Bruine vlekken op metselwerk: oorzaken, voorkomen en oplossingen

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Bruine vlekken op metselwerk zijn een veelvoorkomend verschijnsel bij gevels en muren. Ze kunnen ontstaan door een aantal oorzaken, variërend van chemische reacties binnen het metselwerk tot de invloed van houtsoorten of verkeerd toepassing van reinigingsproducten. In dit artikel bespreken we de mogelijke oorzaken van bruine vlekken op metselwerk, hoe ze voorkomen kunnen worden en welke oplossingen beschikbaar zijn. De informatie is gebaseerd op de meest relevante en betrouwbare bronnen binnen de bouwsector.

Wat zijn bruine vlekken op metselwerk?

Bruine vlekken op metselwerk zijn visuele afwijkingen op het oppervlak van metselstenen of mortel. Ze ontstaan als gevolg van het uittreden van zouten, chemische reacties, houtvlekken of verkeerde behandeling van het metselwerk. Deze vlekken zijn meestal niet schadelijk voor de structuur of het functionele aspect van de gevel, maar kunnen wel leiden tot esthetische problemen.

Er zijn verschillende vormen van vlekken, afhankelijk van de oorzaak. Bruine vlekken kunnen zich onder andere voordoen als gevolg van:

Uittreding van metaalzouten, zoals ijzer of koper
Chemische reacties tussen mortel en omgevingsfactoren
Vlekken van houtsoorten die in de buurt van het metselwerk gebruikt worden
Verkeerde reinigingsmethoden, zoals het gebruik van suikerwater of zuren

Oorzaken van bruine vlekken op metselwerk

1. Uittreding van metaalzouten

Een bekende oorzaak van bruine vlekken is de uittreding van metaalzouten, zoals ijzer of koper. Deze zouten kunnen aanwezig zijn in de mortel of in de metselstenen zelf. Tijdens het drogenproces van het metselwerk kunnen deze zouten naar het oppervlak treden en zich daar afzetten. Dit gebeurt doordat het vocht door de poriën van de metselstenen en mortel wordt getransporteerd. Bij het verdampen kristalliseren de zouten en vormen ze vlekken, vaak in de vorm van gele, groene of bruine verkleuringen.

Deze vlekken kunnen ook voorkomen bij oude massieve muren, waarbij silicaten in glasachtige vormen kunnen afzetteren. Ook kan het gebruik van metaal bevattende toeslagmaterialen in de mortel of stenen leiden tot uitslag. Bijvoorbeeld, chroomzouten kunnen tot bruine vlekken leiden als ze in contact komen met water en lucht.

2. Verkeerde verwerking van metselmortel en metselstenen

De kans op vlekken op metselwerk wordt verhoogd als de metselmortel en metselstenen niet juist worden verwerkt. De juiste keuze van mortel en metselstenen is van groot belang om vlekken te voorkomen. Niet alleen de kwaliteit van de materialen speelt een rol, ook de omstandigheden tijdens het metselen zijn belangrijk. Bijvoorbeeld, onvoldoende voornatten van de metselstenen of onvoldoende naspoelen van mortel kunnen leiden tot de vorming van vlekken.

De Eurocode en diverse andere bouwnormen benadrukken het belang van het volgen van de verwerkingsvoorschriften van de producenten van mortel en metselstenen. Het drogen van de mortel moet bijvoorbeeld langzaam en onder geschikte omstandigheden plaatsvinden, zodat er geen snelle uitdroging of vochtopname optreedt. Dit helpt om vlekken en afzettingen te voorkomen.

3. Vlekken van houtsoorten

Een minder bekende maar desondanks relevante oorzaak van bruine vlekken is het gebruik van bepaalde houtsoorten in de buurt van het metselwerk. Houtsoorten zoals merbau, balau en bangkirai kunnen vlekken veroorzaken wanneer ze in contact komen met mortel of metselstenen. Deze vlekken kunnen zich in de vorm van bruine of zwarte afzettingen manifesteren.

Dit verschijnsel is het gevolg van het uittreden van inhoudsstoffen uit het hout, zoals tannines. Deze stoffen kunnen in combinatie met mortel of water vlekken vormen. Het risico op vlekken wordt verder verhoogd als het hout niet goed gedroogd is of als het niet correct behandeld is met ammoniak of andere voorbehoedmiddelen.

4. Verkeerde reinigingsmethoden

De toepassing van verkeerde reinigingsmethoden is een bekende oorzaak van vlekken, inclusief bruine vlekken. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van suikerwater om witte uitslag op metselwerk te verwijderen. Deze methode kan echter leiden tot het ontstaan van zwarte schimmels, die het metselwerk een donkere, vaak bruine kleur kunnen geven.

Een andere verkeerde methode is het reinigen van metselwerk met fosfor- of zoutzuur. Deze zuren kunnen leiden tot groene of bruine afzettingen, afhankelijk van het verdunde karakter van het product en de naspoelprocedures. Het gebruik van deze zuren wordt daarom ten zeerste ontraden. In plaats daarvan wordt aangeraden om gebruik te maken van verdund sulfaminezuur, dat minder agressief is en minder kans geeft op vlekken.

Hoe voorkom je bruine vlekken op metselwerk?

De voorkoming van bruine vlekken begint bij het ontwerp en de uitvoering van het metselwerk. Het kiezen van de juiste materialen en het volgen van de juiste verwerkingsvoorschriften zijn essentieel. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste voorkomingsmaatregelen.

1. Juiste keuze van mortel en metselstenen

De keuze van mortel en metselstenen speelt een grote rol in de vorming van vlekken. Het is belangrijk om mortel en metselstenen te kiezen die goed met elkaar compatibel zijn. De producenten van mortel en metselstenen geven vaak aan welke combinaties het beste werken en welke voorkomingsmaatregelen genomen moeten worden. Het gebruik van mortel met uitbloeiingsarm of uitslagremmend karakter kan helpen om vlekken te voorkomen.

2. Correcte verwerking

Naast de juiste keuze van materialen is het ook belangrijk dat het metselwerk correct wordt uitgevoerd. De verwerking moet plaatsvinden onder geschikte omstandigheden, zoals de juiste temperatuur en vochtigheid. Het is belangrijk om de metselstenen goed te voornatten en de mortel goed te mengen en aan te brengen. Ook het naspoelen van mortel is belangrijk om zouten en andere stoffen te verwijderen die kunnen leiden tot vlekken.

De Eurocode en de NEN-EN 1996-2 benadrukken het belang van het volgen van de verwerkingsvoorschriften van de producenten. Het volgen van deze voorschriften kan helpen om het risico op vlekken te verlagen.

3. Verwijdering van houtvlekken

Als houtsoorten gebruikt worden in de buurt van het metselwerk, is het belangrijk om maatregelen te nemen om vlekken te voorkomen. Houtsoorten zoals merbau, balau en bangkirai kunnen vlekken veroorzaken als ze niet goed worden behandeld. Het is aan te raden om het hout voor gebruik te behandelen met een verdunde ammoniakoplossing of een andere voorbehoedmiddel. Ook is het belangrijk om het hoot goed gedroogd te hebben voordat het gebruikt wordt.

De vlekken die ontstaan door deze houtsoorten kunnen met de tijd verdwijnen door blootstelling aan regen, zon en wind. Het kan echter ook sneller gaan door het gebruik van bleekwater of ammoniakoplossing. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het gebruik van deze producten, omdat ze ook schadelijk kunnen zijn voor het metselwerk en de omgeving.

4. Verkeerde reinigingsmethoden vermijden

Het gebruik van verkeerde reinigingsmethoden kan leiden tot het ontstaan van vlekken. Het is belangrijk om te vermijden om suikerwater of zuren te gebruiken om metselwerk te reinigen. Deze methoden kunnen leiden tot het ontstaan van schimmels of andere afzettingen die bruine vlekken kunnen veroorzaken.

In plaats daarvan wordt aangeraden om gebruik te maken van milde reinigingsproducten die speciaal ontwikkeld zijn voor metselwerk. Het is ook belangrijk om na het reinigen van metselwerk te naspoelen en het oppervlak grondig te drogen om vlekken te voorkomen.

Oplossingen voor bestaande bruine vlekken

Als bruine vlekken al zijn ontstaan, zijn er enkele oplossingen beschikbaar om ze te verwijderen of te verlichten.

1. Verwijdering van vlekken

De verwijdering van bruine vlekken hangt af van de oorzaak van de vlekken. Voor vlekken die veroorzaakt worden door houtsoorten of chemische reacties zijn er verschillende methoden beschikbaar. Bijvoorbeeld, merbau-vlekken kunnen verdwijnen door blootstelling aan regen, zon en wind. Het kan echter ook sneller gaan door het gebruik van bleekwater of ammoniakoplossing. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het gebruik van deze producten, omdat ze ook schadelijk kunnen zijn voor het metselwerk.

Voor vlekken die veroorzaakt worden door metaalzouten of chemische reacties is het vaak moeilijk om ze volledig te verwijderen. In dat geval kan het aangeraden worden om het metselwerk te bepleisteren of te verven om de vlekken te verbergen.

2. Bepleistering of verf

Een andere oplossing voor bestaande bruine vlekken is het bepleisteren of verven van het metselwerk. Dit kan helpen om de vlekken te verbergen en het metselwerk te verfraaien. Het is belangrijk om te kiezen voor een verf of pleister die geschikt is voor metselwerk en die het metselwerk niet beschadigt.

3. Professionele reiniging

Als de vlekken niet自行 kunnen worden verwijderd, is het aan te raden om contact op te nemen met een professional. Een professional kan bepalen welke vlekken het probleem vormen en welke oplossing het meest geschikt is. Professionele reinigingsmethoden zijn vaak effectiever dan zelfde reinigingsmethoden, omdat ze specifieke producten en technieken gebruiken die geschikt zijn voor metselwerk.

Conclusie

Bruine vlekken op metselwerk zijn een veelvoorkomend verschijnsel dat kan ontstaan door verschillende oorzaken, variërend van chemische reacties tot verkeerde reinigingsmethoden. De voorkoming van deze vlekken begint bij de keuze van de juiste materialen en het volgen van de juiste verwerkingsvoorschriften. Het is belangrijk om verkeerde reinigingsmethoden te vermijden en maatregelen te nemen om houtvlekken te voorkomen. Als bruine vlekken al zijn ontstaan, zijn er verschillende oplossingen beschikbaar, variërend van professionele reiniging tot bepleistering of verf.

Het is aan te raden om te investeren in kwaliteitsmaterialen en correcte uitvoering om het risico op vlekken te verlagen. Door de juiste keuzes te maken en maatregelen te nemen, is het mogelijk om een mooi en duurzaam metselwerk te creëren dat niet alleen functioneel is, maar ook esthetisch aantrekkelijk.