Afdekken en Beschermen van Vers Metselwerk: Belangrijke Technieken en Maatregelen

Het afdekken en beschermen van vers metselwerk is een essentieel onderdeel van het metselproces. Vers metselwerk is in de beginfase gevoelig voor weersinvloeden zoals regen, wind, vorst en zon. Zonder adequate bescherming kunnen zowel esthetische als constructieve problemen ontstaan, zoals uitslag, uitspoeling van mortel of hechtingsverlies. Dit artikel geeft een overzicht van de technieken, materialen en maatregelen die worden aanbevolen om vers metselwerk te beschermen tijdens de bouw- of renovatiefase. Het artikel is opgebouwd aan de hand van praktische richtlijnen, adviezen en producten die in de branche worden gebruikt, op basis van betrouwbare bronnen uit de bouwsector.

Waarom Bescherming Noodzakelijk is

Tijdens het uithardingsproces moet metsel- en lijmwerk kunnen drogen onder gecontroleerde omstandigheden. Regen kan kalk of cement uit de voegen spoelen, wat witte vlekken (uitslag) veroorzaakt. Tegelijkertijd kan zon en wind de mortel te snel laten drogen, wat leidt tot verzwakte hechting of zelfs scheurvorming. Ook isolatiemateriaal achter de gevel is kwetsbaar voor vocht. Door vroegtijdige bescherming wordt schade voorkomen en blijft de kwaliteit van het metselwerk behouden.

Daarnaast kan het werk bij te hoge temperaturen of lage luchtvochtigheid verbranden, wat de hechting negatief beïnvloedt. In koude omstandigheden, vooral onder het vriespunt, kunnen bevroren stenen en mortels tot hechtingsverlies leiden. Het is daarom essentieel om de juiste maatregelen te nemen, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden.

Minimale Beschermingsduur

Het wordt geadviseerd om vers metselwerk minimaal 48 uur af te dekken, afhankelijk van de weersomstandigheden. Bij nat, koud of extreem zonnig weer is een langere beschermduur wenselijk. Pas wanneer het metselwerk voldoende is uitgehard en weerbestendig, kan de afdekking worden verwijderd of vervangen door een permanente oplossing.

Het KNB-infoblad 45 (uitgegeven door Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek) geeft aan dat het vers metselwerk minimaal 48 uur en bij voorkeur nog langer moet worden afgedekt. Dit geldt zowel bij uitdroging als inwatering, om uitslag, cementsluier en hechtingsverlies te voorkomen. Ook wordt benadrukt dat isolatiemateriaal droog moet blijven, zowel tijdens als na de uitvoering.

Aandachtspunten en Maatregelen bij Bescherming

De volgende maatregelen zijn aanbevolen om vers metselwerk optimaal te beschermen:

• Direct na afronding van een werkdag afdekken: Gebruik folie, kunststof profielen of waterkerend materiaal om het werk te beschermen tegen weersinvloeden.
• Steiger met regenwerende doeken en overkapping: Wanneer het metselwerk vanaf een steiger wordt uitgevoerd, is het aan te bevelen om de steiger voor te zien van regenwerende doeken en kappen. Dit zorgt voor een extra laag van bescherming tijdens de uitvoering.
• Kantplanken schuin of omhoog plaatsen: Dit voorkomt spatwater en zorgt voor een betere afvoer van regenwater.
• Geen bevroren of doorweekte stenen en mortels gebruiken: Deze kunnen de hechting negatief beïnvloeden.
• Vermeiden van werken onder het vriespunt: Alleen als aanvullende vorstmaatregelen zijn genomen, is het metselen bij vriestemperaturen aan te raden.
• Laten lopen cementwater vermijden: Dit voorkomt uitslag en houdt het gevelvlak schoon.
• Isolatiemateriaal droog houden: Tijdige afdekking achter de gevel zorgt voor een betere bescherming.
• Vochtig houden bij warm of winderig weer: Lichte neveling met een sproeier voorkomt te snelle uitdroging.
• Stevig bevestigde afdekkappen of profielen gebruiken: Bij hogere gevels of winderige locaties is dit van belang.
• Aan verwerkingsvoorschrachten houden: Temperatuur- en vochtigheidsgrenzen voor verwerking en uitharding moeten worden gerespecteerd.
• Doorstrijkwerk correct uitvoeren: Tijdig en volgens richtlijnen uitvoeren voorkomt kleurverschillen.
• Voegwerk extra beschermen: Tijdens hevige regenval is het aan te raden om voegwerk extra te beschermen om uitspoeling te voorkomen.

Technieken en Materialen voor Afdekking

Er zijn verschillende materialen en technieken beschikbaar die kunnen worden ingezet om vers metselwerk te beschermen. Deze variëren van tijdelijke oplossingen tot semi-permanente systemen.

Kunststof Afdekprofielen

Een praktische oplossing is het gebruik van kunststof afdekprofielen, zoals het Afdekprofiel UA 1400mm zwart van Ubbink. Dit profiel is ontwikkeld in samenwerking met de baksteenbranche en biedt een effectieve tijdelijke bescherming tegen regen, vuil en spatwater. Het profiel voorkomt dat het vers metselwerk gaat drijven, uitbloeien of uitlogen. Daarnaast kan het Afdekprofiel UA ook als tijdelijke raamdorpel dienen.

Het profiel is eenvoudig te plaatsen en te verwijderen, wat het geschikt maakt voor gebruik op bouwplaatsen waar meerdere metselwerken tegelijk worden uitgevoerd. Het is een duurzame en herbruikbare oplossing die ook de kwaliteit van het uiteindelijke gevelmetselwerk bewaart.

Folie en Regenwerende Steigerdoeken

De eenvoudigste en meest voorkomende methode is het gebruik van folie of regenwerende steigerdoeken. Deze moeten stevig bevestigd zijn en zo gemaakt dat geen regenwater onderdoor kan lopen. Het is aan te bevelen om na elke werkdag het werk af te dekken, vooral bij ongunstige weersomstandigheden.

Een steiger voorzien van gaasdoek en kap is een aanbevolen aanpak, zoals genoemd in het KNB-infoblad. Bij afwezigheid van een volledige steiger is het gebruik van een lichtgewicht kunststof afdekprofiel een alternatieve oplossing die ook effectief is.

Tijdelijke Regenwaterafvoeren

Het zo snel mogelijk plaatsen van goten en tijdelijke regenwaterafvoeren is een aanbevolen maatregel. Dit voorkomt dat regenwater op het metselwerk blijft stilstaan en zorgt voor een snelle afvoer. Dit is vooral belangrijk bij grotere projecten of bij gebouwen in natte of winderige omgevingen.

Isolatiebescherming

Naast het beschermen van het metselwerk zelf, is het ook belangrijk om de isolatie achter het metselwerk te beschermen. Hierbij is tijdige afdekking van essentieel belang om vocht aan de isolatie te voorkomen, wat de thermische prestaties van het gebouw kan negatief beïnvloeden.

Voor- en Nadelen van Afdektechnieken

Om een overzicht te geven van de verschillende afdekmethoden, is het nuttig om deze in een vergelijkende tabel te presenteren. Hieronder een overzicht van enkele gecommenteerde technieken, inclusief voordelen en nadelen.

Invloed van Weersomstandigheden op het Beschermingsplan

Het kiezen van de juiste beschermingsmaatregelen hangt sterk af van de weersomstandigheden. Bij zonnig en droog weer is het belangrijk om het metselwerk vochtig te houden om te snelle uitdroging en verbranding van de mortel te voorkomen. Bij regenachtig of nat weer is het afdekken met waterkerend materiaal essentieel om inwatering en uitspoeling te voorkomen.

Tijdens vorstige omstandigheden is het aan te raden om het metselwerk binnen te houden of te bevochten met warme mortel. Daarnaast zijn er speciale vorstmaatregelen die kunnen worden toegepast, zoals het gebruik van warme mortel of het opslaan van stenen in een droog en warme omgeving.

Vakmanschap en Controle

Hoewel er richtlijnen en normen zijn voor het afdekken en beschermen van vers metselwerk, is het vakmanschap van de metselaar van groot belang. In veel gevallen zijn er nog geen objectieve meetmethoden voor het bepalen van de juiste vochtigheid van metselwerk. Daarom is het essentieel dat metselaars goed op de hoogte zijn van de aanbevolen maatregelen en deze in de praktijk toepassen.

Metselaars in opleiding maken gebruik van het leerboek ‘Vakkennis metselwerk’, waarin hoofdstuk 4.13 over het beschermen van vers metselwerk wordt uitgebreid besproken. Het boek benadrukt de invloed van droogtijd, weersomstandigheden en het juiste gebruik van mortel. Het benadrukt ook het belang van het vochtig houden van het metselwerk bij warm of winderig weer en het gebruik van specifieke afdekkappen of profielen.

Integratie in het Bouwproces

Het afdekken en beschermen van vers metselwerk moet een integraal deel uitmaken van het bouw- of renovatieproces. Het is niet alleen een tijdelijke maatregel, maar een strategische keuze die een grote impact heeft op de kwaliteit en duurzaamheid van het eindresultaat.

Op projectniveau moet het beschermingsplan samen met andere bouwactiviteiten worden gepland. Dit betreft onder andere de tijdsplanning van de afdekking, de beschikbaarheid van materialen en de coördinatie met andere vakken, zoals de installatie van goten en regenwaterafvoeren. Een goed gepland beschermingsplan voorkomt vertragingen en schade, wat bijdraagt aan een efficiënter en betere uitgevoerd project.

Conclusie

Het afdekken en beschermen van vers metselwerk is een essentieel onderdeel van het metselproces dat niet mag worden onderschat. Zowel esthetische als constructieve aspecten hangen af van de kwaliteit van de beschermingsmaatregelen. Door het gebruik van geschikte materialen, zoals kunststof afdekprofielen, folie en regenwerende steigerdoeken, kan schade worden voorkomen en blijft de kwaliteit van het metselwerk behouden.

Het is aan te raden om de aanbevolen maatregelen, zoals het afdekken na elke werkdag, het vochtig houden bij warm weer en het vermijden van werken onder het vriespunt, systematisch in te zetten. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de weersomstandigheden en de kwaliteit van de materialen die worden gebruikt.

Het vakmanschap van de metselaar speelt een cruciale rol in de uitvoering en beoordeling van de beschermingsmaatregelen. Een goed gepland en uitgevoerd beschermingsplan draagt bij aan een duurzaam, esthetisch en functioneel metselwerk, dat aan de verwachtingen van de klant voldoet.

Bronnen

1. Metselwerkverankeringen - HALFEN
2. Afdekken van vers metselwerk - Dutch Bricklayers
3. Beschermen van vers metselwerk tijdens de uitvoering - Vekemans
4. Afdekprofiel UA 1400mm zwart - Ubbink