.
Gebruik een metselcalculator:
Veel bouwbedrijven en webportalen bieden een metselcalculator aan om het aantal benodigde stenen en liters specie per m² nauwkeurig te bepalen. De calculator van MBI is bijvoorbeeld een nuttig hulpmiddel voor standaard of afwijkende maten.
Let op de omstandigheden tijdens het metselen:
Zorg ervoor dat de stenen niet te droog zijn, vooral in warme of droge omstandigheden. Voeg water toe aan de stenen of gebruik een nevelende waterslang om te voorkomen dat de specie 'verbrandt'. In koude omstandigheden moet het metselwerk worden afgedekt als het vriest.
Reken 10% extra in:
Dit is standaard aan te raden om rekening te houden met eventuele verliezen.

Verbruik per m² per type metselsteen

Het verbruik van metselspecie per m² varieert afhankelijk van het formaat van de stenen. Hieronder zijn enkele voorbeelden van het verbruik per type metselsteen of metselblok:

Type metselsteen	Aantal stenen per m²	Liter specie per m²
Waalformaat (214x102x55 mm)	68,7	18,8
Amstelformaat (214x102x72 mm)	54,4	16,8
Maasformaat (214x102x82 mm)	48,5	15,6

Type metselblok	Aantal blokken per m²	Liter specie per m²
M-blok 100/157	18,3	11
M-blok 100/240	12,2	9,2
M-blok 150/157	18,3	14,9
M-blok 214/133	21,4	29,7

Deze getallen zijn gemiddelden en kunnen variëren afhankelijk van de voegdikte en eventuele snij- of morsverliezen. Het is daarom verstandig om altijd een kleine buffer in te rekenen.

Het gebruik van lijmblokken

Lijmblokken zijn een alternatief voor traditionele metselstenen en metselblokken. Ze vereisen minder specie, aangezien het metselen gebeurt met een speciaal type lijm in plaats van mortel. Dit leidt tot een lagere voegdikte en dus minder verbruik. Het gebruik van lijmblokken is vooral geschikt voor binnenprojecten of voor projecten waar een gladde, zuiver uitziende muur gewenst is.

Het effect van holle of geperforeerde stenen

Bij het gebruik van holle of geperforeerde stenen is het verbruik van metselspecie hoger. Het aanbevolen extra verbruik ligt tussen de 20% en 30%. Dit komt doordat het mortelverbruik in de gaten van de stenen toeneemt. Het is daarom verstandig om bij het bestellen van mortel extra in te rekenen voor dit soort stenen.

Hoeveel zakken metselcement per m³ metselzand?

De verhouding tussen metselcement en metselzand is belangrijk voor de kwaliteit van de mortel. Voor 1 m³ metselzand is 10 zakken metselcement nodig. Dit komt overeen met een verhouding van 1:3 (cement : zand). Voor 1 m³ mortel is 12 zakken metselcement nodig, waarbij de verhouding van zand, cement en water verandert afhankelijk van de toepassing.

Het gebruik van betonmortel

Betonmortel is een variant van metselspecie die geen grind bevat. Het wordt vaak gebruikt voor het metselen van stenen of voor het uitvoeren van pleisterwerk. Betonmortel kan worden gemaakt met 25 kg cement per zak, wat gemiddeld 20 liter beton oplevert. Het verbruik per m² is afhankelijk van de dikte van de laag. Voor een vloer van 40 mm dik is 3 tot 4 zakken betonmortel per m² nodig.

De invloed van de omgeving op metselwerk

De omgeving waarin het metselwerk plaatsvindt heeft een invloed op het verbruik en de kwaliteit van de mortel. Factoren zoals weersinvloeden, druk- en trekkrachten, en temperatuur moeten in overweging worden genomen. Een schrale mengverhouding (meer zand, minder cement of kalk) is meestal aan te raden, tenzij het metselwerk extra sterk moet zijn.

Een praktische manier om te beoordelen of de specie goed is afgestemd op de steen is het volgende testen: 1. Breng een specielaag aan op de platte kant van een steen. 2. Druk daarop een tweede steen en trek deze na een minuut los. 3. De specielaag moet gelijkmatig verdeeld zijn over beide steenvlakken. Is dit niet het geval, dan kan het zijn dat de specie te droog is of dat de steen niet voldoende vocht heeft.

Conclusie

Het berekenen van de benodigde hoeveelheid metselspecie per m² is essentieel voor een succesvol metselproject. De hoeveelheid varieert afhankelijk van het type metselsteen, de voegdikte, en de aanwezigheid van holle of geperforeerde stenen. Een standaard verhouding van cement en zand (1:3) is aan te raden, en het is verstandig om 10% extra specie in te rekenen om morsverliezen en verliezen door snijwerk te compenseren.

Het gebruik van een metselcalculator helpt om het aantal benodigde stenen en liters specie nauwkeurig te bepalen. Ook is het verstandig om rekening te houden met de omgeving waarin het metselwerk plaatsvindt, aangezien dit invloed heeft op de verhouding van de mortel en het verbruik.

Voor zowel professionals als particuliere bouwers is het belangrijk om deze richtlijnen en berekeningen in overweging te nemen om zowel kosten te besparen als een stevige, duurzame constructie te garanderen.