Hoeveel metselmortel of specie heb je nodig per vierkante meter metselwerk?

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Bij het uitvoeren van metselwerk is het van groot belang om de juiste hoeveelheid metselmortel of specie te berekenen. Dit is niet alleen essent voor het voorkomen van materialverlies, maar ook om het budget en de tijd voor het project correct in te schatten. Het benodigde volume aan mortel per vierkante meter hangt af van verschillende factoren zoals het type steen, de dikte van de muur, de voegbreedte, en het verwerkingsproces.

In dit artikel geven we een overzicht van hoeveel metselmortel of specie je nodig hebt per vierkante meter metselwerk. We baseren ons hierbij uitsluitend op de gegevens uit betrouwbare bronnen die beschikbaar zijn.

Wat is metselmortel en waarvoor wordt het gebruikt?

Metselmortel, ook wel bekend als specie, is een mengsel van zand, cement, en soms kalk, opgelost in water. Het wordt gebruikt om bakstenen, blokken of andere metselstenen op elkaar te plakken en zo een stevige muur te vormen. Het zorgt voor stabiliteit, draagvermogen en waterdichtheid van het metselwerk.

De samenstelling en verhouding van de componenten in de mortel kunnen variëren, afhankelijk van de toepassing en de eisen aan het metselwerk. Bijvoorbeeld:

Voor binnenmetselwerk wordt vaak kalkmortel gebruikt, omdat deze flexibel is en goed meegaat met eventuele bewegingen in de muur.
Voor buitenmetselwerk is cementmortel vaak beter geschikt, omdat het harder is en meer bestand is tegen weersinvloeden.

Hoeveel metselmortel heb je nodig per m²?

Het benodigde volume metselmortel per vierkante meter metselwerk hangt af van meerdere factoren:

Type metselsteen en maat
Dikte van de muur (halve steen, volledige steen, anderhalve steen, etc.)
Voegbreedte (meestal 10 mm of 12 mm)
Type mortel (bijv. cementmortel, kalkmortel)
Gebruik van holle of geperforeerde stenen

1. Vaststelling van het aantal stenen per m²

Het aantal metselstenen dat nodig is per vierkante meter is een belangrijk uitgangspunt om het mortelverbruik te berekenen. Dit aantal hangt af van de afmetingen van de stenen en de voegbreedte.

Bij een standaard halve steen (waalformaat) en een voegbreedte van 10 mm zijn er gemiddeld ongeveer 51 stenen per m² nodig. Bij een volledige steen zijn dit ongeveer 102 stenen per m².

De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal stenen per m², zowel zonder als met rekening houdend met de voegbreedte (10 mm):

Type metselwerk	Aantal stenen per m² (zonder voeg)	Aantal stenen per m² (met 10 mm voeg)
1 halve steen (120 mm dikte)	61	51
1 halve steen (88 mm dikte)	45	39
1 volledige steen (250 mm dikte)	128	102
1 volledige steen (88 mm dikte)	95	78
1 anderhalve steen (380 mm dikte)	189	153
1 anderhalve steen (88 mm dikte)	140	117
2 bakstenen (510 mm dikte)	256	204
2 bakstenen (88 mm dikte)	190	156

Bron: [3]

2. Verbruik metselmortel per m²

Nu het aantal stenen bekend is, kan het verbruik aan metselmortel per m² worden bepaald. Hierbij gelden de volgende vuistregels:

Voor een halfsteensmuur is gemiddeld 30 tot 35 liter mortel per m² nodig.
Voor een volledige steensmuur is gemiddeld 60 tot 70 liter mortel per m² nodig.
Bij het gebruik van geperforeerde of holle stenen is het verbruik vaak 20% hoger dan bij gewone bakstenen.

De volgende vuistregels zijn afkomstig uit meerdere betrouwbare bronnen:

25 kg cement levert gemiddeld 15 liter mortel, wat voldoende is voor ongeveer 0,5 m² halfsteensmuur.
25 kg zandcementmortel levert gemiddeld 12,5 liter mortel.
Voor een vloer van 40 mm dikte zijn 3 tot 4 zakken mortel per m² nodig.
Voor elke 2000 stenen (ca. 26 m²) is 1 kubieke meter metselzand en 12 zakken metselcement nodig.

Bronnen: [1][2][4]

3. Invloed van voegbreedte en voegdikte

De voegbreedte en voegdikte zijn belangrijke factoren die het mortelverbruik bepalen. Een grotere voegbreedte betekent dat er meer mortel nodig is per steen, omdat er meer ruimte is die gevuld moet worden.

De meest voorkomende voegbreedte is 10 mm, maar het kan variëren tot 12 mm of meer, afhankelijk van het type metselwerk en de voorkeur van de bouwer.

4. Invloed van het type mortel

Het type mortel dat wordt gebruikt heeft ook invloed op het benodigde volume. Cementmortel is doorgaans harder en dichter dan kalkmortel, waardoor minder mortel nodig is per m². Kalkmortel is daarentegen flexibel en geschikt voor metselwerk dat eventuele bewegingen moet meemaken, zoals in historische gebouwen.

Bijvoorbeeld, 25 kg cementmortel levert gemiddeld 20 liter beton, terwijl 25 kg gebluste kalk ongeveer 45 liter kalkdeeg oplevert. Dit betekent dat er bij het gebruik van kalkmortel meer volume is, maar minder drukvervorming optreedt.

5. Invloed van het type metselsteen

Geperforeerde of holle stenen vereisen meer mortel dan solide stenen, omdat de holtes in de stenen extra mortel nodig hebben om te vullen. Dit leidt tot een verbruik dat 20% hoger is dan bij solide stenen.

Bij het metselen met snelbouwstenen of betonblokken is het mortelverbruik ook hoger, omdat deze stenen vaak grotere afmetingen hebben en dus meer ruimte tussen de stenen vullen.

Praktische tips voor het berekenen van mortelverbruik

Bij het berekenen van het benodigde volume mortel per m² zijn de volgende tips handig:

Maak gebruik van een berekeningstool: Veel leveranciers en constructiebedrijven bieden een online calculator aan waarin je de afmetingen van de stenen en het oppervlak kunt invullen. Dit geeft een nauwkeurige schatting van het benodigde aantal stenen en mortelverbruik.
Houd rekening met snijverlies: Niet alle stenen passen perfect in het metselwerk. Het is verstandig om 10% extra stenen en mortel aan te schaffen om eventueel beschadigde of niet-passende stenen te vervangen.
Reken met een extra hoeveelheid mortel: Bij het mengen van mortel is het verstandig om 10-15% extra aan te schaffen, omdat er verlies kan optreden bij transport, mengen en morsen.
Kies het juiste type mortel: Selecteer het type mortel dat het beste geschikt is voor het type metselwerk. Voor binnenmetselwerk is kalkmortel vaak beter, terwijl cementmortel geschikter is voor buitenmetselwerk.
Volg de verwerkingstijd: Zorg dat je de mortel binnen de aangegeven verwerkingstijd gebruikt. Dit varieert per type mortel, maar ligt meestal rond de 120 minuten. Binnen deze tijd moet het mortelverbruik worden afgemaakt om de kwaliteit van het metselwerk te garanderen.

Voorbeeldberekening: 1 m² metselwerk

Laten we een voorbeeld berekening maken voor een standaard halfsteensmuur met een voegbreedte van 10 mm.

Aantal stenen per m²: 51 stenen
Mortelverbruik per m²: 30-35 liter
Verhouding cement en zand: 1:3 met 0,5 deel water
Verbruik per 25 kg cement: ca. 15 liter mortel
Aanbevolen zakken cement per m²: 2 tot 3 zakken van 25 kg

In dit voorbeeld is het nodig om 2 tot 3 zakken cementmortel te gebruiken per m² metselwerk. Bij het gebruik van geperforeerde of holle stenen zou het verbruik ca. 20% hoger zijn.

Invloed van temperatuur en vocht op mortelverbruik

De omgevingstemperatuur en vochtigheid hebben ook invloed op het mortelverbruik. Bij extreem hoge temperaturen kan de mortel snel uitdrogen, wat kan leiden tot verbrand mortel. Het is dan aan te raden om de stenen vooraf nat te maken en het metselwerk nadien te besproeien met water.

Bij lage temperaturen, bijvoorbeeld onder nul, is het verstandig om het metselwerk af te dekken en te isoleren om het te beschermen tegen vorstschade.

Conclusie

Het berekenen van het benodigde volume metselmortel per vierkante meter is een essentieel onderdeel van elk metselproject. Het verbruik hangt af van het type steen, de muurdikte, de voegbreedte, en het type mortel. Door gebruik te maken van vuistregels, berekeningstools en praktische tips, kun je het benodigde aantal zakken mortel nauwkeurig bepalen.

Zorg er altijd voor dat je extra mortel en stenen meeneemt om eventuele verliezen en onvoorzienigheden te compenseren. De kwaliteit van het metselwerk en de duurzaamheid van de muur hangen af van het juiste gebruik van de juiste hoeveelheid mortel.