Kalkzandsteen metselwerk voor spouwmuren: toepassingen, voordelen en technische eigenschappen

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Kalkzandsteen is een veelzijdig en duurzaam bouwmateriaal dat sinds jaren een centrale rol speelt in de woningbouw en ruwbouwsector. Het wordt vooral gebruikt voor dragende en niet-dragende binnenwanden, funderingen en spouwmuren. Door de toepassing van kalkzandsteen metselwerk kunnen bouwprojecten efficiënter en duurzamer worden uitgevoerd, dankzij het hoge draagvermogen, de goede geluidsisolatie, en de eenvoudige verwerking. In dit artikel bespreken we de toepassingen van kalkzandsteen metselwerk in spouwmuren, de technische eigenschappen van het materiaal, de voordelen van kalkzandsteen in vergelijking met andere bouwmaterialen, en de specifieke aandachtspunten bij het gebruik van kalkzandsteen in ruwbouw en renovatieprojecten. Aan de hand van technische data, kosteninformatie en adviezen uit betrouwbare bronnen geven we een overzicht dat zowel voor de bouwprofessional als voor de particuliere klant van waarde is.

Wat is kalkzandsteen en hoe wordt het gebruikt?

Kalkzandsteen is een bouwmaterialencombinatie van natuurlijke grondstoffen: kalk, zand en water. Het wordt industriëel geproduceerd en is beschikbaar in verschillende vormen en afmetingen, waaronder metselstenen en metselblokken. Het materiaal wordt vaak gebruikt in de constructie van:

Dragende en niet-dragende binnenwanden
Spouwmuren (zowel binnen- als buitenmuren)
Funderingen
Woningen en appartementen
Geluidsisolerende wanden
Brandwerende constructies

Deze toepassingen zijn mogelijk dankzij de hoge sterkte, duurzaamheid en eenvoudige verwerking van kalkzandsteen. Het is een bouwmaterialenkeuze die vaak voorkeur heeft boven baksteen of betonblokken, vooral bij binnenprojecten en spouwmuren.

Toepassing in spouwmuren

In de context van spouwmuren wordt kalkzandsteen gebruikt als spouwblad, meestal aan de binnenzijde van de muur. Het draagt niet alleen bij aan de stabiliteit van de constructie, maar ook aan de thermische en akoestische prestaties. Kalkzandsteen spouwbladen zijn dikwijls gekoppeld aan een buitenblad van baksteen of beton, waarbij de spouw dient als thermische isolatie. In de binnenruimte zorgt kalkzandsteen voor een vlakke, droge en stijve wand die makkelijk te afwerken is.

Bij een 360 mm spouwmuur is kalkzandsteen vooral geschikt voor het binnenspouwblad. De buitenmuur kan gemaakt zijn van baksteen of gevelsteen, afhankelijk van het project en de gewenste esthetiek. Het binnenspouwblad van kalkzandsteen draagt bij aan de stabiliteit van de gehele spouwmuur en vermindert de bouwafval, aangezien het niet nodig is om met gewone baksteen te metselen.

Technische eigenschappen van kalkzandsteen

Sterkte en draagvermogen

Een van de belangrijkste voordelen van kalkzandsteen is zijn hoge draagvermogen. Kalkzandsteenmetselwerk is in staat om grote lasten te dragen, wat het geschikt maakt voor zowel dragende als niet-dragende wanden. Kalkzandsteenblokken hebben een hogere hecht- en buigtreksterkte dan traditionele bakstenen of betonblokken. Dit betekent dat het minder onderhevig is aan scheuren of vervormingen, vooral bij grotere wanddiktes of in combinatie met andere constructieve elementen.

Duurzaamheid en energie-efficiëntie

Kalkzandsteen is een duurzaam bouwmateriaal dat wordt gemaakt van natuurlijke grondstoffen en is makkelijk te recycleren. Het heeft een laag milieu-impactgevoel (MKI) en een lage MPG-score, zoals vermeld in het NIBE-onderzoeksrapport uit 2021. Dit betekent dat kalkzandsteenmetselwerk een betere prestatie heeft qua milieuimpact in vergelijking met andere bouwmaterialen in dezelfde toepassing. Kalkzandsteen is ook energiezuinig, omdat het relatief weinig energie kost bij productie en transport.

Warmte- en vochtregulatie

Kalkzandsteen heeft een hoog warmteaccumulerend vermogen, wat betekent dat het langer warm blijft in de winter en langer koel in de zomer. Dit maakt het ideaal voor toepassing in ruimtes waar comfort belangrijk is. Daarnaast heeft het materiaal ademende eigenschappen, waardoor het overtollig vocht kan opnemen en afgeven. Dit helpt bij het voorkomen van schimmel en een gezond binnenklimaat.

Geluidsisolatie

Omdat kalkzandsteen een massief karakter heeft, is het uitstekend geschikt voor geluidsisolatie. Kalkzandsteenwanden van 30 cm zijn al voldoende als woningafscheiding. In combinatie met spouwmuren of dubbele wandconstructies kan de geluidsisolatie verder worden verbeterd. Dit maakt kalkzandsteen een populaire keuze voor appartementen en woningbouwprojecten waar akoestische isolatie belangrijk is.

Brandwerendheid

Kalkzandsteen is niet brandbaar en heeft een hoge brandwerendheid. Het is dus geschikt voor gebruik in brandwerende muren en constructies. Het kan worden toegepast in commerciële gebouwen of appartementen waar brandveiligheid een prioriteit is.

Toepassing van kalkzandsteen in spouwmuren

Binnen- en buitenbladen

In spouwmuren wordt kalkzandsteen meestal gebruikt als binnenspouwblad. Het buitenblad bestaat vaak uit baksteen of gevelsteen, die esthetische en functionele functies combineren. Het binnenspouwblad van kalkzandsteen draagt bij aan de stabiliteit en biedt een vlakke basis voor de afwerking. Het is geschikt voor wanddiktes van 120 mm tot 300 mm, afhankelijk van de eisen van het bouwproject.

Ankerloze spouwmuren

In sommige toepassingen wordt een ankerloze spouwmuur gebruikt, waarbij kalkzandsteenblokken als binnenspouwblad worden toegepast. Deze methode is efficiënt en voorkomt de noodzaak van extra verankering. Kalkzandsteenblokken zoals L120, L150 en L214 zijn specifiek ontworpen voor deze toepassing en kunnen worden gebruikt in combinatie met kopgevels of ankerloze constructies.

Spouwmuren in appartementenbouw

In appartementenbouwprojecten wordt kalkzandsteen vaak gebruikt in de vorm van woningscheidende muren. De blokken L300 zijn bijvoorbeeld geschikt voor woningscheidende wanden in betoncasco’s. Deze toepassing maakt gebruik van de hoge draagcapaciteit en akoestische eigenschappen van kalkzandsteen.

Verwerking van kalkzandsteen metselwerk

Verwerkingssnelheid

Kalkzandsteen is eenvoudig in de hand te verwerken, wat leidt tot een hoge verwerkingssnelheid. In vergelijking met baksteen of betonblokken is het materiaal makkelijker te snijden, afknippen en verwerken op de bouwplaats. Dit bespaart tijd en middelen, vooral bij grotere projecten of bij projecten waar gebruik van een stelmachine niet mogelijk is.

Lijm versus mortel

Bij het metselen met kalkzandsteen wordt lijm gebruikt in plaats van traditionele betonmortel. Kalkzandsteen is namelijk niet geschikt voor metselen met gewone betonmortel, omdat het anders kan vervormen of slecht hechten. In plaats daarvan wordt dunbedlijm of bastaardmortel gebruikt, afhankelijk van de toepassing. Dit heeft ook voordelen qua kosten, zoals vermeld in bron [2], waarin staat dat het gebruik van dunbedlijm een aanzienlijke besparing in mortelconsumptie oplevert.

Voordeel van stelmachine

Wanneer gebruik van een stelmachine mogelijk is, kan de verwerkingssnelheid nog verder worden verbeterd. Elementen zoals elementenblokken of vaste vormstenen zijn geschikt voor machineverwerking, wat efficiënter en nauwkeuriger is. Dit is vooral relevant in projecten met grote volumes of waar tijd een bepalende factor is.

Kosten en prijsvergelijking

Prijs vooraf en per blok

De kosten van kalkzandsteen kunnen variëren afhankelijk van de afmetingen, de toepassing en de leverancier. In bron [2] zijn enkele prijsvoorbeelden vermeld:

Product	Afmeting	Prijs per 1.000 stuks
KS DF 240 x 115 x 59 mm	240 x 115 x 59 mm	352 EUR
KSR (P) 5 DF - 248 x 150 x 248 mm	248 x 150 x 248 mm	1.692 EUR
KSL R (P) 6 schaafmachine met DF-gat	–	1.524 EUR

In deze context is duidelijk dat kalkzandsteenmetselwerk in prijs kan variëren vanaf 0,35 EUR per blok tot meer dan 1,69 EUR per blok, afhankelijk van de maat en het type. Voor kleinere projecten of renovaties kunnen stenen van 11,5 x 50 x 24 cm (zoals vermeld in bron [2]) een goedkoopere en flexibele oplossing zijn. Deze stenen zijn geschikt voor invulwerk, renovatieprojecten en kleine uitbreidingen.

Kostenbesparing door dunbedlijm

Een aanzienlijke kostenbesparing is mogelijk bij het gebruik van dunbedlijm in plaats van traditionele mortel. Volgens bron [2] is de mortelconsumptie met dunbedlijm minder dan een tiende in vergelijking met verse mortel. Dit betekent dat er aanzienlijke kostenbesparingen kunnen worden gemaakt, zowel qua mortelkosten als qua verwerkingstijd.

Aanbevelingen en aandachtspunten

Normen en regelgeving

Bij het gebruik van kalkzandsteen metselwerk zijn er bepaalde normen en regelgeving die moeten worden gevolgd. Dit geldt zowel voor de wanddikte als voor de druksterkte van het materiaal. Het is belangrijk om zowel de bouwtechnische eisen als de milieu- en energienormen in acht te nemen. Informatie over de geldende normen voor kalkzandsteen is beschikbaar via bron [2], waar verwijzingen worden gedaan naar de relevante normen en organisaties.

Handmatige verwerking

Kalkzandsteen is geschikt voor handmatige verwerking, wat het ideaal maakt voor projecten waar gebruik van een stelmachine niet mogelijk is. In dit geval is het gebruik van een legslede en dunbedlijm aan te raden, zoals vermeld in bron [2]. Deze techniek maakt het metselen eenvoudiger en efficiënter, vooral voor kleinere projecten of in situaties waar hoge precisie vereist is.

Voor- en nadelen van kalkzandsteen

Voordelen

Hoog draagvermogen en sterkte
Goede geluidsisolatie
Uitstekende brandwerendheid
Goed warmteaccumulerend vermogen
Duurzaam en recyclabel
Goed voor een gezond binnenklimaat
Hoge verwerkingssnelheid en eenvoudige verwerking
Laag milieu-impactgevoel (MKI)

Nadelen

Niet geschikt voor buitenmuren zonder extra isolatie
Niet geschikt voor metselen met gewone betonmortel
Voor een 360 mm spouwmuur is kalkzandsteen meestal beperkt tot het binnenspouwblad
Voor buitenmuren is een gevelsteen of baksteen nodig
Kalkzandsteen is gevoelig voor vorstschade als het niet goed is geïsoleerd

Voor- en nadelen in vergelijking met baksteen

Kalkzandsteen heeft een aantal voordelen boven baksteen, zoals een hoger draagvermogen, een betere geluidsisolatie en een lagere milieu-impact. Echter, baksteen heeft de voorkeur bij buitenmuren, omdat het beter bestand is tegen weersinvloeden en voorzieningen zoals gevelverwerking. Daarnaast is baksteen vaak esthetisch aantrekkelijker en biedt het meer mogelijkheden voor het creëren van een persoonlijke uitstraling.

Toepassing in renovatieprojecten

Invulwerk en uitbreidingen

Kalkzandsteen is een populaire keuze voor renovatieprojecten, omdat het eenvoudig in te passen is in bestaande constructies. Het is geschikt voor invulwerk bij renovaties, voor het ophogen van de fundering tot aan de onderkant van de begane grondvloer en bij kleine uitbreidingen of verbouwingen. De stenen zijn makkelijk te hakken of te knippen op de bouwplaats, wat het ideaal maakt voor projecten waar aangepaste afmetingen nodig zijn.

Schoonwerk en opmaak

In renovatieprojecten wordt kalkzandsteen ook vaak gebruikt voor schoonwerk. Het is geschikt voor het afwerken van garages, bergingen en bedrijfsgebouwen. Het is ook geschikt voor het aanbrengen van buitenspouwbladen tot circa 250 mm onder het maaiveld, wat het ideaal maakt voor projecten waar een combinatie van functionaliteit en esthetiek gewenst is.

Conclusie

Kalkzandsteen is een veelzijdig en duurzaam bouwmateriaal dat zich goed leent voor toepassing in spouwmuren, funderingen en binnenwanden. Het heeft een hoge draagcapaciteit, goede geluidsisolatie, een laag milieu-impactgevoel en een uitstekende thermische prestatie. In combinatie met stelmachine- of handmatige verwerking is het efficiënter dan traditionele bouwmaterialen zoals baksteen of betonblokken. Het is echter belangrijk om te onthouden dat kalkzandsteen niet geschikt is voor buitenmuren zonder extra isolatie of bepantsering. In spouwmuren is het meestal beperkt tot het binnenspouwblad, terwijl het buitenblad meestal uit baksteen of gevelsteen bestaat. Kalkzandsteen is dus een betrouwbare en duurzame keuze voor zowel nieuwbouwprojecten als renovatieprojecten, mits de juiste verwerking en aandachtspunten in acht worden genomen.