Dilatatievoegen in Metselwerk: Aanbevelingen, Technische Specificaties en Toepassing

Published by Redactie on augustus 30, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dilatatievoegen zijn essentiële constructieve elementen in het metselwerk van gebouwen. Ze zorgen ervoor dat spanningen en bewegingen in het bouwmateriaal op een beheersbare manier worden opgenomen, en voorkomen zo scheurvorming of andere schade aan het gebouw. In de context van renovatie, nieuwbouw en infrastructuurprojecten is het correct toepassen van dilatatievoegen van groot belang.

Deze artikel gaat in op de aanbevelingen en richtlijnen voor het aanbrengen van dilatatievoegen in metselwerk. Deze richtlijnen zijn afgeleid uit lokale regelgeving, bouwtechnische normen en praktijkrichtlijnen die in het voorgestelde bronmateriaal zijn verwerkt. De focus ligt op de afstand tussen dilatatievoegen, het materiaal dat daarbij wordt gebruikt, en de technische voorschriften voor toepassing in verschillende situaties.

Het artikel is bedoeld voor bouwprofessionals, eigendombeheerders en DIY-enthusiast, en biedt duidelijke, feitelijke informatie op basis van de beschikbare bronnen.

Technische Eisen en Richtlijnen voor Dilatatievoegen in Metselwerk

Aanbevolen afstand tussen dilatatievoegen

Een van de belangrijkste aspecten bij het aanbrengen van dilatatievoegen is de afstand tussen deze voegen. In het brondocument staat duidelijk vermeld dat bij toepassing van stelringen de hoogte van de stelringen ten hoogste gelijk mag zijn aan 4 stellagen. Hieruit kan worden afgeleid dat de afstand tussen voegen afhankelijk is van de bouwconstructie en de toepassing van meerdere lagen metselwerk.

Bij toepassing van stellagen in metselwerk zijn er ook expliciete regels: minimaal 3 lagen en maximaal 5 lagen Steens metselwerk. Dit betekent dat in dergelijke constructies een strategische aanleg van dilatatievoegen is nodig om eventuele spanningen en bewegingen tussen de lagen op te nemen.

De exacte afstand tussen de voegen is echter niet expliciet vermeld in de gegeven informatie. Dit betekent dat bij een project de aanbeveling is om in overleg te treden met de gemeente of de betreffende bouwbevoegde autoriteit om aan te tonen wat de juiste afstand is, afhankelijk van de locatie, bouwmethode en gebruikte materialen.

Een dergelijke aanpak is in lijn met de algemene aanbeveling in het brondocument dat bij het ontwerp van constructies technische specificaties en normen dient te worden gevolgd en dat eventuele uitzonderingen of afwijkende situaties moeten worden afgesproken met de betreffende partijen.

Materiaalkeuze voor Dilatatievoegen

Een andere belangrijke factor bij het aanbrengen van dilatatievoegen is de keuze van materiaal. Uit het bronmateriaal blijkt dat bij het ontwerp van inspectieputten en rioolstelsels rekening moet worden gehouden met agressieve stoffen, hoge temperaturen en eventuele verontreinigingen. In dergelijke gevallen moet de keuze van materiaal worden afgestemd op deze omstandigheden, zodat het rioolstelsel en de voegen goed beschermd worden tegen chemische of fysische aantasting.

Daarnaast is in het brondocument vermeld dat bij rioolconstructies het gebruik van HDPE (high-density polyethylene) is aanbevolen. HDPE is een duurzaam en chemisch bestand materiaal dat vaak wordt gebruikt in ondergrondse infrastructuur. Hoewel HDPE niet expliciet wordt toegeschreven aan het gebruik in dilatatievoegen in metselwerk, is het een materiaal dat in vergelijkbare constructies wordt toegepast. Dit geeft aan dat bij het ontwerp van dilatatievoegen in metselwerk waar chemische agressiviteit of permanente vochtbelasting verwacht wordt, het gebruik van een geschikt, chemisch bestand materiaal essentieel is.

Constructieve Specificaties en Technische Beheersing

Het gebruik van dilatatievoegen is verder niet alleen een kwestie van afstand en materiaal. Ook de constructieve uitvoering speelt een grote rol. In het brondocument is vermeld dat bij het aanbrengen van inspectieputten en rioolstelsels rekening moet worden gehouden met het aantal voegen en de constructieve sterkte van de betonconstructie. De eis luidt dat bij een betonnen inspectieput de onderbak zo hoog mogelijk moet worden gemaakt om het aantal voegen te beperken.

Hoewel dit zich vooral richt op inspectieputten, is dit een duidelijke aanwijzing dat in het algemeen het beperken van het aantal voegen een belangrijke constructieve richtlijn is. Dit impliceert dat bij metselwerk ook het aanbrengen van voegen op strategische punten essentieel is om eventuele spanningen op te vangen.

Toepassing in Specifieke Situaties

In sommige situaties zijn er aanvullende eisen voor het aanbrengen van dilatatievoegen. Dit kan het geval zijn bij bijvoorbeeld:

Duikers en kademuren: In het brondocument wordt vermeld dat duikers conform de Keurbepalingen van het waterschap moeten worden ontworpen, en dat kademuren conform het bouwbesluit moeten voldoen. Bij het ontwerp van dergelijke constructies dient rekening te worden gehouden met eventuele schade door plantgroei of fysische spanningen.
Verlichtingsmasten en lichtmasten: Ondanks dat dit niet direct gerelateerd is aan metselwerk, is het een interessant onderdeel van de beschikbare informatie. Er wordt aangeduid dat bij de plaatsing van lichtmasten zoveel mogelijk rekening moet worden gehouden met de kans op parkeer- of andere schade. Hieruit blijkt dat in constructieve projecten het aanbrengen van voegen of andere elementen strategisch en functioneel moet zijn.
Beschoeiing en steigers: In het brondocument wordt aangeraden om zo min mogelijk gebruik te maken van beschoeiing en steigers, en de noodzaak hiervoor te onderbouwen. In vergelijkbare contexten kan dit duidelijk zijn dat ook het aantal dilatatievoegen dient te worden beperkt tot functioneel benodigde voegen.

Veiligheid en Standaarden

Een belangrijke aandachtspunt bij het aanbrengen van dilatatievoegen is de naleving van bouwtechnische standaarden. In het brondocument is vermeld dat constructies gecertificeerd moeten zijn conform Eurocode 6, KOMO, DoP en ETA. Dit geldt bijvoorbeeld voor het metselwerkwapeningproduct Murfor® Compact, dat is ontworpen voor gebruik in metselwerk en waarbij de eisen van Eurocode 6 worden gehandhaafd.

Deze standaarden zijn essentieel om zowel de constructieve veiligheid als de duurzaamheid van de constructie te waarborgen. Het aanbrengen van dilatatievoegen in metselwerk moet daarom ook volgens deze standaarden gebeuren, zodat de bouwconstructie veilig en functioneel blijft gedurende de levensduur.

Praktische Toepassing en Uitvoering

Voorbereiding en Analyse van de Constructie

Voor het aanbrengen van dilatatievoegen is het belangrijk dat een grondige analyse van de constructie wordt gedaan. Dit betreft zowel de bouwmethodiek als de bouwmaterialen. Bij het gebruik van Steens metselwerk, zoals vermeld in het brondocument, is het belangrijk om rekening te houden met de aantal lagen en de eventuele stelringen die worden gebruikt.

In dergelijke gevallen kan het aanbrengen van voegen worden beïnvloed door het aantal stellagen en de hoogte van de stelringen. De eis is dat bij het gebruik van stelringen deze ten hoogste gelijk aan 4 stellagen mogen zijn. Dit duidt op de noodzaak om bij het ontwerp van het metselwerk rekening te houden met de constructieve beperkingen die voortvloeien uit de bouwmethodiek.

Uitvoering van de Voegen

Bij de uitvoering van de voegen is het essentieel dat deze goed bereikbaar zijn en dat de voegen correct worden afgestoten. In het brondocument is vermeld dat bij inspectieputten de deksels goed bereikbaar moeten zijn voor inspectie. Hoewel dit zich richt op inspectieputten, is het een duidelijke aanwijzing dat ook bij het aanbrengen van dilatatievoegen in metselwerk de toegankelijkheid en inspectie essentieel zijn.

Opvolging en Onderhoud

Onderhoud van dilatatievoegen is een belangrijk onderdeil van het totale bouwbeheer. In het brondocument wordt vermeld dat bij het ontwerp van constructies rekening moet worden gehouden met de eventuele aantasting door agressieve stoffen, hoge temperaturen of verontreinigingen. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk dat de voegen worden geregeld geïnspecteerd en eventueel hersteld.

Bijvoorbeeld bij het gebruik van HDPE in rioolconstructies is het aanbevolen om regelmatig te controleren of de voegen nog correct functioneren en of er geen aantasting is opgetreden. Ook in metselwerk kan het noodzakelijk zijn om regelmatig inspecties te voeren en eventuele beschadigingen te herstellen.

Aanbevelingen en Samenvatting van de Richtlijnen

Bij het aanbrengen van dilatatievoegen in metselwerk zijn er verschillende richtlijnen en aanbevelingen die moeten worden gevolgd. Deze richtlijnen zijn afgeleid uit de beschikbare informatie en zijn gericht op zowel de constructieve uitvoering, de materiaalkeuze, als de functionele toepassing van de voegen.

Richtlijnen en Aanbevelingen

Afstand tussen voegen: Hoewel de exacte afstand niet expliciet vermeld is, dient het aantal voegen zoveel mogelijk te worden beperkt. Dit is van toepassing bij bijvoorbeeld betonnen inspectieputten, waarbij de onderbak zo hoog mogelijk wordt gemaakt om het aantal voegen te verminderen. In metselwerk dient een vergelijkbare aanpak te worden gevolgd, waarbij voegen op strategische punten worden aangebracht om spanningen op te nemen.
Materiaalkeuze: Bij het aanbrengen van voegen dient rekening te worden gehouden met de chemische en fysische belastingen. In dergelijke gevallen is het aanbevolen om gebruik te maken van geschikte materialen, zoals HDPE, of andere materialen die bestand zijn tegen verontreinigingen, hoge temperaturen en chemische agressiviteit.
Constructieve uitvoering: De uitvoering van de voegen dient te voldoen aan de bouwtechnische normen zoals Eurocode 6, KOMO, DoP en ETA. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het gebruik van metselwerkwapening zoals Murfor® Compact. Ook bij het aanbrengen van voegen in metselwerk dient de constructieve veiligheid te worden gegarandeerd.
Toegankelijkheid en onderhoud: De voegen dient zoveel mogelijk goed bereikbaar te zijn voor inspectie en onderhoud. In het brondocument wordt vermeld dat inspectieputten goed bereikbaar moeten zijn, wat aantoont dat dit een essentieel aspect is van het ontwerp.
Strategische toepassing: Het aanbrengen van voegen dient strategisch te zijn. Dit betreft zowel de afstand tussen de voegen, als de locatie van de voegen. In het brondocument is vermeld dat bijvoorbeeld lichtmasten zo ver mogelijk worden geplaatst op locaties waar de kans op schade minimaal is. Een vergelijkbare aanpak kan worden gevolgd bij het aanbrengen van voegen in metselwerk.
Noodzaak en onderbouwing: In het brondocument wordt vermeld dat bijvoorbeeld de toepassing van steigers en beschoeiing dient te worden onderbouwd. In vergelijkbare contexten kan dit duidelijk zijn dat ook bij het aanbrengen van voegen in metselwerk de noodzaak hiervan dient te worden onderbouwd en eventueel in overleg moet worden gebracht met de betreffende partijen.

Conclusie

Dilatatievoegen in metselwerk zijn een essentieel bouwelement om spanningen en bewegingen op te nemen en eventuele schade te voorkomen. Uit de beschikbare informatie blijkt dat er verschillende richtlijnen en aanbevelingen zijn voor het aanbrengen van deze voegen. Deze richtlijnen betreffen zowel de afstand tussen de voegen, de materiaalkeuze, als de constructieve uitvoering.

Hoewel de exacte afstand tussen de voegen niet expliciet vermeld is, is duidelijk dat het aantal voegen moet worden beperkt en dat de voegen strategisch moeten worden aangebracht. Ook de toegankelijkheid, onderhoud en constructieve veiligheid zijn essentiële factoren bij het aanbrengen van dilatatievoegen.

Bij het ontwerp en de uitvoering van metselwerk dient rekening te worden gehouden met de bouwtechnische normen, zoals Eurocode 6, KOMO, DoP en ETA. Ook moet de noodzaak en het aantal voegen worden onderbouwd, waarbij eventuele afwijkende situaties in overleg moeten worden gebracht met de betreffende partijen.

Tegen de achtergrond van deze richtlijnen is het aanbevolen dat bouwprofessionals, eigenaren en DIY-enthusiast zorgvuldig rekening houden met de toepassing van dilatatievoegen in metselwerk. Dit zorgt niet alleen voor een betere constructieve uitvoering, maar ook voor een langdurige duurzaamheid en veiligheid van de bouwconstructie.