Cementmortelverbruik voor metselwerk: Hoeveel nodig per m² en welke factoren bepalen de hoeveelheid?

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Het bepalen van het juiste verbruik aan cementmortel per m² metselwerk is een cruciale stap in elk bouw- of renovatieproject. Het kiezen van de juiste mortel en het juist berekenen van de hoeveelheid zorgt niet alleen voor een sluitend resultaat, maar ook voor een duurzame, stevige structuur. Op basis van beschikbare informatie over mortelproducten, metselstenen en metseltechnieken wordt in dit artikel uitgebreid ingegaan op het verbruik van cementmortel in metselwerk, het afhankelijke van factoren zoals steentype, voegdikte en metseltechniek.

Wat is cementmortel en waarvoor wordt het gebruikt?

Cementmortel is een mengsel van cement, zand en water dat gebruikt wordt om metselstenen te binden en metselwerken samen te houden. In de context van metselwerk dient de mortel als bindmiddel tussen de metselstenen en zorgt het voor stabiliteit, drukverdeling en waterdichtheid. De mortel moet zowel mechanisch sterk zijn als goed hechten aan de metselstenen.

Volgens de leveranciers zoals Diamur en Wedox is cementmortel geschikt voor het metselen van normaal zuigende tot sterk zuigende stenen, zoals bakstenen, betonblokken en kalkstenen. De mortel wordt gebruikt zowel voor binnen- als buitenmetselwerk en kan in voegdiktes van 8 tot 15 mm aangebracht worden. Dit maakt het een veelzijdig materiaal, dat geschikt is voor diverse toepassingen in de bouwpraktijk.

Hoeveel cementmortel is nodig per m² metselwerk?

Het verbruik van cementmortel per m² metselwerk is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het formaat en type van de metselstenen, de voegdikte, de metseltechniek en eventueel aanwezige perforaties of ‘frogs’ in de stenen.

1. Verbruik per m² bij standaard metselstenen

Volgens de leverancier Bruil.nl zijn er verschillende verbruikstabels beschikbaar voor het berekenen van het verbruik aan mortel per m². Voorbeeldwaarden bij een voegdikte van 12 mm zijn:

Formaat metselsteen	Aantal stenen per m²	Verbruik mortel per m²
Waalformaat (210x100x50 mm)	ca. 73 stuks	ca. 8 kg
Dikformaat (210x100x65 mm)	ca. 59 stuks	ca. 7 kg
Vechtformaat (210x100x40 mm)	ca. 87 stuks	ca. 9 kg
Hilversumsformaat (225x105x42 mm)	ca. 78 stuks	ca. 5 kg

Deze cijfers zijn richtwaarden en kunnen variëren afhankelijk van het werk van de metselaar, de kwaliteit van de stenen en eventueel verlies door breuk of snijverlies. De leverancier vermeldt ook dat stenen met een ‘frog’ of perforatie circa 30% extra mortel nodig hebben bij traditioneel metselen.

2. Verbruik per 0,5 m² halfsteens metselwerk

Diamur vermeldt in hun productinformatie dat het verbruik van metselmortel met kalk ongeveer 25 kg per 0,5 m² halfsteens metselwerk is, wat overeenkomt met ongeveer 50 kg per m². Dit verbruik geldt voor metselstenen in waalformaat met een voegdikte van 8 tot 15 mm. Het verwerkingstijd van deze mortel is ongeveer 120 minuten, wat betekent dat de klus binnen 2 uur moet worden afgerond.

3. Verbruik per zak mortel

De standaardverpakking van mortel is meestal 25 kg per zak. Voor het aanmaken van 1 zak mortel is circa 3,1 liter schoon water nodig. Het verbruik per zak varieert dus afhankelijk van de oppervlakte en het formaat van de metselstenen. In het voorbeeld van Diamur wordt ongeveer 25 kg mortel verbruikt per 0,5 m² halfsteens metselwerk, wat betekent dat een zak mortel ongeveer 0,5 m² dekt. Dit is gelijk aan 100 kg per 2 m².

4. Verbruik bij traditioneel metselen versus dunbedmetselen

Het verbruik van mortel is ook sterk afhankelijk van de metseltechniek die wordt toegepast. Bij traditioneel metselen is het verbruik van mortel hoger dan bij dunbedmetselen. De leverancier Bruil vermeldt dat bij dunbedmetselen het mortelverbruik circa 30 tot 35% lager is dan bij traditioneel metselen. Dit komt doordat bij dunbedmetselen de voegdikte kleiner is en het mortelbed dunner wordt aangebracht.

Aan de andere kant kan het verbruik van mortel bij doorstrijken circa 20% hoger zijn dan bij traditioneel metselen. Bij doorstrijken wordt de mortel uitgesmeerd op het metseloppervlak en wordt het mortelbed groter.

5. Verbruik bij metselstenen met perforaties of frogs

Metselstenen met perforaties of frogs vragen extra mortel bij traditioneel metselen. De leverancier Bruil vermeldt dat bij traditioneel metselen circa 30% extra mortel nodig is voor stenen met een ‘frog’ of perforatie. Dit is vanwege het feit dat het mortelbed extra mortel moet opvullen om het mortelbed stevig te maken en de stenen goed te binden.

Factoren die het mortelverbruik bepalen

Het mortelverbruik is niet alleen afhankelijk van de metseltechniek en het steentype, maar ook van andere factoren die in de praktijk van invloed zijn op het verbruik. Deze factoren zijn:

1. Steentype en -kwaliteit

Het type en de kwaliteit van de metselstenen bepalen het mortelverbruik. Stenen met een hogere zuiging (zoals IW3 en IW4 stenen) vragen meer mortel dan stenen met een lage zuiging. Dit komt doordat deze stenen meer mortel opnemen en dus meer bindmiddel nodig hebben om de metselstenen te fixeren.

2. Voegdikte

De voegdikte is een belangrijke factor die het mortelverbruik bepaalt. Hoe dikker de voeg, hoe meer mortel er verbruikt wordt. De leverancier Diamur vermeldt dat het mortelverbruik varieert bij voegdiktes van 8 tot 15 mm. Een dikker mortelbed zorgt voor meer bindkracht, maar ook voor meer verbruik.

3. Metseltechniek

De gekozen metseltechniek heeft een directe invloed op het mortelverbruik. Traditioneel metselen vraagt meer mortel dan dunbedmetselen, maar biedt meer stabiliteit. Doorstrijken verbruikt het meeste mortel, maar is minder efficiënt in termen van verbruik.

4. Verlies door breuk of snijverlies

In de praktijk is het vrij normaal dat er verlies is door breuk of snijverlies. De leverancier Bruil vermeldt dat er circa 5% tot 10% extra verlies kan optreden bij het gebruik van metselstenen. Dit betekent dat het totale aantal metselstenen en het mortelverbruik moet worden aangepast met deze factor.

5. Aanmaak- en verwerkingstijd

De aanmaak- en verwerkingstijd van de mortel is ook een factor die het mortelverbruik beïnvloedt. De leverancier Diamur vermeldt dat de verwerkingstijd van hun mortel ongeveer 120 minuten is. Dit betekent dat het mortelbed binnen 2 uur verwerkt moet worden. Als de verwerkingstijd te lang is, kan het mortelbed beginnen te stollen en minder effectief worden.

Hoe bereken je het mortelverbruik voor een project?

Het berekenen van het mortelverbruik voor een bouw- of renovatieproject is een belangrijke stap om zowel het budget als de logistiek te plannen. Hieronder volgt een stapsgewijze uitleg van hoe je het mortelverbruik kunt berekenen.

1. Bepaal het formaat van de metselstenen

Het eerste wat je moet bepalen is het formaat van de metselstenen die je wilt gebruiken. Voorbeeld: je wilt metselstenen in waalformaat (210x100x50 mm) gebruiken.

2. Bepaal de voegdikte

Vervolgens bepaal je de voegdikte. In dit voorbeeld kies je voor een voegdikte van 10 mm.

3. Bereken het oppervlakte van één metselsteen incl. voeg

De oppervlakte van één metselsteen inclusief voeg wordt berekend als volgt:

Lengte incl. voeg = 210 mm + 10 mm = 220 mm = 0,22 m
Hoogte incl. voeg = 50 mm + 10 mm = 60 mm = 0,06 m
Oppervlakte per metselsteen = 0,22 m x 0,06 m = 0,0132 m²

4. Bepaal het aantal metselstenen per m²

Het aantal metselstenen per m² wordt berekend door 1 m² te delen door de oppervlakte van één metselsteen:

Aantal metselstenen per m² = 1 / 0,0132 ≈ 76 stenen per m²

5. Bereken het totaal aantal metselstenen

Voor een project van 10 m² metselwerk is het totaal aantal metselstenen:

10 m² x 76 stenen per m² = 760 stenen

6. Bereken het verbruik aan mortel per m²

Volgens de leverancier Bruil is het mortelverbruik voor metselstenen in waalformaat ongeveer 8 kg per m². Voor een project van 10 m² is het totale mortelverbruik:

10 m² x 8 kg per m² = 80 kg mortel

7. Reken rekening met breuk- en snijverlies

Het totaal aantal metselstenen en mortel moet aangepast worden met rekening houdend met breuk- en snijverlies. Een factor van 5% tot 10% is gebruikelijk:

5% extra = 760 x 0,05 = 38 stenen → Totaal nodig: 798 stenen
10% extra = 760 x 0,10 = 76 stenen → Totaal nodig: 836 stenen

Voor het mortelverbruik is er geen aparte berekening nodig voor breuk- en snijverlies, omdat de verbruikstabel al richtwaarden bevat. Je kunt eventueel 5% extra mortel bestellen als voorzorg.

8. Bepaal het aantal zakken mortel

Als de mortel in zakken van 25 kg verkocht wordt, kun je het aantal zakken berekenen door het totale verbruik te delen door 25 kg per zak:

80 kg mortel / 25 kg per zak = 3,2 zakken → 4 zakken mortel nodig

Aanbevolen mortelproducten en leveranciers

Bij het kiezen van een mortelproduct is het belangrijk om rekening te houden met de toepassing, de voegdikte en de metseltechniek. Hieronder worden enkele aanbevolen mortelproducten genoemd, op basis van de informatie uit de beschikbare bronnen.

1. Diamur Metselmortel met kalk

Diamur metselmortel met kalk is een veelgebruikte mortel voor binnen- en buitenmetselwerk. Het is geschikt voor metselstenen met normale tot hoge zuiging (IW3 tot IW4) en voor voegdiktes van 8 tot 15 mm. De mortel is kant-en-klaar en vereist alleen het toevoegen van water. De verwerkingstijd is ongeveer 120 minuten. Per 0,5 m² halfsteens metselwerk is ongeveer 25 kg mortel nodig.

2. PCI Pericret

PCI Pericret is een allround mortel die geschikt is voor binnen- en buitenmetselwerk. Het is ook geschikt voor het uitvlakken van betonvloeren, wanden en plafonds. Het product is spanningsarm uithardend, snel afbindend en watervast. Het kan gebruikt worden in lagen van 3 tot 50 mm dik. De mortel is verkrijgbaar in zakken van 25 kg.

3. Wedox Metselmortel

Wedox biedt metselmortel aan in verschillende varianten voor binnen- en buitenmetselwerk. De mortel is geschikt voor handvorm of vormbak bakstenen, snelbouwstenen en betonblokken. De mortel is kant-en-klaar en vereist alleen het toevoegen van water. De leverancier biedt ook verbruikscalculator tools aan om het verbruik per m² te berekenen.

Technische eisen en regelgeving

Het metselen van muren en funderingen is niet alleen een kwestie van het kiezen van het juiste mortelproduct, maar ook van het naleven van de technische eisen en regelgeving. In de lokale regelgeving is bijvoorbeeld aangegeven dat onder alle buitenmuren en dragende muren een doorgaande stenen fundering moet worden gemaakt. De mortel die wordt gebruikt voor het metselen van deze fundering moet een verhouding van 1 deel cement op 4 delen zand bevatten.

De mortel moet ook voldoen aan de eisen van de bouwnormen en standaarden, zoals de NEN 6720 voor mortel. De mortel moet voldoende sterk zijn om de metselstenen te binden en moet weerstand bieden tegen vocht, vorst en verweer.

Conclusie

Het bepalen van het juiste verbruik aan cementmortel per m² metselwerk is een essentiële stap in elk bouwproject. Het verbruik is afhankelijk van factoren zoals het formaat en type van de metselstenen, de voegdikte, de metseltechniek en eventueel aanwezige perforaties of frogs. Door het correct berekenen van het mortelverbruik en het kiezen van het juiste mortelproduct, kun je zorgen voor een stevige, duurzame en sluitend metselwerk.

Het is belangrijk om rekening te houden met de verwerkingstijd van de mortel, het verlies door breuk en snijverlies en het toepassen van de juiste metseltechniek. Door het gebruik van verbruikscalculator tools en het raadplegen van leveranciersinformatie, kun je het mortelverbruik nauwkeurig berekenen en het juiste aantal zakken mortel bestellen.

Bij het kiezen van een mortelproduct is het belangrijk om te kiezen voor een product dat voldoet aan de technische eisen en regelgeving en geschikt is voor de gewenste toepassing. Leveranciers zoals Diamur, Wedox, PCI en Bruil bieden een breed gamma aan mortelproducten voor binnen- en buitenmetselwerk.

Door het juiste mortelverbruik te berekenen en het juiste mortelproduct te kiezen, kun je een sluitend, stevig en duurzaam metselwerk realiseren dat aan de eisen van de bouwnormen voldoet.