Houtskeletbouw en het gebruik van profielen bij metselwerk

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

De bouwsector evolueert steeds verder naar duurzame, lichtgewicht en flexibele constructiemethoden. Houtskeletbouw is in dit kader een veelgebruikte methode die zich goed leent voor prefab-elementen en een natuurlijke, ecologische aanpak. Een belangrijk aspect van houtskeletbouw, zowel bij de constructie als bij de afwerking van metselwerk, is het gebruik van profielen en het goed stellen van metselprofielen. Deze profielen zorgen voor het juiste niveau van precisie en stabiliteit, zowel bij horizontale als verticale afwerking. In dit artikel bespreken we de principes van houtskeletbouw, het gebruik van profielen bij metselwerk en hoe deze twee aspecten samenwerken voor een betrouwbare en duurzame bouwoplossing.

Wat is houtskeletbouw?

Houtskeletbouw is een bouwmethode waarbij de dragende constructie van de woning is vervaardigd uit houten balken of stijlen. Deze constructie vormt het skelet van de woning en is verantwoordelijk voor de stabiliteit en draagkracht. Houtskeletbouw is een veelgebruikte methode in de woningbouwsector vanwege zijn voordelen op het vlak van duurzaamheid, flexibiliteit en relatief lage kosten.

In de Nederlandse context wordt houtskeletbouw vaak toegepast bij nieuwbouwprojecten, aanbouwen of renovatieprojecten waarbij een duurzame en ecologische aanpak gewenst is. De constructie bestaat uit een netwerk van houten stijlen en regels, meestal op een afstand van ongeveer 400 mm hart op hart. Deze elementen worden met spijkers of andere verbindingen samengevoegd en vormen samen met isolatiemateriaal en beplating een geheel dat thermisch en akoestisch effectief is.

Een typische opbouw van houtskeletbouw omvat:

Dragende stijlen en balken (meestal van vurenhout of CLT-pannen)
Triplex of OSB-platen als beplating van de binnen- en buitenzijden van de wanden
Isolatiemateriaal (zoals glaswol of steenwol) tussen de stijlen
Dampschermen om condensatie te voorkomen
Voorziening voor leidingen en elektriciteitsinstallaties

Deze methode is uitstekend geschikt voor prefabricage, wat betekent dat de elementen in de fabriek worden vervaardigd en op de bouwplaats worden gemonteerd. Dit zorgt voor snellere bouwprocessen en minder afval op de bouwplaats.

Het belang van profielen in het metselwerk

Bij houtskeletbouw kan metselwerk van grote betekenis zijn, bijvoorbeeld bij gevelafwerking of bij het aanbrengen van metselwerk rondom de fundering of vloeren. Het juist stellen van metselprofielen is essentieel om ervoor te zorgen dat het metselwerk horizontaal en verticaal accuraat is en op de juiste hoogte wordt uitgevoerd.

Wat is een metselprofiel?

Een metselprofiel is een houten of aluminium stijl die wordt gebruikt om het metselwerk verticaal en horizontaal op de juiste manier uit te voeren. Het profiel fungeert als een referentie voor de metselaar om ervoor te zorgen dat de stenen of blokken precies op de gewenste hoogte en richting worden geplaatst.

Het metselprofiel wordt meestal in de juiste stand gehouden met schoren of latten. Als het profiel van hout is, worden deze latten aan het profiel gespijkerd. Bij aluminium profielen passen de schoren vaak in speciale gleuven. Het profiel wordt meestal loodrecht opgesteld, zodat het de horizontale richting van het metselwerk kan bepalen.

Tussen de metselprofielen worden horizontale draden (metselkoorden) gespannen om als referentie te dienen. Deze koorden zijn van groot belang om ervoor te zorgen dat het metselwerk horizontaal blijft en op de juiste hoogte is aangebracht.

Toepassing en uitvoering van metselprofielen

Metselprofielen worden aan het begin en einde van een constructie of muur opgesteld, en bij bredere werken ook in het midden, bijvoorbeeld op de plek van een dilatatievoeg. Tussen het profiel en het metselwerk moet een opening van ongeveer 2 cm worden vrijgehouden om de voeg later af te kunnen werken, bijvoorbeeld via doorstrijken.

Bij het metselen is het belangrijk om de lagenmaat aan te geven, bijvoorbeeld op een aparte lat die op het profiel is gemonteerd. Daarnaast kan ook een afdichtingsprofiel voor de breedte van de dilatatievoeg (5 of 10 mm dik) aan het profiel worden bevestigd. Dit helpt bij het afwerken van de voegen en voorkomt lekken of onregelmatigheden.

Bij het indrukken van de stenen in de specie wordt vaak gebruik gemaakt van een metseldraad. Deze draad geeft de bovenzijde van de stenen aan en wordt meestal bevestigd tussen de metselprofielen. Het opsteken van deze draad kan worden vergemakkelijkt met een metselklosje of een speciale draadopsteek. Deze hulpmiddelen hebben een geul voor het metseldraad en haken om het metselprofiel heen.

Aanbevelingen voor het plaatsen van metselprofielen

Om ervoor te zorgen dat het metselwerk geen maatafwijkingen vertoont, wordt aangeraden dat de metselprofielen door de timmerlui van de aannemer worden geplaatst. Deze timmerlui hebben de juiste ervaring en kennis om het profiel op de juiste hoogte en richting te plaatsen. Voor het gebruik van het Weber BeamixProfielsteller is het een voordeel dat de timmerlui niet steeds tijdelijk een profiel moeten weghalen en later opnieuw plaatsen.

Deze aanbeveling geldt vooral bij doorstrijken, waarbij het metselwerk moet worden afgewerkt met een gladde, horizontale oppervlakte. Het juiste stellen van de profielen is dan van groot belang om ervoor te zorgen dat het eindresultaat esthetisch en functioneel is.

Houtskeletbouw en metselwerk combineren

Het combineren van houtskeletbouw en metselwerk vraagt om een zorgvuldige aanpak om ervoor te zorgen dat beide systemen goed op elkaar aansluiten en dat de constructie stabiel en duurzaam is. De houtskeletconstructie vormt het dragende skelet van de woning, terwijl het metselwerk vaak de buitenafwerking van de gevel of muren betreft.

Typische opbouw van een houtskeletgevel met metselwerk

Een typische opbouw van een houtskeletgevel met metselwerk is als volgt:

Baksteenmetselwerk (ca. 100 mm dik)
Dit is het zichtbare deel van de gevel en vormt de buitenafwerking. Het metselwerk moet precies worden aangebracht, zodat het mooi aansluit op de onderliggende constructie.
Luchtspouw (min. 40 mm)
Deze luchtspouw zorgt voor extra isolatie en voorkomt condensatie in de constructie. Het is een belangrijk bouwfysisch element bij houtskeletbouw.
Waterkerende dampopen folie (ca. 0,2 mm dik)
Deze folie vormt een barrière tegen water, maar is dampdoorlatend. Dit is essentieel om condensatie in de constructie te voorkomen.
Isolatiemateriaal (100 mm dik, bijvoorbeeld Rockwoll Rockfit Premium Silver)
Tussen de stijlen van het houtskelet wordt isolatiemateriaal aangebracht om thermische isolatie te waarborgen.
HSB-frame
Het frame bestaat uit dragende watervaste multiplexplaten (ca. 15 mm dik) en stijlen/balken van 120 mm. Tussen de stijlen is isolatiemateriaal aangebracht (bijvoorbeeld Rockwool Rocksono Base).
Dampscherm (PE-folie, ca. 0,15 mm dik)
Dit dampscherm zorgt ervoor dat vocht niet in de constructie kan treden en condensatie wordt voorkomen.
Leidingenspouw (ca. 40 mm)
Deze spouw is bedoeld voor leidingen, zoals waterleidingen. Het is belangrijk om deze leidingen te isoleren om condensatie te voorkomen.
Binnenbeplating
Dit bestaat meestal uit multiplex- of OSB-platen (ca. 18 mm dik) en gipsvezelplaten of gipskartonplaten (ca. 15 mm dik). Deze beplating zorgt voor een stevige binnenmuur en maakt het mogelijk om voorwerpen aan de muur te hangen.

Prefabricage en houtskeletbouw

Een van de grote voordelen van houtskeletbouw is dat het zich goed leent voor prefabricage. De elementen zijn licht en dus eenvoudig te transporteren en te monteren op de bouwplaats. Bij houtskeletbouw kan men kiezen uit verschillende systemen:

Platform-bouwmethode
Bij deze methode worden de vloeren doorgevoerd tot aan de buitenzijde van de skeletconstructie. Op elke verdieping ontstaat zo een werkvloer (platform) waarop de binnen- en buitenwandelementen worden aangebracht. De voordelen van deze methode zijn dat de wandelementen slechts een verdieping hoog zijn en daardoor goed hanteerbaar zijn. Bovendien zijn de stijlen relatief kort.
Balloon-methode
Bij deze methode lopen de stijlen van de fundering tot aan het dak. De vloerbalken worden opgelegd op een draagregel en vastgemaakt aan de zijkanten van de stijlen. Deze methode is efficiënt, maar kan minder flexibel zijn bij het aanbrengen van metselwerk.
Post-and-beam-methode
Deze methode is vergelijkbaar met een paal-en-balk-systeem en wordt vaak toegepast bij traditionele houtconstructies of vakwerkhuisjes. Het is minder gebruikelijk in de huidige houtskeletbouw, maar kan in bepaalde gevallen van toepassing zijn.

Technische aspecten van het stellen van metselprofielen

Het stellen van metselprofielen is een technische en precieze klus. Het vereist niet alleen kennis van de juiste hoogte en richting, maar ook ervaring met het gebruik van schoren, latten en metseldraden. De volgende aspecten zijn van groot belang bij het stellen van metselprofielen:

1. Loodrechte en horizontale precisie

Het metselprofiel moet loodrecht worden opgesteld om ervoor te zorgen dat het metselwerk verticaal accuraat is. Een onjuiste stand kan leiden tot schuine of onregelmatige muren. Daarnaast is het belangrijk dat de horizontale draden (metselkoorden) precies horizontaal zijn gespannen. Dit zorgt ervoor dat het metselwerk op de juiste hoogte is aangebracht en geen afwijkingen vertoont.

2. Vrijhouding voor voegafwerking

Tussen het metselprofiel en het metselwerk moet een vrijhouding van ongeveer 2 cm worden gemaakt. Deze ruimte is nodig om de voegen later af te werken, bijvoorbeeld via doorstrijken. Het is belangrijk dat deze ruimte niet wordt ingevuld of verstopt, omdat dit kan leiden tot problemen bij het afwerken van het metselwerk.

3. Aanduiding van lagenmaat

Op het metselprofiel kan ook de lagenmaat worden aangegeven. Dit is een hulp voor de metselaar om ervoor te zorgen dat elk laagje stenen op de juiste hoogte wordt aangebracht. Dit is vooral belangrijk bij grotere projecten of bij het aanbrengen van meerdere lagen metselwerk.

4. Afdichtingsprofielen

Bij het aanbrengen van metselwerk rondom een dilatatievoeg kan een afdichtingsprofiel worden gebruikt. Dit profiel is 5 of 10 mm dik en wordt aan het metselprofiel bevestigd. Het zorgt ervoor dat de voeg later goed kan worden afgedicht en dat er geen lekken of onregelmatigheden ontstaan.

Voorbeelden van houtskeletbouw met metselwerk

In de praktijk zijn er verschillende voorbeelden van houtskeletbouw met metselwerk. Deze variëren van eenvoudige aanbouwen tot volledige nieuwbouwprojecten. Een aantal voorbeelden:

1. Aanbouw met metselwerk

Bij een aanbouw wordt vaak een houtskeletbouw gebruikt voor de constructie, terwijl het metselwerk de buitenafwerking van de gevel vormt. De metselprofielen worden in dit geval meestal door de aannemer geplaatst om ervoor te zorgen dat het metselwerk precies aansluit op de houtskeletconstructie.

2. Nieuwbouwprojecten

In nieuwbouwprojecten wordt houtskeletbouw vaak gebruikt in combinatie met metselwerk. De houtskeletconstructie vormt het dragende skelet van de woning, terwijl het metselwerk de buitenafwerking van de gevel vormt. De metselprofielen worden meestal door de aannemer geplaatst om ervoor te zorgen dat het metselwerk precies aansluit op de houtskeletconstructie.

3. Renovatieprojecten

Bij renovatieprojecten kan houtskeletbouw worden gebruikt om de bestaande constructie te versterken of aan te passen. Het metselwerk kan dan worden gebruikt om de buitenafwerking van de gevel te verbeteren of te veranderen. In dit geval is het belangrijk dat de metselprofielen goed worden geplaatst om ervoor te zorgen dat het metselwerk op de juiste hoogte en richting is aangebracht.

Advies voor professionele uitvoering

Het stellen van metselprofielen en het aanbrengen van metselwerk is een technische klus die het beste door een ervaren aannemer of metselaar kan worden uitgevoerd. Hier zijn een aantal aanbevelingen:

Werk samen met een ervaren aannemer
Het stellen van metselprofielen is een belangrijk aspect van het metselwerk en vereist ervaring en kennis. Het is daarom aan te raden om deze klus over te laten aan een ervaren aannemer of metselaar.
Zorg voor nauwkeurigheid
Het juist stellen van metselprofielen is essentieel om ervoor te zorgen dat het metselwerk op de juiste hoogte en richting is aangebracht. Dit is vooral belangrijk bij grotere projecten of bij het aanbrengen van meerdere lagen metselwerk.
Gebruik de juiste hulpmiddelen
Het gebruik van hulpmiddelen zoals metselklossen of draadopsteeks kan het stellen van metselprofielen vergemakkelijken en de precisie vergroten. Het is aan te raden om deze hulpmiddelen te gebruiken om ervoor te zorgen dat het metselwerk op de juiste manier is uitgevoerd.
Controleer de afwerking
Na het aanbrengen van het metselwerk is het belangrijk om de afwerking te controleren. Dit betreft zowel de horizontale als de verticale precisie. Eventuele afwijkingen moeten direct worden aangepast om problemen te voorkomen.

Conclusie

Houtskeletbouw is een duurzame en flexibele bouwmethode die zich goed leent voor nieuwbouwprojecten, aanbouwen en renovatieprojecten. Het combineren van houtskeletbouw met metselwerk vraagt om een zorgvuldige aanpak om ervoor te zorgen dat beide systemen goed op elkaar aansluiten en dat de constructie stabiel en duurzaam is. Het stellen van metselprofielen is een technische en precieze klus die het beste door een ervaren aannemer of metselaar kan worden uitgevoerd. Het juist stellen van metselprofielen is essentieel om ervoor te zorgen dat het metselwerk op de juiste hoogte en richting is aangebracht. Door de juiste hulpmiddelen te gebruiken en de afwerking te controleren, kan men ervoor zorgen dat het metselwerk functioneel en esthetisch is.