Kalkzandsteen metselen: Uitvoering, materialen en toepassingen in de bouw

Kalkzandsteen is een veelgebruikt bouwmateriaal in de Nederlandse bouwsector. Dankzij zijn unieke eigenschappen, zoals goede draagkracht, isolatie-eigenschappen en esthetische afwerking, is kalkzandsteen een populaire keuze voor zowel binnen- als buitenmuren. Wanneer het gaat om de uitvoering van een kalkzandsteenmetselwerk, zijn er verschillende factoren van belang, zoals de keuze van mortel, de techniek van metselen versus lijmen, en de juiste voorbereiding van de ondergrond. In deze artikel zullen we de technische aspecten en aanbevolen methoden voor het metselen van kalkzandsteen in detail behandelen, met aandacht voor toepassingsgebieden, materialen en uitvoeringsrichtlijnen.

Wat is kalkzandsteen en waarom is het geschikt voor metselwerk?

Kalkzandsteen is een bouwmateriaal dat gemaakt wordt uit zand, kalk en water. Het wordt gecalcineerd in een speciale oven, waardoor het een stevige, homogene structuur verkrijgt. Kalkzandsteen is maatvast, wat betekent dat het minder onderhevig is aan vervorming door vocht of temperatuurschommelingen. Bovendien heeft het goede isolatie-eigenschappen, zowel thermisch als akoestisch, en is het geschikt voor zowel draagmuren als niet-draagmuren.

Een van de voordelen van kalkzandsteen is dat het makkelijk te verwerken is, zowel met mortel als met lijmmortel. Het is dus ideaal voor metselwerk, waarbij blokken met elkaar worden verbonden door middel van mortel of lijm. Aangezien kalkzandsteen een relatief gladde en zuigend oppervlak heeft, is het belangrijk om de juiste mortel te kiezen om een optimale hechting en duurzaamheid te garanderen.

Kies de juiste mortel voor kalkzandsteen metselen

Een van de belangrijkste beslissingen bij het metselen van kalkzandsteen is de keuze van de juiste mortel. In de praktijk worden meestal speciale kalkzandsteenmortels gebruikt, die zijn ontworpen om de eigenschappen van kalkzandsteen te ondersteunen. Deze mortels bevatten een combinatie van kalk en cement, waardoor ze zowel sterkte als vochtregulatie bieden. Het gebruik van gewone cementmortels wordt over het algemeen minder aanbevolen, omdat deze soms te stijf zijn en de vochtregulatie van kalkzandsteen kunnen beïnvloeden.

De meest gebruikte mortels voor kalkzandsteen metselen zijn:

• Metselmortel met kalk: Deze mortel is speciaal ontworpen voor kalkzandsteen en bevat zowel kalk als cement. Het biedt goede hechting, vochtregulatie en een lange levensduur.
• Selbstzand mortel: Een mengsel van mortel en zand dat direct uit de zak kan worden gebruikt. Ook deze moet geschikt zijn voor kalkzandsteen.
• Cementmortel: Soms gebruikt, maar niet de voorkeurskeuze vanwege het hogere risico op vochtproblemen.

De keuze van de mortel beïnvloedt niet alleen de kwaliteit van het metselwerk, maar ook de duurzaamheid en de esthetiek van het eindresultaat. Een goede mortel zorgt voor een stevige verbinding tussen de stenen, maar biedt ook de nodige flexibiliteit om kleine vervormingen op te vangen.

Uitvoeringsrichtlijnen voor kalkzandsteen metselen

Bij het metselen van kalkzandsteen zijn er een aantal richtlijnen en aanbevolen procedures die moeten worden gevolgd om een kwaliteitsvolle constructie te garanderen. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op ervaringen uit de praktijk en worden door bouwexperts en leveranciers zoals KST, Bouwcenter en Narviks aanbevolen.

Voorbereiding van de ondergrond

De ondergrond waarop het kalkzandsteenmetselwerk uitgevoerd wordt, moet gelijkmatig en sterk zijn. Bij funderingen en fundamenten is het belangrijk om voldoende gronddekking te waarborgen. De ondergrond moet ook droog zijn en eventuele vochtproblemen moeten worden afgehandeld voor de bouw begint.

Menging en afdrukken van mortel

De mortel moet volgens de instructies van de fabrikant worden gemengd. Voor kalkzandsteen wordt meestal een mengverhouding van 1 zak mortel met 55 tot 85 liter zand gebruikt, afhankelijk van de gewenste sterkte. De mortel moet goed afdrukken en niet te droog of te vochtig zijn. Een smeuïge mortel is gunstig voor een goede hechting en een vlakke afwerking.

Het metselen van de blokken

Bij het metselen van kalkzandsteen worden de blokken op een laag mortel gezet. De voegen tussen de blokken moeten homogeen zijn, met een dikte van ongeveer 10 tot 15 millimeter. Deze dikkere voegen bieden meer speelruimte bij kleine onregelmatigheden in de ondergrond en kunnen kleine hoogteverschillen opvangen.

Het is belangrijk om de blokken goed te bevochtigen voordat ze worden geplaatst. Dit voorkomt dat de stenen te veel vocht uit de mortel opnemen, wat kan leiden tot een zwakkere hechting. Bij gebruik van zogenaamde "metselfix" mortels hoeft dit niet, omdat deze speciaal zijn ontworpen om zonder vooraf bevochtiging te werken.

Verticale en horizontale voegen

Bij het metselen van kalkzandsteen moet men zowel horizontale (lintvoegen) als verticale (stootvoegen) vullen. De verticale voegen moeten volledig worden aangevuld met mortel, zodat er geen lege ruimtes ontstaan die later kunnen leiden tot vervorming of vochtproblemen.

Dilataties en slijtvaste voegen

In wanden van kalkzandsteen moeten dilataties worden aangebracht om vervorming op te vangen. Dit is vooral belangrijk in grotere constructies of in gebieden met grote temperatuurschommelingen. Ook is het aan te raden om slijtvaste mortel te gebruiken in delen van het metselwerk die veel belasting krijgen, zoals in kelders of in de zonnestrook van een gevel.

Toepassingsgebieden van kalkzandsteen metselwerk

Kalkzandsteen metselen is geschikt voor verschillende toepassingsgebieden in de bouw, variërend van funderingen tot interieurbouw. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende toepassingen.

Funderingen en fundamenten

Kalkzandsteen is een betrouwbare keuze voor opgaand funderingswerk, vooral in zandige en draagkrachtige grond. Het is duurzaam, vochtbestendig en draagt goed. In combinatie met metselmortel met kalk is kalkzandsteen een geschikte optie voor funderingen waarbij geen gewapend beton nodig is. Het is echter belangrijk om de juiste keuze te maken tussen metselen en lijmen, afhankelijk van de omstandigheden van het project.

Kelderwanden en kelderconstructies

Bij kelderwanden is het metselen van kalkzandsteen een veelgebruikte methode. Het biedt de nodige stabiliteit en vochtbestendigheid, zolang er voldoende gronddekking is. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de mortel goed hecht en dat de muur goed wordt afgedicht tegen vocht. In sommige gevallen kan kalkzandsteen ook worden verlijmd in kelders, maar dit vereist een extra aandacht voor vochtbestendigheid.

Binnenmuren en interieurbouw

Binnenmuren van kalkzandsteen zijn een populaire keuze bij woningbouwprojecten. De stenen zijn makkelijk te verwerken en bieden een strakke, moderne afwerking. Voor binnenmuren is het metselen een snelle en betrouwbare methode, vooral wanneer grotere oppervlaktes moeten worden opgebouwd. Dankzij de dikkere voegen is er meer speelruimte bij onregelmatigheden in de ondergrond.

Vellingblokken

Vellingblokken van kalkzandsteen worden vaak gebruikt voor schoonwerkmuren. Ze zijn kleiner in volume en kunnen sneller worden verwerkt dan traditionele metselstenen. Dit maakt ze ideaal voor interieurbouwprojecten waarbij tijd bespaard moet worden. Vellingblokken zijn geschikt voor zowel dragende als niet-dragende muren en worden veel toegepast in woningen en bedrijfsgebouwen.

Metselen versus lijmen: Welke methode is geschikt?

Bij kalkzandsteen zijn er twee hoofdmethoden voor het verbinden van blokken: metselen en lijmen. Beide methoden hebben hun eigen voordelen en nadelen, en de keuze hangt af van de specifieke omstandigheden van het project, zoals de grootte van het metselwerk, de belasting en de vochtgevoeligheid.

Metselen

Metselen houdt in dat de blokken met mortel worden verbonden. De voegen zijn dikker (10–15 mm) en kunnen kleine onregelmatigheden in de ondergrond opvangen. Het biedt een sterke en duurzame verbinding en is geschikt voor grotere constructies. Metselen is een bewezen methode die vaak wordt gebruikt in funderingen, kelderwanden en draagmuren.

Lijmen

Lijmen houdt in dat de blokken met een speciale lijmmortel worden verbonden. De voegen zijn dunner (2–3 mm), wat leidt tot een vlakker en strakker resultaat. Lijmen is sneller en vereist minder aandacht voor het afdrukken van mortel. Het is vaak gebruikt in interieurbouwprojecten waar een gladde afwerking gewenst is. Het nadeel is dat er meer aandacht moet worden besteed aan vochtbestendigheid.

De keuze tussen metselen en lijmen moet worden gemaakt op basis van de structuur, belasting en vochtgevoeligheid van het project. Het is verstandig om advies in te winnen bij een bouwprofessional of constructeur om de juiste keuze te maken.

Technische eigenschappen van kalkzandsteen en mortel

De technische eigenschappen van kalkzandsteen en de bijbehorende mortels zijn essentieel voor de kwaliteit van het metselwerk. Hieronder volgt een tabel met een overzicht van de belangrijkste eigenschappen:

Deze tabel laat zien dat kalkzandsteen met mortel met kalk de beste combinatie is voor een duurzaam en esthetisch metselwerk. Cementmortels zijn sneller en stabieler, maar kunnen leiden tot vochtproblemen als ze niet goed worden toegepast.

Veelgestelde vragen over kalkzandsteen metselen

Hier zijn enkele van de meest gestelde vragen en antwoorden over het metselen van kalkzandsteen, gebaseerd op de informatie uit de contextdocumenten.

1. Kan ik kalkzandsteen met gewone metselspecie metselen?

Het is beter om speciale kalkzandsteenmortel te gebruiken voor optimale hechting en prestaties. Gewone cementmortels kunnen de vochtregulatie van kalkzandsteen beïnvloeden en leiden tot vochtproblemen.

2. Hoe lang moet ik wachten voordat ik op een kalkzandsteen muur kan bouwen?

Wacht minimaal 24 uur na het metselen voordat je verder bouwt, zodat de mortel voldoende kan uitharden.

3. Is kalkzandsteen geschikt voor draagmuren?

Ja, kalkzandsteen is geschikt voor draagmuren, zolang het wordt gebruikt met een geschikte mortel en de juiste techniek wordt toegepast.

4. Wat is het verschil tussen metselen en lijmen van kalkzandsteen?

Metselen gebruikt dikkere voegen en mortel, wat meer speelruimte biedt bij onregelmatigheden. Lijmen gebruikt dunne voegen en lijmmortel, wat leidt tot een vlakkere en strakke afwerking.

5. Wat zijn de voor- en nadelen van kalkzandsteen?

Voordelen:
- Goede draagkracht
- Goede isolatie-eigenschappen
- Esthetische afwerking
- Maatvast
- Vochtregulatie

Nadelen:
- Voelt zuigend aan
- Vereist juiste mortel voor optimale hechting
- Moet goed worden bevochtigd bij bepaalde mortels

Conclusie

Kalkzandsteen metselen is een betrouwbare en veelgebruikte methode in de bouwsector. Het biedt een goede combinatie van sterkte, duurzaamheid en esthetiek, waardoor het geschikt is voor diverse toepassingsgebieden, van funderingen tot interieurbouw. De keuze van de juiste mortel, de uitvoeringsmethodiek en de aandacht voor vochtbestendigheid zijn essentieel voor een kwaliteitsvolle constructie.

Bij de uitvoering is het belangrijk om de richtlijnen te volgen, zoals het bevochtigen van de stenen, het mengen van de mortel volgens de instructies en het afdrukken van een homogene voeg. De keuze tussen metselen en lijmen hangt af van de specifieke omstandigheden van het project, zoals de grootte, de belasting en de vochtgevoeligheid.

Door de juiste materialen en technieken te kiezen, kan men een duurzaam en functioneel metselwerk realiseren dat zowel esthetisch als technisch uitkomt. Het is verstandig om bij twijfel advies in te winnen bij een bouwprofessional of constructeur, om de juiste keuze te maken op basis van de specifieke omstandigheden van het project.

Bronnen

1. KST: Metselen met kalkzandsteen
2. HUBO: Kalkzandsteen metselen of lijmen
3. Demargaretha: Fundering metselen met kalkzandsteen
4. Bouwcenter: Kalkzandsteen
5. Bouwtotaal: Metselen of lijmen van kelderwand met kalkzandsteen
6. Narviks: Waarmee metsel je kalkzandsteen