Aziatische hoornaar en metselwerk: risico’s en maatregelen voor woningbouw en renovatie

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

De Aziatische hoornaar is een van de meest opmerkelijke nieuwe soorten die in Nederland zijn verschenen. Deze roofinsecten zijn niet alleen bekend om hun agressieve gedrag en stekken, maar ook om hun invloed op de natuur en menselijke activiteiten, waaronder woningbouw en renovatie. Het metselwerk van woningen kan namelijk worden gebruikt als leefgebied voor deze insecten, met mogelijke gevolgen voor de veiligheid en het onderhoud van de constructie.

In dit artikel wordt ingegaan op de rol van de Aziatische hoornaar in relatie tot metselwerk, met een focus op de constructieve gevolgen en mogelijke maatregelen die woningbouwers en eigenaren kunnen nemen. Het artikel is gebaseerd op de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen, zoals EIS (Entomologisch Informatiecentrum), en bestrijders als Rob Voesten, die de opmars van de Aziatische hoornaar monitort.

De opmars van de Aziatische hoornaar

De Aziatische hoornaar werd in Nederland voor het eerst waargenomen in 2017. Volgens de cijfers van Rob Voesten groeide het aantal nesten langzaam tot 23 in 2021. Sindsdien is de toename exponentieel. In 2022 waren er al 146 nesten gemeld, en in 2023 is dit aantal al opgelopen tot 305. Deze snelle groei duidt op een serieuze verspreiding, die niet alleen een natuurlijk, maar ook een constructief probleem kan worden.

De Aziatische hoornaar heeft een nest dat in de grond, in houten constructies of in de metselwerkslagen van gebouwen kan worden aangelegd. In het metselwerk, bijvoorbeeld in muren of in de ondergrondse delen van woningen, kunnen de hoornaars hun leefruimte uitbreiden, wat zowel constructieve als hygiënische risico’s kan met zich meenemen.

Het metselwerk als leefgebied voor de Aziatische hoornaar

Het metselwerk van een woning bestaat doorgaans uit baksteen of blokken, vaak verbonden met mortel. Deze structuur biedt een relatief droog, warm en beschermd leefmilieu, wat ideaal kan zijn voor insecten zoals de Aziatische hoornaar. De hoornaar kan zich in de poriën van het metselwerk nestelen, of nesten aanleggen in gaten en lekkages die door ouder wordend metselwerk of slecht uitgevoerde renovatie zijn ontstaan.

Rob Voesten benadrukt dat de Aziatische hoornaar niet alleen in de natuur, zoals langs grote rivieren, kan leven, maar ook in omgevingen die door mensen zijn aangelegd. In het metselwerk van woningen kan het insect zich dus gemakkelijk vestigen, wat vooral in gebouwen waar metselwerk is veranderd of hersteld, een risico kan worden.

Constructieve aandachtspunten

Voor woningbouwers en renovateurs is het belangrijk om het metselwerk niet alleen te zien als een esthetisch of functioneel element, maar ook als een potentieel leefgebied voor insecten. De Aziatische hoornaar kan in de volgende constructieve situaties voorkomen:

Ongedicht metselwerk: Lekkages of slecht gedichteerde muren kunnen gaten vormen waarin insecten zich vestigen.
Slecht uitgevoerde renovatie: Niet volledig gedichteerde reparaties of losse mortel kunnen openingen creëren.
Metselwerk onder de grond: In de basiskoppels van woningen is de kans groter dat de hoornaar een nest legt, omdat de structuur droog en warm is.
Hout-metselconstructies: In gebouwen met houtconstructies die in verbinding staan met metselwerk, kan de hoornaar zich uitbreiden.

In zo’n situatie kan de Aziatische hoornaar niet alleen een bedreiging vormen voor de bestuiving en het ecosysteem, maar ook voor de structuur en veiligheid van de woning. Bij agressieve steken kan de insectenpopulatie bijvoorbeeld een gevaar worden voor mensen die in of rond het metselwerk werken of wonen.

Veiligheid en onderhoud: risico’s in metselwerk

De Aziatische hoornaar kan in de metselwerksslagen van een woning een serieuze drempel vormen voor zowel woningbouwers als bewoners. In de praktijk zijn er reeds gevallen waarin de insecten nesten hebben aangelegd in muren of ondergrondse constructies. Dit kan leiden tot de volgende problemen:

Agressieve gedrag: Als de hoornaar een nest in een muur heeft gemaakt, kan het insect agressief reageren op beweging of stof, zoals bijvoorbeeld bij slijpen of schilderen.
Structuurproblemen: Een nest kan leiding geven tot lekkages of versterking van de metselwerksslagen. In het ergste geval kan het leiden tot aantasting van de fundamenten.
Hygiënisch risico: Het nest kan bacteriën of andere micro-organismen bevatten die schadelijk zijn voor de kwaliteit van het binnenmilieu.

Deze risico’s maken duidelijk dat metselwerk niet alleen een technische, maar ook een biologische rol speelt in de woningbouw. Voor woningbouwers en renovateurs is het daarom belangrijk om dit in kaart te brengen en maatregelen te nemen.

Preventie en bestrijding in metselwerk

Aangezien de Aziatische hoornaar zich snel kan verspreiden, is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen bij de aanleg of renovatie van metselwerk. De volgende aanbevelingen zijn afgeleid uit het werk van experts en bestrijders zoals Rob Voesten:

1. Gedicht metselwerk

Een goed gedicht metselwerk is essentieel om insecten buiten te houden. Dit betekent dat:

De mortel volledig aangebracht wordt.
Eventuele lekkages of losse stukken worden snel gerepareerd.
Het metselwerk onder de grond even zorgvuldig wordt uitgevoerd als het bovenliggende deel.

2. Versterking met insectendichte materialen

Tijdens de aanleg van metselwerk kan gebruik worden gemaakt van insectendichte materialen of coatings. Deze kunnen helpen bij het voorkomen van infiltratie van insecten in de poriën van het metselwerk. Voorbeelden zijn:

Insectendichte mortel: Speciale mortel die insecten niet kan passeren.
Insectendichte coatings: Coatings die kunnen worden aangebracht op de binnen- of buitenkant van metselwerk.
Dichtheidsmatten: Deze worden gebruikt bij koppels en ondergrondse metselwerk.

3. Regulier onderhoud en inspectie

Na de bouw of renovatie is het belangrijk om het metselwerk regelmatig te inspecteren op tekenen van infiltratie of nestvorming. Dit betreft onder andere:

Inspectie op lekkages of losse stukken.
Controleren op nestactiviteit in het metselwerk.
Bij aanwijzingen van een nest: contact opnemen met een bestrijder of externe expert.

4. Bestrijding van de Aziatische hoornaar

Als de Aziatische hoornaar zich toch heeft genesteld in het metselwerk, zijn er een aantal maatregelen mogelijk:

Verdelgen van het nest: Dit kan door het nest in de vriezer te leggen of met behulp van biologische middelen.
Bestrijding van koninginnen: De koningin is verantwoordelijk voor de voortplanting van het nest. Haar verdelgen is essentieel voor een volledige bestrijding.
Professionele bestrijding: Het is aan te raden om contact op te nemen met een erkende bestrijder, zoals Rob Voesten, voor professionele ondersteuning.

5. Informatie en educatie

Het is belangrijk dat woningbouwers en bewoners zich bewust zijn van het risico van de Aziatische hoornaar. Informatie over de soort, haar leefgebieden en de manieren waarop ze voorkomen kunnen worden beperkt, is essentieel voor een goede preventie. Dit kan bijvoorbeeld via:

Informatieboekjes of folders.
Werkgroepen of workshops.
Online platforms en educatieve campagnes.

Conclusie

De Aziatische hoornaar is een snel groeiende soort die zowel voor de natuur als voor de constructie een risico kan vormen. In het metselwerk van woningen kan deze insectensoort zich vestigen, met mogelijke gevolgen voor de veiligheid, het onderhoud en de hygiëne van de woning. Voor woningbouwers, renovateurs en bewoners is het daarom belangrijk om dit risico in kaart te brengen en maatregelen te nemen.

De beschikbare informatie wijst op een aantal preventieve en bestrijdingsmaatregelen die kunnen worden genomen, zoals het aanbrengen van insectendicht metselwerk, het uitvoeren van reguliere inspecties en het zoeken naar professionele ondersteuning in geval van infiltratie. De opmars van de Aziatische hoornaar is een realiteit die we moeten accepteren, maar met de juiste aanpak kan het risico worden beheerst.

Bronnen

hoornaar