Eisen voor het uitvoeren van gelijmd metselwerk

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Bij bouw- en renovatieprojecten wordt steeds vaker gebruikgemaakt van gelijmd metselwerk, ook wel bekend als voegloos metselen. Deze techniek biedt niet alleen een strakke en moderne uitstraling, maar ook technische voordelen zoals snelle uitvoering, duurzaamheid en minder onderhoud. Het toepassen van deze methode vereist echter voldoende kennis van de eisen en richtlijnen die van toepassing zijn. In dit artikel worden de eisen voor het uitvoeren van gelijmd metselwerk in detail besproken, met betrekking tot materialen, uitvoering, normen en regelgeving.

Wat is gelijmd metselwerk?

Gelijmd metselwerk is een bouwtechniek waarbij bakstenen of andere metselstenen worden opgebouwd met een speciale lijmmortel in plaats van traditionele cementmetselspecie. De lijmmortel is dunner en zorgt ervoor dat de voegen tussen de stenen nauwelijks zichtbaar zijn. Dit leidt tot een esthetisch aantrekkelijke gevel of wand met een modern uitstraling. De techniek is geschikt voor verschillende soorten stenen en wordt vaak gebruikt in woningen, kantoorgebouwen en andere projecten waar een strakke uitstraling centraal staat.

De voordelen van gelijmd metselwerk zijn meervoudig: het biedt een snellere en efficiëntere uitvoering, minder onderhoud vanwege het ontbreken van diepe voegen, en een betere hechting tussen de stenen, wat de stabiliteit en duurzaamheid van het metselwerk vergroot.

Materialen en specifieke eisen

Een belangrijk aspect bij gelijmd metselwerk is het gebruik van de juiste materialen. De stenen moeten compatibel zijn met de lijmmortel en moeten qua hardheid, formaat en textuur aansluiten op het bestaande metselwerk indien het gaat om restauratie of inboeting. Dit is van groot belang om te voorkomen dat er chemische reacties of afbraak optreedt.

1. Stenen

Hardheid en textuur: Stenen moeten qua fysieke eigenschappen overeenkomen met het bestaande metselwerk. Dit is belangrijker dan kleurovereenkomst.
Initiële wateropzuiging: Stenen met een lage initiële wateropzuiging (< 0,5 kg/(m².min)) moeten droog verwerkt worden.
Zijde van de steen: De mooiste zijde van de steen moet in het zicht komen. De eventueel bezande zijde wordt naar boven geplaatst. In het geval van halfsteensmetselwerk met een frog (uitholling op de platte bezande zijde) moet de frog naar boven worden geplaatst.

2. Lijmmortel

De lijmmortel moet speciaal worden aangepast aan de stenen en het bestaande metselwerk. Deze mortel is dunner dan traditionele cementmetselspecie en moet voldoen aan de vereisten van goede vakmanschap. De toepassing van de lijmmortel moet zorgvuldig worden uitgevoerd om een homogene hechting tussen de stenen te waarborgen.

Schelpkalk: In het geval van kalkmortel mag alleen schelpkalk worden gebruikt die voldoet aan de norm NEN 9031. Het gebruik van cement of hulpstoffen is niet toegestaan.
Mengverhoudingen: De mengverhoudingen moeten worden bepaald op basis van de milieuklasse en de samenstelling van het bestaande metselwerk, conform NEN 3835.

3. Verband

Het metselwerk moet in het voorgeschreven verband worden uitgevoerd. Dit houdt in dat de stenen op de juiste manier worden geplaatst om de constructieve stabiliteit te waarborgen. Het verband moet overeenkomen met de bestaande situatie als het gaat om restauratie of inboeting.

Uitvoeringseisen

De uitvoering van gelijmd metselwerk vereist zorgvuldig werk en naleving van bepaalde eisen om het resultaat zowel esthetisch als functioneel te garanderen.

1. Voorbereiding van het metselwerk

Vochtgehalte: Het bestaande metselwerk en de te verwerken stenen moeten zo vochtig zijn dat er geen vochtuitwisseling plaatsvindt. Dit zorgt voor een betere hechting tussen de stenen en de lijmmortel.
Inboetwerk: Als het gaat om het inboeten van beschadigde of vernielde delen, moet het inboetwerk qua hardheid, formaat en textuur aansluiten op het bestaande metselwerk. De mortel moet eveneens aangepast zijn aan de samenstelling van het bestaande mortel.

2. Uitvoering van het metselwerk

Vol en zat metselen: Bij het metselen moet “vol en zat” worden gemetseld om een gelijkmatige hechting tussen de stenen en de mortel te garanderen. Dit is een vereiste bij doorgestreepte metselwerken.
Dilatatievoegen: Het opstellen van een dilatatievoegenplan, zoals beschreven in de KNB-publicatie “Ontwerpen met dilataties”, is aan te bevelen om scheurvorming te voorkomen. Verticale dilatatievoegen moeten een breedte van 5 mm hebben en horizontale voegen een breedte van 10 mm.
Compressieband: Bij gebouwen hoger dan 15 meter moeten de dilatatievoegen met een compressieband worden gevuld. Dit is nodig om een luchtdichte afsluiting te verkrijgen.

Regels en normen

Het uitvoeren van gelijmd metselwerk moet volgens specifieke normen en regels gebeuren. Deze regels zijn vaak afhankelijk van het type metselwerk, de gebruikte materialen en de omgevingsfactoren. Hieronder worden enkele belangrijke normen en richtlijnen genoemd die van toepassing kunnen zijn.

1. NEN 3835

De norm NEN 3835 bepaalt de mengverhoudingen van mortel afhankelijk van de milieuklasse en de samenstelling van het bestaande metselwerk. Deze norm is essentieel bij het uitvoeren van inboetwerk en restauratieprojecten.

2. NEN 9031

Schelpkalk die wordt gebruikt in kalkmortel moet voldoen aan de norm NEN 9031. Deze norm stelt eisen aan de samenstelling, fysieke eigenschappen en toepassing van schelpkalk.

3. BRL 2826-1

Deze richtlijn is bedoeld om metselbedrijven te certificeren en biedt richtlijnen voor het uitvoeren van metselwerk. Het is aan te bevelen dat bedrijven deze richtlijn volgen om hun prestaties te waarborgen en professionele afspraken te maken in bestekken en contracten.

4. KNB-brochures

De KNB-brochure “Draagconstructies boven gevelopeningen” biedt een overzicht van de mogelijke constructies die gebruikt kunnen worden voor de ondersteuning van gevelopeningen. De brochure bevat concrete eisen, bouwdetails en tips voor de uitvoering van draagconstructies. Deze constructies zijn van groot belang om scheurvorming in het metselwerk te voorkomen.

Aandachtspunten bij het uitvoeren van gelijmd metselwerk

Tijdens het uitvoeren van gelijmd metselwerk zijn er een aantal aandachtspunten die van belang zijn om te verhelpen of te voorkomen.

1. Scheuren in het metselwerk

Scheuren in het metselwerk moeten niet dichtgesmerd worden, maar inboeten. Dit zorgt ervoor dat de muur een constructief geheel blijft vormen. Bij het inboeten moet zorg worden genomen dat het inboetwerk qua samenstelling en hechtbaarheid overeenkomt met het bestaande metselwerk. Indien het inboetwerk niet goed aansluit, kunnen chemische reacties optreden die schade veroorzaken.

2. Onderhoud van het metselwerk

Gelijmd metselwerk vereist minder onderhoud dan traditioneel metselwerk, vanwege het ontbreken van brede voegen waar vuil zich kan ophopen. Toch is het belangrijk om periodiek te controleren of er schade is ontstaan aan de stenen of mortel. Bij aangetaste stenen of mortel kan er in sommige gevallen voldoende worden gedaan met het verlagen van het vochtgehalte en het toepassen van een bestrijdingsmiddel.

3. Houten elementen in het metselwerk

Indien er houten elementen in het metselwerk aanwezig zijn, zoals ankers of andere ondersteunende elementen, moeten deze zorgvuldig worden behandeld. Geroeste ankers mogen niet worden vervangen, maar moeten worden ontroest en eventueel behandeld. Een controleberekening moet aantonen of het anker nog steeds sterk genoeg is voor de oorspronkelijke functie.

Toepassing in specifieke situaties

Gelijmd metselwerk is toepasbaar in verschillende situaties. Het wordt vaak gebruikt in gevels van woningen en bedrijfsgebouwen, maar kan ook toegepast worden in binnenwanden. In sommige gevallen is het noodzakelijk om het metselwerk aan te passen aan de omgeving, zoals bij het werken in vochtige of extreem droge omstandigheden.

1. Binnenmetselwerk

In binnenwanden kan gelijmd metselwerk worden toegepast, maar moeten de stenen en mortel aangepast zijn aan de specifieke omgeving. In sommige gevallen kan het gebruik van binnenmuurstenen of vellingkantblokken geoorloofd zijn, afhankelijk van de normen en eisen die gelden voor het project.

2. Grote gebouwen

Bij het metselen van grote gebouwen is het belangrijk om rekening te houden met de constructieve stabiliteit. De uitvoering van draagconstructies boven gevelopeningen en het gebruik van lateien of geveldragers is essentieel om scheurvorming in het metselwerk te voorkomen. De KNB-brochure biedt hierover concrete eisen en bouwdetails.

Certificering en kwaliteit

De kwaliteit van gelijmd metselwerk hangt sterk af van de kwaliteit van de uitvoering. Het is daarom aan te bevelen dat metselbedrijven worden gecertificeerd volgens BRL 2826-1. Deze richtlijn stelt eisen aan het werk en biedt een kader voor het certificeren van metselbedrijven. Het gebruik van gecertificeerde bedrijven kan bijdragen aan een hogere kwaliteit van het eindresultaat.

Daarnaast is het aan te bevelen om gebruik te maken van een referentiemuur of concrete afspraken in bestekken om de verwachtingen van alle betrokkenen te verduidelijken. Deze afspraken kunnen bijvoorbeeld het gebruik van een specifieke mortel of het volgen van een bepaalde verbandtechniek inhouden.

Conclusie

Gelijmd metselwerk is een moderne en efficiënte techniek die in toenemende mate wordt toegepast in de bouwsector. Het biedt voordelen in termen van esthetiek, duurzaamheid en onderhoud. Het toepassen van deze methode vereist echter een zorgvuldige keuze van materialen, naleving van uitvoeringseisen en het volgen van relevante normen en regelgeving.

De eisen die van toepassing zijn op gelijmd metselwerk zijn onder andere gericht op het gebruik van geschikte stenen en mortel, het uitvoeren van het metselwerk in het juiste verband en het toepassen van specifieke regels bij het inboeten van schade. Bovendien is het belangrijk om aandacht te besteden aan de stabiliteit van het metselwerk, bijvoorbeeld door het juist uitvoeren van draagconstructies en het toepassen van dilatatievoegen.

De kwaliteit van het metselwerk kan verder worden verbeterd door het gebruik van gecertificeerde bedrijven en het volgen van concrete afspraken in bestekken en contracten. Door deze eisen en richtlijnen te volgen, kan gelijmd metselwerk een betrouwbare en strakke oplossing bieden voor een breed spectrum van bouw- en renovatieprojecten.