Het metselen van een penant of pilaar: stappenplan, tips en technieken

Het metselen van een penant of pilaar is een veelvoorkomende opdracht in de bouw en renovatiepraktijk, met name bij het aanleggen van opritten of toegangspoorten. Een penant fungeert hier als een vrijstaande of aan een muur verbonden metselconstructie die zowel esthetisch als functioneel een rol speelt. In dit artikel behandelen we het proces van het metselen van een penant of pilaar, op basis van een praktijkgerichte aanpak en technische details uit een reële bouwervaring. Wij zullen de stappen, benodigde materialen, technieken en aandachtspunten bespreken, met specifieke focus op de fundering, het metselen zelf, de elektriciteitsverwerking en afwerking.

Wat is een penant?

Een penant kan op verschillende manieren worden gedefinieerd, afhankelijk van het context. In de context van dit artikel refereert het aan een vrijstaande metselconstructie in de vorm van een pilaar, die meestal aan het begin van een oprit of toegangspoort staat. De penant kan functioneel worden uitgerust met bijvoorbeeld een deurbel, verlichting of een stopcontact. Deze constructie is vaak gemaakt van betonblokken of bakstenen en ondersteund door een stevige fundering. In sommige gevallen bevat de penant ook elektriciteitsinstallaties, zoals voor verlichting of een intercomsysteem.

Voorbereiding: het uitgraven voor de fundering

De basis van een solide penant of pilaar ligt in een goed uitgevoerde fundering. De fundering moet geplaatst worden op of onder de vorstgrens, wat bij circa 60 cm onder het maaiveld ligt. Dit is belangrijk om te voorkomen dat de grond in de winter bevriest en daardoor de fundering en daarmee de penant schade kan berokkenen.

Stappen bij het uitgraven:

• Gravendiepte: ongeveer 60 cm.
• Afmeting van het gat: 70 x 70 cm (indien de pilaar zelf 55 x 55 cm is).
• Werkruimte is belangrijk voor de montage van de bekisting en het storten van beton.

De fundering wordt meestal uitgevoerd met betonmortel en een bekisting. Voor de fundering van 60 x 60 cm en 20 cm hoog is circa 0,072 m³ beton nodig, wat overeenkomt met ongeveer 6 zakken van 25 kg.

Stap 1: Fundering storten

De fundering wordt gestort door betonmortel te mengen en in de bekisting te gieten. Het mengsel bestaat uit cement, zand en water. Het mengen moet zorgvuldig gebeuren om een homogene massa te verkrijgen. Bij deze praktijk is gebruikgemaakt van een accuboormachine om de mortel efficiënt te mengen, aangezien een elektrische boormachine vaak te snel draait en het mengsel kan wegvliegen.

Belangrijke aandachtspunten:

• De temperatuur moet boven 5 graden Celsius zijn.
• Het mag niet hard regenen tijdens het storten.
• Het mengsel moet homogeen zijn en luchtbelletjes moeten worden verwijderd.
• Het beton moet gelijkmatig worden giet en goed worden gladgestreken.

Voor het storten zijn ook staalmatten gebruikt. Twee staalmatten zijn in het gat geplaatst, met daartussen v-vormige verhogers van staaldraad. Dit zorgt ervoor dat het beton goed kan stromen tussen de staalmatten en dat de fundering voldoende sterk is.

De fundering moet ongeveer twee weken hard worden voordat het metselen kan starten. Tijdens deze periode is het belangrijk dat het beton niet te koud wordt of ondergedompeld in water, omdat dit kan leiden tot ongelijkmatige uitstorting of schade.

Stap 2: Het metselen van de penant of pilaar

Het metselen van de penant of pilaar gebeurt pas na het volledige uitharden van de fundering. Dit is meestal ongeveer twee weken na het storten. De omstandigheden zijn hierbij even belangrijk als bij de fundering: - Het mag niet te koud zijn (onder 5 graden Celsius). - Er mogen geen regendagen zijn verwacht.

Voor het metselen zijn bakstenen gebruikt, die tijdens de bouw van het huis apart werden gehouden om zeker te zijn dat ze uit dezelfde batch komen. Deze bakstenen hebben al een tijdje buiten gelegen, waardoor ze niet extra natgemaakt hoeven te worden.

Technische details:

• Metselmortel: wordt gebruikt van het merk Beamix, wat eenvoudig verkrijgbaar is in bouwmarkten.
• Stellen: om het vierkant van de penant goed te houden, is gebruikgemaakt van een stelpilaster. Deze pilaster bevat een vierkant frame waarbinnen de rand van de penant kan worden gemetseld.
• Stellage: de stellage was niet helemaal correct opgebouwd, wat betekende dat scheerlijnen aan alle kanten nodig waren. Toch is het resultaat behoorlijk goed geweest.

Het metselen vereist zorgvuldig werk om de stenen precies in lijn te leggen. Het gebruik van een stelpilaster is vooral handig voor amateurs die niet al te ervaren zijn in het metselen.

Stap 3: Elektriciteitsverwerking

Bij een modern ontwerp van een penant of pilaar is het verwerken van elektriciteitsinstallaties een belangrijke stap. In het geval van deze penant zijn de volgende elementen verwerkt: - Verlichting: zowel bovenaan als rondom de pilaar. - Stopcontacten: op de buitenzijde voor extra toepassingen, zoals kerstverlichting. - Deurbel of intercom: zoals bijvoorbeeld een RING-bel.

Aandachtspunten bij elektriciteitsverwerking:

• Kabels: moeten voldoende lang zijn om de elektriciteitsinstallatie binnen de pilaar te koppelen en af te monteren.
• Boxen: de elektriciteitsinstallatie wordt in een box geplaatst, zodat deze vocht- en vorstbestendig is.
• Condensafvoer: het is belangrijk om kleine afvoergaten te maken onderin de box om condensvorming te voorkomen.
• Buitenkabels: moeten geschikt zijn voor buiten gebruik en voldoende lang zijn.

Stap 4: Het voegen van de penant

Na het metselen van de penant of pilaar volgt het voegen, een essentieel onderdeel om zowel de esthetiek als de duurzaamheid van de constructie te verbeteren. Het voegen bestaat uit het invullen van de metsellijnen met mortel om het metselwerk te versterken en te beschermen tegen vocht en slijtage.

Stap 5: Afwerking

De afwerking is de laatste fase waarin de penant of pilaar volledig klaar komt. In dit geval is er gebruikgemaakt van een paalafdekker van blauw hardsteen. Deze afdekker zorgt voor een extra lage onderkant en bescherming tegen regenwater en slijtage.

De verlichting en elektriciteitsinstallatie worden ook nu bevestigd. Het is belangrijk dat deze installaties goed zijn toegankelijk zodat ze eventueel kunnen worden onderhouden of aangepast.

Belangrijke tips voor beginners

Het metselen van een penant of pilaar is een project dat zowel technische als praktische vaardigheden vereist. Voor beginners zijn er een aantal tips die kunnen helpen om het proces vlotter te laten verlopen: - Kies het juiste materiaal: gebruik bakstenen uit dezelfde batch als de rest van het metselwerk. - Gebruik een stelpilaster: dit helpt om het vierkant van de pilaar te bewaren. - Zorg voor voldoende werkruimte: vooral bij het uitgraven van de fundering. - Plan de elektriciteitsinstallatie goed: zorg dat kabels voldoende lang zijn en goed zijn afgedekt. - Kijk uit naar het weer: vermijd koud en nat weer bij zowel het storten van de fundering als bij het metselen.

Conclusie

Het metselen van een penant of pilaar is een uitdaging die met de juiste voorbereiding en technieken toch goed te realiseren is. Door te beginnen met een stevige fundering en het metselen met de juiste materialen en technieken, is het mogelijk om een duurzame en esthetische constructie te realiseren. De verwerking van elektriciteitsinstallaties vraagt extra aandacht, maar is essentieel voor moderne toepassingen zoals verlichting en intercomsystemen. Zowel professionals als DIY-enthusiastes kunnen deze stappenplan volgen om een succesvolle penant of pilaar te creëren.

Bronnen

1. ZOSAN: Zo metsel je een penant pilaar met paalafdekker