Impregneermiddelen voor metselwerk: Toepassing, Werking en Aanbevelingen

Published by Redactie on augustus 31, 2025 | Category metselwerk

Bij woningbouw en renovatie is het beschermen van metselwerk tegen vocht een essentieel onderdeil van de constructie of de sfeerbeheersing. Metselwerk is inherent vatbaar voor schade door regenwater, vorst, zoutdepositie en biologische aantasting zoals algen- of schimmelvorming. Het gebruik van impregneermiddelen is een effectieve manier om de structuur te behouden en de esthetiek van de gevel of muur te verbeteren. In dit artikel wordt ingegaan op de principes, toepassing en werking van impregneermiddelen voor metselwerk, met aandacht voor de relevante technische aspecten en praktische tips voor toepassing.

Inleiding

Het impregneren van metselwerk houdt in dat een waterafstotende laag wordt aangebracht die het vocht tegenwerkt. Doordat impregneermiddelen in het metselwerk doordringen en een barrière vormen op de poriën, wordt de wisseling van vocht en damp behouden, terwijl de ingang van schadelijk water wordt tegengegaan. Deze techniek is geschikt voor zowel oude als nieuwe gebouwen en kan worden toegepast op een breed spectrum van materialen, zoals baksteen, beton, kalkzandsteen en natuursteen.

De toepassing van impregneermiddelen kan handmatig worden uitgevoerd met een kwast of roller, of met moderne spuitapparatuur voor grotere oppervlakken. De keuze van het juiste middel en de juiste methode houdt rekening met het type ondergrond, het vochtgehalte, poriënvolume en eventuele schadelijke zoutdepositie. Bovendien is het belangrijk om de juiste hoeveelheid product te gebruiken, afhankelijk van de poreusheid van het materiaal.

Wat is impregneermiddel en hoe werkt het?

Impregneermiddelen zijn vloeistoffen die in het poreuze oppervlak van metselwerk worden gebracht om het te beschermen tegen schadelijke invloeden. De werkingsmechanismen van impregneermiddelen zijn afhankelijk van het type product. De meest gebruikte middelen zijn:

Hydrofoberende impregneermiddelen: Deze middelen maken het oppervlak waterafstotend zonder de dampopenheid te beïnvloeden. Ze vormen een barrière op de poriën van het metselwerk en zorgen ervoor dat water droplets van het oppervlak afrollen, in plaats van in het metselwerk te doordringen.
Gel-achtige impregneermiddelen: Deze producten zijn dikkig van aard en bevatten geconcentreerde hydrofobe stoffen. Ze bieden een langdurige bescherming, meestal tot wel 20 jaar, en zijn ideaal voor bakstenen gevels.
Vloeibare impregneermiddelen: Deze producten worden meestal onder lage druk gespoten en bevatten minder vaste stoffen dan gel-achtige middelen. Ze zijn goedkoper, maar minder duurzaam met een werking van 10+ jaar.

De doordringingscapaciteit van het middel is bepalend voor de effectiviteit. Het impregneermiddel moet voldoende in het metselwerk trekken om een effectieve barrière te vormen. De opname van het middel is afhankelijk van het poriënvolume en het vochtgehalte van het materiaal.

Toepassing: Stappenplan voor het impregneren van metselwerk

Het aanbrengen van impregneermiddel op metselwerk vereist een grondige voorbereiding en toepassing. Hieronder volgt een stappenplan, gebaseerd op de aanbevelingen uit de bronnen:

Stap 1: Reiniging van het metselwerk

Voor het aanbrengen van een impregneermiddel moet het metselwerk grondig worden gereinigd. Algen, schimmels, vuil en slijtage moeten worden verwijderd met een hogedrukreiniger of een geschikt reinigingsproduct. Het oppervlak moet daarna volledig droog zijn. Dit zorgt ervoor dat het middel goed kan doordringen en een homogene laag vormt.

Stap 2: Inspectie en herstel

Controleer het metselwerk op scheuren, beschadigingen en losse voegen. Eventuele schade moet worden hersteld voordat het middel wordt aangebracht. Reparatie van scheuren en voegherstel voorkomt dat het impregneermiddel niet effectief werkt of dat het probleem verergert.

Stap 3: Afdrukken van overige oppervlakken

Voordat het middel wordt aangebracht, moeten overige oppervlakken zoals ramen, deuren en aangrenzende muren worden afgedekt met afdekmateriaal. Dit voorkomt ongewenste vlekken en onzuivere uitslag.

Stap 4: Aanbrengen van het impregneermiddel

Het middel kan worden aangebracht met een kwast, roller of spuitapparaat. De toepassing moet gelijkmatig zijn en het middel moet goed in het metselwerk trekken. Het is aan te raden om te beginnen aan de onderkant van de muur en in horizontale richting te werken om de toepassing te optimaliseren.

Volgens de technische specificaties uit bron [2] zijn de verbruiksvoorschriften afhankelijk van het type materiaal. Voorbeelden:

Fijn poreus metselwerk: minimaal 1,0 liter per m²
Grof poreus metselwerk: minimaal 1,2 liter per m²
Glad KS-baksteen: minimaal 0,6 liter per m²
Ruwe KS-steen of gegaufreerde stenen: minimaal 0,9 liter per m²
Natuursteen (fijn poreus): minimaal 0,8 liter per m²
Natuursteen (grof poreus): minimaal 1,8 liter per m²

Het is belangrijk om een proefvlak te maken om het verbruik te bepalen en eventuele aanpassingen te doen.

Stap 5: Drogen en uitharden

Na aanbrengen van het middel moet het metselwerk voldoende tijd krijgen om te drogen en te uitharden. Deze periode varieert afhankelijk van de omstandigheden, maar wordt algemeen geschat op 24 tot 48 uur. Gedurende deze tijd dient regen en lage temperaturen te worden vermeden. Dit zorgt ervoor dat het middel volledig kan uitharden en zijn werk kan doen.

Keuze van het juiste impregneermiddel

De keuze van het juiste impregneermiddel hangt af van verschillende factoren:

1. Type ondergrond

Niet alle middelen zijn geschikt voor elk type metselwerk. Het is belangrijk om het type materiaal te identificeren, zoals baksteen, beton, kalkzandsteen, of natuursteen. Voorbeeld: gel-achtige middelen zijn ideaal voor bakstenen gevels, terwijl vloeibare middelen goedkoper zijn maar minder duurzaam.

2. Poreusheid van het metselwerk

De poriënstructuur bepaalt hoeveel en hoe snel het middel in het metselwerk trekt. Grof poreus metselwerk vereist een hoger verbruik dan fijn poreus metselwerk.

3. Voortschadingsrisico

Voor gebouwen in vochtige of koele regio’s is het verstandig om middelen te kiezen die goed bestand zijn tegen vorst en regen. Hydrofoberende middelen met hoge duurzaamheid zijn hier geschikt voor.

4. Aanwezigheid van zout

Bij metselwerk dat in aanraking is geweest met bouwschadelijke zouten is het belangrijk om eerst een kwantitatieve zoutanalyse uit te voeren. Zoutdepositie kan namelijk leiden tot structuurschade die niet kan worden tegengegaan door een hydrofobeerlaag.

Testen van de werking van impregneermiddel

Na aanbrengen van het middel is het mogelijk om de werking te testen met behulp van standaardtestmethoden. Volgens bron [2] kunnen testen worden uitgevoerd met de Funcosil Testplaat of het buisje van prof. Karsten (Funcosil Gevelproefkoffer). Deze testen meten de wateropname van het metselwerk voor en na de behandeling. De test mag pas worden uitgevoerd 2 weken na aanbrengen van het middel.

Voor gecarbonatiseerde natuursteen is het aan te raden om een aparte proef te uit te voeren om de werkzaamheid te bepalen. Het opzetten van een proefvlak is een essentieel onderdeel van het proces om de effectiviteit van het middel te beoordelen.

Advies bij het impregneren van metselwerk

Bij het impregneren van metselwerk zijn er een aantal belangrijke overwegingen en aanbevelingen:

1. Voorbereiding is essentieel

Een grondig gereinigd en hersteld metselwerkoppervlak is cruciaal voor de successvolle toepassing van een impregneermiddel. Verwijdering van vuil, algen en schimmels zorgt voor een betere doordringingscapaciteit van het middel.

2. Kies het juiste middel voor het juiste doel

Impregneermiddelen zijn ontworpen voor specifieke toepassingen. Voor externe gevels is een hydrofoberende laag ideaal, terwijl injecties op de binnenkant gebruikt worden voor optrekkend vocht. Het combineren van beide methoden kan zinvol zijn bij woningen met meerdere vochtproblemen.

3. Overweeg professionele uitvoering

Hoewel het zelf impregneren van metselwerk mogelijk is, vereist het kennis van het product, geschikte gereedschap en een grondige voorbereiding. Bij grote oppervlakken of complexe situaties is het vaak aan te raden om een specialist in te schakelen. Dit zorgt voor een betere uitslag en duurzaamheid.

4. Let op de houdbaarheid en opslag

Impregneermiddelen hebben een bepaalde houdbaarheid, meestal tussen 12 en 24 maanden. Ongesloten verpakkingen moeten zo snel mogelijk worden verwerkt. Tijdens opslag moet het middel droog, koel en vorstvrij worden bewaard.

Impregneermiddel en duurzaamheid

Een goed aangebrachte impregneerlaag draagt bij aan de duurzaamheid van gebouwen. Door het vocht en de slijtage tegen te gaan, verlengt het de levensduur van metselwerk en vermindert het de noodzaak voor herhalende renovaties. Volgens onderzoek van TNO en het Rijksvastgoedbedrijf verlengt een correct aangebrachte hydrofoberende laag de levensduur van metselwerk en beton aanzienlijk.

Daarnaast draagt het gebruik van impregneermiddelen bij aan een lagere energieconsumptie. Droge gevels isoleren beter en verkleinen het warmteverlies, wat resulteert in lagere verwarmingskosten.

Veelgestelde vragen (FAQ)

1. Kun je een muur zelf impregneren?

Ja, het is mogelijk om een muur zelf impregneren, maar dit vereist de juiste kennis, gereedschap en voorbereiding. Het is belangrijk om het juiste product te kiezen en het metselwerk grondig te reinigen voordat het middel wordt aangebracht. Echter, bij grote oppervlakken of complexe situaties is het vaak aan te raden om een specialist in te schakelen.

2. Kun je een natte muur impregneren?

Nee, het is niet aan te raden om een natte muur impregneren. Het middel kan niet goed doordringen en zal niet effectief uitharden. De muur moet droog zijn voordat het middel wordt aangebracht.

3. Hoe lang duurt een impregneermiddel?

De duurzaamheid van een impregneermiddel hangt af van het type product. Gel-achtige middelen kunnen tot wel 20 jaar werken, terwijl vloeibare middelen meestal 10+ jaar effectief blijven.

Conclusie

Het impregneren van metselwerk is een essentieel onderdeil van de bouw- en renovatiepraktijk. Het zorgt voor een duurzame bescherming tegen vocht, schimmel, algen en slijtage. Het keuze van het juiste middel, de juiste toepassing en een grondige voorbereiding zijn essentieel voor een succesvolle uitkomst. Door een hydrofoberende laag aan te brengen, wordt niet alleen de esthetiek van het metselwerk verbeterd, maar ook de levensduur verlengd en de energie-efficiëntie verhoogd.

Bij het uitvoeren van een impregneerproject is het belangrijk om rekening te houden met de technische eigenschappen van het metselwerk, zoals poreusheid, vochtgehalte en eventuele zoutdepositie. Het opzetten van een proefvlak is aan te raden om de werking van het middel te beoordelen. Daarnaast is het belangrijk om aandacht te besteden aan de houdbaarheid en opslag van het middel.

Het gebruik van impregneermiddelen is een preventieve maatregel die hoge renovatiekosten in de toekomst kan voorkomen. Een goed aangebrachte laag zorgt ervoor dat metselwerk langer mooi blijft, droog is en onderhoudsarm is.

Bronnen

impregneermiddel