Hoeveel spouwankers per m² metselwerk zijn nodig?

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Het bepalen van het juiste aantal spouwankers per vierkante meter metselwerk is essentieel voor de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een gevelconstructie. In renovaties, nieuwbouw of isolatieprojecten is het correct toepassen van spouwankers een kritische factor die zowel de structuur als de energieprestaties van de muur beïnvloedt. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de aanbevelingen, richtlijnen en praktijkrichtsnoeren die uit de huidige bouwtechnische literatuur en productinformatie zijn afgeleid. De nadruk ligt op het aantal spouwankers per m², het type en kwaliteit van materialen, en de invloed van de montage op de prestaties van het metselwerk.

Wat zijn spouwankers en wat is hun functie?

Spouwankers zijn constructielementen die worden gebruikt om de twee bladen van een spouwmuur met elkaar te verbinden of om het buitenblad te verankeren aan een achterconstructie. Ze spelen een sleutelrol in het verdelen van belastingen, zoals winddruk, zodat de gevel stabiel blijft en niet ineenstort. Daarnaast zorgen spouwankers ervoor dat isolatiemateriaal goed wordt vastgehouden in de spouw, wat belangrijk is voor thermische prestaties en vochtkontrole.

Volgens de NEN-EN 1996-1-1 (Eurocode 6) wordt een spouwanker gedefinieerd als een "product om één blad van een spouwmuur, door de spouw heen, aan het andere blad of aan een raamwerkconstructie of een achterwand te bevestigen". Deze definitie benadrukt het centrale doel van spouwankers: het overbrengen van horizontale belastingen tussen de bladen van een gevel.

Hoe wordt het aantal spouwankers bepaald?

Het aantal benodigde spouwankers per m² wordt bepaald op basis van diverse factoren, waaronder:

De windbelasting op het gebouw. Gebouwen in kustgebieden of open vlakten moeten rekening houden met hogere winddrukken.
De dikte en type metselwerk. Zwak of beschadigd metselwerk vereist vaak een hoger aantal ankers.
De toepassing van isolatie in de spouw. Veel isolatiematerialen vereisen minimaal 3 ankers per plaat.
De afstand tussen de ankers. Hoe verder deze liggen, des te groter wordt de trek- en buigspanning in het metselwerk.

Volgens Eurocode 6 (NEN-EN 1996-1-1) is het minimum aantal spouwankers per m² op 2 gesteld. In de praktijk wordt echter vaak aanbevolen om minimaal 4 spouwankers per m² toe te passen. Deze aanbeveling is gebaseerd op de beperkte trekcapaciteit van metselwerk en de noodzaak om spanningen te verijdelen. Bij de toepassing van isolatieplaten is het aantal vaak nog hoger, met een aanbeveling van 3 ankers per plaat, wat neerkomt op ongeveer 4 spouwankers per m².

Richtlijnen voor het aantal spouwankers per m²

De volgende richtlijnen zijn afgeleid uit de verwerkingsvoorschrachten van isolatiematerialen en bouwnormen:

Minimaal 2 spouwankers per m² zijn verplicht volgens Eurocode 6. Dit is echter in de meeste gevallen niet voldoende voor een stabiele gevelconstructie.
Minimaal 4 spouwankers per m² is een breed aangehouden aanbeveling in de bouwpraktijk. Deze waarde zorgt voor een gelijkmatige verdeling van belastingen en voorkomt overbelasting van individuele metselstenen of voegen.
Minimaal 3 spouwankers per isolatieplaat is een eis bij de verwerking van isolatiemateriaal in spouwmuren. Dit komt overeen met ongeveer 4 spouwankers per m², afhankelijk van de afmetingen van de platen.
In complexere constructies, zoals penanten, borstweringen en dakranden, is het aanbevolen om twee rijen spouwankers aan te brengen. Dit zorgt voor extra stabiliteit in smaller gevelvlakken.

Invloed van afstand en montage

De afstand tussen de spouwankers heeft een directe invloed op de spanningen in het metselwerk. Hoe groter de afstand, des te groter de trek- en buigspanningen die het metselwerk moet opnemen. Omdat metselwerk beter reageert op druk dan op trekkrachten, is het belangrijk om de afstanden zo te beperken dat het metselwerk niet overbelast raakt.

Een vuistregel is om 2 tot 4 spouwankers per m² te gebruiken, afhankelijk van de belasting en de conditie van het metselwerk. Bij zwak of beschadigd metselwerk is het aan te bevelen om aan de hoge kant te kiezen (4 per m²). De toepassing van een trekproefmeter is een goede aanvulling op deze richtlijnen, omdat dit instrument bevestigt of de ankers voldoende grip hebben.

Mate van inmetseling

De mate van inmetseling van spouwankers is een technische parameter die invloed heeft op de prestaties. Het advies is om spouwankers minimaal 40 mm in het metselwerk te metselen. Bij een wand van 100 mm wordt aanbevolen om niet meer dan 80 mm in te metselen, wat overeenkomt met de Duitse DIN-norm. Deze aanbeveling zorgt ervoor dat de ankers voldoende grip krijgen zonder het metselwerk te overbelasten.

Materiaalkeuze en duurzaamheid

De keuze van het juiste materiaal voor spouwankers is cruciaal voor de duurzaamheid en prestaties. De volgende materiaalkwaliteiten worden meestal aangeraden:

Roestvast staal (RVS) A4 is de meest gebruikte kwaliteit en geschikt voor milieuklassen tot en met MX4. De werkstofnummers 1.4401, 1.4404, 1.4571 en 1.4362 zijn vaak te gebruiken.
Verzinkt staal is minder duurzaam en wordt tegenwoordig slechts zelden toegepast, vooral in milieuklassen waar meer blootstelling aan vocht of zout is.
De diameter van spouwankers moet minimaal 4 mm zijn om voldoende sterkte te garanderen.

Invloed van corrosie

Corrosie is een belangrijke factor die de levensduur van spouwankers kan beïnvloeden. In vochtige omgevingen of in gebieden met zoutlucht (zoals kustgebieden) kan roestvorming optreden, wat leidt tot een afname van de doorsnede van de ankers en een verminderde sterkte. Hierdoor kan de stabiliteit van de gevelconstructie worden ondermijnd.

Het is daarom aan te bevelen om regelmatig de conditie van spouwankers te controleren, vooral bij oude gebouwen. Vraag een onderzoek in bij woningen gebouwd tussen 1970 en 1980, omdat deze periode vaak problemen kent met spouwankers. Een specialist kan onderzoeken of de ankers nog stevig zijn, of corrosie heeft plaatsgevonden, en of het aantal per m² voldoet aan de huidige eisen.

Plaatsing en montage

De juiste montage van spouwankers is net zo belangrijk als het kiezen van het juiste type en aantal. De volgende richtlijnen zijn afkomstig uit de praktijk en productinformatie:

Kies het juiste type spouwanker voor jouw gevel. Er zijn verschillende soorten beschikbaar, zoals Fischer VBS plugankers of ABC Adamas ankers.
Boor gaten met de juiste diameter en diepte in het metselwerk. Dit zorgt voor voldoende grip en stabiliteit.
Plaats de ankers eventueel samen met een kunststof plug, vooral bij zwak of beschadigd metselwerk.
Controleer of alles stevig vastzit met een trekproefmeter.
Werk de voegen netjes af, zodat er geen vochtbruggen ontstaan.

Door deze stappen zorg je voor een duurzame en stabiele verankering van het metselwerk.

Spouwankers in kustgebieden

Bij woningen in kustgebieden is het aantal benodigde spouwankers per m² vaak hoger dan in bebouwde gebieden. Dit komt door de hogere windbelastingen en de grotere blootstelling aan zoutlucht, die zowel het metselwerk als de ankers extra belasten. In het kader van de NENEN 1991-1-4 is de windbelasting in deze gebieden aanzienlijk groter dan in vroegere normen. Daarom is het aan te bevelen dat een constructeur het aantal benodigde spouwankers berekent en aanbeveelt, zodat de gevel veilig en duurzaam blijft.

Aanbevelingen voor renovaties

Bij renovaties is het vaak nodig om de bestaande spouwankers te controleren en eventueel te vervangen. Oude ankers kunnen corrosie vertonen of verzwakt zijn door slijtage. De volgende vragen kunnen u helpen bij het bepalen van de staat van de spouwankers:

Hoeveel spouwankers zijn er per m² toegepast?
Wat is de dikte en kwaliteit van de spouwankers?
Zijn de ankers door corrosie dunner geworden?
Is het aantal ankers per m² voldoende voor een veilige isolatie?
Zijn de spouwankers nog stevig in het buiten- en binnenblad van de muur bevestigd?

Het is verstandig om deze vragen te stellen aan een bouwkundig adviesbureau of specialist, zeker bij oudere woningen. Zij kunnen een uitgebreid onderzoek uitvoeren en een advies geven over de benodigde maatregelen.

Samenvatting

Het aantal spouwankers per m² is een essentieel onderdeel van elke gevelconstructie, of het nu gaat om nieuwbouw, renovatie of isolatie. De richtlijnen die uit de huidige bouwtechnische literatuur en productinformatie zijn afgeleid, wijzen op het gebruik van minimaal 4 spouwankers per m², met aanbevelingen om dit aantal te verhogen in complexere constructies of bij gebruik van isolatieplaten. De keuze van het materiaal, de mate van inmetseling, de afstand tussen de ankers en de montagepraktijk zijn allemaal belangrijke factoren die de prestaties van de gevel beïnvloeden.

Bij renovatieprojecten is het aan te bevelen om een expert in te schakelen, vooral bij woningen die tussen 1970 en 1980 zijn gebouwd. Hierbij kan worden gecontroleerd of de bestaande spouwankers nog voldoende sterk zijn en of het aantal per m² voldoet aan de huidige bouwnormen.