Goed Functionerende Goten op Metselwerk: Constructieve en Technische Aanbevelingen

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Goten op metselwerk vormen een essentieel onderdeel van het regenwaterafvoersysteem van een gebouw. Zowel voor de esthetiek als voor de duurzaamheid en levensduur van het metselwerk is het correcte ontwerp en aanbrengen van goten van groot belang. In de technische en constructieve werkvelden worden diverse richtlijnen en standaarden gehanteerd om zowel het functionele als esthetische aspect van goten te waarborgen. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste constructieve, technische en materialenaspecten van het aanbrengen van goten op metselwerk, gebaseerd op betrouwbare bronnen uit het domein van bouwkunde en dakkapellen.

De nadruk ligt op het correcte ontwerp, de juiste materialen en het uitvoeren van aansluitingen, inclusief de noodzakelijke aandachtspunten bij verholen goten en traditionele materialen zoals zink, koper en lood. Ook worden specifieke richtlijnen uit gemeentelijke bouwregelgeving besproken, die van invloed zijn op het aanbrengen van goten in historische of monumentale contexten.

Constructieve Principes voor Goten op Metselwerk

Goten die op metselwerk zijn aangebracht, vormen een belangrijk onderdeel van het waterafvoersysteem van een gebouw. Het correcte ontwerp en uitvoering van deze aansluitingen is van essentieel belang om lekkages, afbraak van het metselwerk en regenwateraanslag te voorkomen. De meeste richtlijnen en standaarden zijn ontwikkeld door bouwmaterialenfabrikanten, bouwinspectieorganen en overheidsservices, zoals de regelgeving van de gemeente in bron [4].

1. Aanlegbreedte en Stabiliteit

In het kader van funderings- en metselwerk, zoals uitgelegd in bron [1], is de aanlegbreedte van metselwerk vaak gebaseerd op vuistregels. Deze vuistregels stellen dat de aanlegbreedte 2 tot 3 keer de dikte van het opgaande muurwerk moet zijn. Hoewel dit een handige benadering is, is het geen wetenschappelijk onderbouwde methode. Bij zware belastingen of lage toelaatbare gronddrukken kan deze vuistregel leiden tot onvoldoende stabiliteit. Daarom is het aan te raden om bij complexe constructies specialistisch advies in te winnen of een berekende constructie te ontwerpen.

Bij de aanleg van goten is het van belang dat de aansluiting tussen de goot en het metselwerk zorgvuldig wordt uitgevoerd. Deze aansluiting moet zowel waterdicht zijn als mechanisch stabiel, zodat er geen afbraak of slijtage optreedt bij herhaalde waterafvoer of wisselende temperaturen.

2. Spouwventilatie en Vochtbeheer

In de context van funderings- en metselwerk is het beheersen van vocht en ventilatie ook van belang voor de levensduur van het gebouw. In bron [1] wordt uitgelegd dat het aanbrengen van een vochtwering met een loden of bitumen slabbe een belangrijke rol speelt in het voorkomen van vochtoverlast. Bovendien wordt aangeraden om open stootvoegen in het buitenblad aan te brengen om spouwvocht te kunnen afvoeren en de ventilatie van de spouw te waarborgen.

Ondanks dat dit niet direct betrekking heeft op goten, is het belangrijk om te beseffen dat een goed gereguleerd vochtbeheer in de gevel ook positief werkt op de levensduur en het functioneren van het regenwaterafvoersysteem. Goten die op een metselwerk zijn aangebracht, kunnen namelijk negatief worden beïnvloed door vochtige omstandigheden in de kruipruimte of spouw.

3. Ventilatie van Kruipruimte

Het artikel in bron [1] benadrukt ook de noodzaak van voldoende ventilatie van de kruipruimte. Kunststof ventilatieroosters zijn hier voor geschikt, aangebracht in tegenoverliggende muren. Deze ventilatie voorkomt dat de kruipruimte vochtig wordt, wat van invloed kan zijn op het functioneren van het regenwaterafvoersysteem, inclusief de goten.

Technische Aanbevelingen voor Goten

Goten vormen een essentieel onderdeel van het regenwaterafvoersysteem van een gebouw. De juiste keuze van materiaal, afmetingen, aansluitingen en installatiemethode zijn cruciaal voor het functioneren van het systeem. In de technische literatuur en bouwregelgeving worden diverse richtlijnen opgegeven.

1. Verholen Goten

In het kader van dakkapellen en dakafwerking wordt vaak gebruikgemaakt van verholen goten. Een verholen goot is een goot die (grotendeels) onzichtbaar is voor de gebruiker van het gebouw. Bron [2] legt uit dat het plaatsen van een verholen goot niet al te ingewikkeld is, maar wel zorgvuldig uitgevoerd moet worden. De positie en diepte van de goot zijn essentieel om lekkages te voorkomen.

Een verholen goot kan bijvoorbeeld onder het opgaand metselwerk, onder de pannen of achter de gevelbekleding worden aangebracht. Het is aan te raden om dit werk aan een professional over te laten, die ervaring heeft met het kiezen van de juiste plek en het uitvoeren van de juiste diepte. Dit zorgt niet alleen voor een professioneel resultaat, maar ook voor een duurzaam regenwaterafvoersysteem.

2. Aansluitingen en Waterafvoer

Waar twee dakvlakken elkaar raken of bij dakdoorbrekingen zoals dakkapellen, is het van essentieel belang dat de waterafvoer correct is uitgevoerd. Bron [3] legt uit dat Wienerberger profielen zijn ontwikkeld die de juiste waterafvoer waarborgen. Deze profielen zijn ontworpen voor optimale functionering in combinatie met andere bouwmaterialen.

Een voorbeeld is Koraflex Plus, een flexibel en vormbaar product dat geschikt is voor oppervlakken van keramiek, beton of metaal. Het vereist geen extra kleefmiddelen of mortel, waardoor de installatie snel en efficiënt verloopt. Dit type goot is geschikt voor het afdekken van kilgotenconstructies en kan makkelijk op maat worden gesneden met een schaar of mes.

3. Aanbevelingen voor het Materialenkeuze

Het kiezen van het juiste materiaal voor de goot is essentieel voor het functioneren en de levensduur van het regenwaterafvoersysteem. In bron [4] worden diverse richtlijnen opgegeven, inclusief de toegestane en niet-toegestane materialen.

3.1. Zinkgoten

Zinkgoten zijn in bepaalde situaties aan te raden. Volgens bron [4], zinkgoten moeten in een dikte van 1,1 mm worden uitgevoerd. Voor kilgoten is een dikte van 0,8 mm toegestaan. Het zink in de kilgoten moet aan de bovenzijde vernageld zijn en aan de zijkanten voorzien van een felsnaad. Nieuw zink mag niet aan oud zink worden gesoldeerd, wat een belangrijke technische richtlijn is om corrosie en afbraak te voorkomen.

3.2. Koperen Goten

Koperen goten zijn geschikt voor historische of monumentale constructies. Volgens bron [4] moeten koperen goten volgens de methode beschreven in het infoblad ‘koperen goten’ van de Monumentenwacht worden uitgevoerd. Deze richtlijnen zijn ontworpen om zowel de functionele als esthetische aspecten van het regenwaterafvoersysteem te waarborgen.

3.3. Loodgoten

Loodgoten zijn in sommige situaties toegestaan, maar met specifieke voorwaarden. Volgens bron [4] moet het loodwerk in minimaal 20 kg/m² (NHL 20) worden uitgevoerd en uitsluitend met koper vernageld. Het gebruik van gegalvaniseerde nagels is niet toegestaan, wat belangrijk is om corrosie te voorkomen.

3.4. Niet-toegestane Materialen

In de regelgeving van bron [4] is het gebruik van PVC niet toegestaan, met uitzondering van ondergrondse aansluitingen op het riool. Ook is het gebruik van multiplex, kunststof, kunststofverlijmde vezelplaten en hiermee vergelijkbare plaatmaterialen niet toegestaan voor het herstel van dakgoten, windveren, dekplanken, gevel- en dakbeschietingen.

Richtlijnen voor Goten in Historische en Monumentale Gebouwen

In historische en monumentale gebouwen zijn er extra richtlijnen en standaarden voor het aanbrengen van goten. Deze richtlijnen zijn ontworpen om de historische waarde en het originele karakter van het gebouw te behouden, terwijl tegelijkertijd de functionaliteit van het regenwaterafvoersysteem wordt gewaarborgd.

1. Rietgoten

Rietgoten zijn in bepaalde contexten een geschikt alternatief voor traditionele goten. Volgens bron [4], rietgoten moeten gemaakt worden van dun eenjarig riet met een frisse gele kleur en een harde, dikwandige stengel. De in de bossen aanwezige doolen moeten zoveel mogelijk worden verwijderd om de functionele aspecten van de goot te waarborgen.

Bij het dekken van het riet dient gebruik te worden gemaakt van spandraad nr. 6 in roestvast staal of dubbel gegalvaniseerd ijzer. Binddraad nr. 8 in roestvast staal is toegestaan, terwijl gegalvaniseerd draad niet toegestaan is. Traditionele bindmethoden met wilgentenen zijn toegestaan, wat een historisch juiste methode is.

2. Natuursteenwerk en Pleisterwerk

In historische gebouwen is het belangrijk dat het pleisterwerk en het gebruik van natuursteen overeenkomstig de oorspronkelijke uitvoering zijn. Bron [4] legt uit dat het pleisterwerk dient in samenstelling, kleur en uitvoering overeen te komen met het oorspronkelijke pleisterwerk. Dit geldt ook ter hoogte van het maaiveld, waar het pleisterwerk tot ten minste 30 cm beneden het maaiveld moet worden vernieuwd of hersteld.

Natuursteenwerk moet op ambachtelijke wijze worden verwerkt, bijvoorbeeld door middel van hakken of frijnen. De vervangende natuursteenonderdelen moeten overeenkomstig de oorspronkelijke detaillering worden uitgevoerd. Bovendien is het niet toegestaan om natuursteen te reinigen, wat een belangrijke richtlijn is om het historische karakter van het gebouw te behouden.

Aanbevelingen voor Timmerwerk en Schilderwerk

In de context van het aanbrengen van goten is het ook belangrijk om aandacht te besteden aan het timmerwerk en schilderwerk. Deze onderdelen hebben invloed op de esthetiek en functionaliteit van het regenwaterafvoersysteem.

1. Timmerwerk

Het vervangen van houten onderdelen moet op historisch verantwoorde wijze gebeuren. Bron [4] legt uit dat de oorspronkelijke detaillering, vormgeving en houtsoort als uitgangspunt moeten dienen. De vervangende houten onderdelen moeten dezelfde zwaarte en profilering krijgen als de bestaande.

Het houtwerk dat blijvend in aanraking komt met metselwerk dient tweemaal in lijvige menie of grondverf te worden gezet. Dit zorgt voor een extra laag beschermding tegen vocht en afbraak. De toe te passen houtsoorten moeten overeenkomstig het bestaande werk zijn, wat een belangrijke richtlijn is om het originele karakter van het gebouw te behouden.

2. Schilderwerk

Nieuw schilderwerk dient ten aanzien van systeem, kleur en uitvoering overeen te komen met het oorspronkelijke schilderwerk. Bron [4] benadrukt dat, indien onduidelijkheid bestaat over de juiste kleurstelling, dit dient te worden achterhaald door middel van deskundig kleuronderzoek.

Conclusie

Het aanbrengen van goten op metselwerk is een essentieel onderdeel van het regenwaterafvoersysteem van een gebouw. De correcte uitvoering van deze aansluitingen is van groot belang voor zowel het functionele als esthetische aspect van het gebouw. Aanbevelingen uit de technische literatuur en bouwregelgeving benadrukken de noodzaak van een zorgvuldige keuze van materialen, correcte aansluitingen en het aanbrengen van ventilatie en vochtbeheer.

In historische en monumentale contexten is het extra belangrijk om aandacht te besteden aan het historische karakter van het gebouw. Richtlijnen voor het gebruik van natuursteen, pleisterwerk, timmerwerk en schilderwerk moeten worden gevolgd om de originele uitstraling en functionaliteit van het gebouw te behouden.

Door zorgvuldig te kiezen voor de juiste materialen, aansluitingen en technieken, is het mogelijk om een duurzaam en functioneel regenwaterafvoersysteem te creëren dat zowel de esthetiek als de functionele aspecten van het gebouw ondersteunt.