Lijmbak en lijmschep in metselwerk: essentiële hulpmiddelen voor kwalitatief hoogwaardig gevelmetselwerk

De bouwsector is in de loop der jaren getransformeerd door innovaties in materialen, technieken en hulpmiddelen. Een van de meest opvallende ontwikkelingen is het overstap van traditioneel metselwerk met mortel en troffel naar het verlijmen van bakstenen, bouwblokken en betonstenen. Deze techniek, die in Nederland en België al meer dan 25 jaar wordt toegepast, biedt tal van voordelen, zoals snellere uitvoering, hogere sterkte en betere esthetiek. Deze technische vooruitgang is niet alleen gericht op het mortel en materiaal, maar ook op de hulpmiddelen die worden gebruikt bij de uitvoering, zoals de lijmbak en de lijmschep. In dit artikel bespreken we hoe deze hulpmiddelen het metselwerk optimaliseren, welke technische kenmerken er bij hen aanwezig zijn, en waarom ze essentieel zijn voor kwalitatief hoogwaardig gevelmetselwerk.

De evolutie van metselwerk naar verlijmen

Traditioneel metselwerk wordt uitgevoerd met een troffel en mortel, waarbij dikke voegen worden aangebracht en de stenen op hun plaats worden gelegd. Deze methode is al eeuwenlang in gebruik, maar heeft een aantal nadelen, zoals langere droogtijd, hogere arbeidsintensiteit en minder esthetische resultaten. In de jaren 90 begon de Nederlandse baksteenindustrie samen met bouwtechnische experts en bouwmaterialenfabrikanten aan onderzoek naar alternatieven. Het doel was om een snellere, goedkoper en betere uitvoeringsmethode te ontwikkelen.

Uit deze zoektocht kwam de methode van verlijmen voort, waarbij lijmmortel wordt gebruikt in combinatie met een lijmbak en lijmschep. Deze methode biedt een dunne, homogene voeg die niet alleen functioneel beter presteert, maar ook esthetisch aantrekkelijker is. De lijmmortel voldoet aan de norm BRL 1905 en heeft een toeslagkorrelgrootte van maximaal 2 mm, wat essentieel is voor het verlijmen van bakstenen. De kleur van de lijmmortel kan worden aangepast aan de kleur van de stenen, zodat de gevel een harmonieuze uitstraling krijgt zonder witte uitslagen of ongepaste kleuren.

Wat zijn een lijmbak en een lijmschep?

Lijmbak

Een lijmbak is een speciaal ontworpen bak waarin de lijmmortel wordt opgeslagen en waaruit deze kan worden verdeeld over het metselwerk. Het verschil met een traditionele mortelbak is dat de lijmbak is ontworpen voor het uitbrengen van een homogene en dunne lijmlaag. De bak is meestal voorzien van een afvlakrand of -strip die zorgt voor een constante dikte van de lijmmortel. Dit zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de mortel over het metseloppervlak, wat essentieel is voor de kwaliteit van het gevelmetselwerk.

Lijmschep

De lijmschep is een hulpmiddel dat wordt gebruikt om de lijmmortel uit de lijmbak te nemen en op de steen te brengen. In tegenstelling tot een traditionele troffel, is de lijmschep voorzien van een scherm dat zorgt voor een gelijkmatige en dunne lijmlaag. Deze schep is vaak gemaakt van staal of plastic en heeft een vaste afvlakrand die ervoor zorgt dat de lijmmortel met een constante dikte wordt uitgebracht. Deze methode zorgt voor minder verlies aan mortel en een betere precisie, wat leidt tot snellere uitvoering en minder afval.

Voordelen van het gebruik van lijmbak en lijmschep

1. Homogene lijmlaag

Een van de belangrijkste voordelen van het gebruik van een lijmbak en lijmschep is het feit dat ze ervoor zorgen dat de lijmmortel gelijkmatig en in een vaste dikte wordt uitgebracht. Bij traditioneel metselwerk kan de dikte van de voegen variëren, afhankelijk van de ervaring van de metselaar. Dit kan leiden tot ongelijkmatige spanningen in het metselwerk en daarmee scheurvorming. Bij het gebruik van lijmbak en lijmschep is dit risico sterk verlaagd, omdat de lijmlaag altijd homogeen is.

2. Snellere uitvoering

De combinatie van lijmbak en lijmschep zorgt voor een snellere uitvoering van het metselwerk. Omdat de lijmmortel direct uit de lijmbak wordt uitgebracht en gelijkmatig over het oppervlak wordt verdeeld, is er geen tijd verloren aan het aanbrengen en afvlakken met een troffel. Dit zorgt voor een hogere productiviteit en minder arbeidsuren, wat uiteindelijk ook gunstig is voor de totale bouwkosten.

3. Minder afval en minder verlies

Traditioneel metselwerk leidt vaak tot verlies van mortel, omdat het in dikke voegen wordt aangebracht en niet alle mortel wordt gebruikt. Bij het verlijmen wordt de lijmmortel in een dunne laag uitgebracht, waardoor er minder verlies is. De lijmbak en lijmschep zorgen bovendien voor een efficiënter gebruik van de mortel, omdat deze direct op de juiste plaats wordt uitgebracht.

4. Betere kwaliteit van het metselwerk

Het gebruik van lijmbak en lijmschep zorgt niet alleen voor een snellere uitvoering, maar ook voor een betere kwaliteit. De homogene lijmlaag zorgt voor een betere verbinding tussen de stenen en de mortel, wat de sterkte van het metselwerk verhoogt. Hierdoor is het metselwerk sterker en minder gevoelig voor scheuren of vervormingen.

5. Minder witte uitslagen en esthetische voordelen

Een ander belangrijk voordeel is dat het verlijmen van bakstenen minder witte uitslagen oplevert dan traditioneel metselwerk. De lijmmortel verhard gelijkmatig en blijft kleurgetrouw, waardoor de gevel een esthetisch aantrekkelijk resultaat oplevert. Dit is vooral belangrijk in stedelijke gebieden of in projecten waar esthetiek een grote rol speelt.

6. Gebruik in ‘natte cellen’

Het lijmen van bakstenen is ook ideaal voor toepassing in 'natte cellen', zoals badkamers en keukens. Omdat cellenbeton en andere materialen goed zijn in staat om vocht aan te vatten en snel af te drogen, is het verlijmen een geschikte methode om het metselwerk in deze ruimtes uit te voeren. De lijmbak en lijmschep zorgen voor een droog en schoon oppervlak, wat essentieel is in natte ruimtes.

Technische kenmerken van lijmbak en lijmschep

Lijmbak

• Vermogenscapaciteit: De lijmbak is ontworpen om voldoende lijmmortel op te slaan voor meerdere rijen stenen. De bak is meestal voorzien van een afvlakrand of -strip die zorgt voor een constante dikte van de lijmlaag.
• Materiaal: De lijmbak is meestal gemaakt van kunststof of staal, afhankelijk van de toepassing. Kunststof lijmbakken zijn lichter en makkelijker te reinigen, terwijl staalbakkens bestand zijn tegen zware gebruik.
• Afvlakrand: De afvlakrand is essentieel voor het uitbrengen van een dunne, homogene lijmlaag. Deze rand zorgt ervoor dat de lijmmortel niet te dik of te dun wordt aangebracht.

Lijmschep

• Vorm en afmetingen: De lijmschep heeft een vaste vorm en afmetingen die zijn afgestemd op het type stenen dat wordt gebruikt. De schep is vaak voorzien van een scherm dat ervoor zorgt dat de lijmmortel gelijkmatig over het oppervlak wordt verdeeld.
• Materiaal: De lijmschep is meestal gemaakt van staal of plastic. Staal is duurzaam en geschikt voor zware gebruik, terwijl plastic schepen lichter zijn en makkelijker te reinigen.
• Afvlakrand: Net als de lijmbak heeft de lijmschep een afvlakrand die ervoor zorgt dat de lijmmortel in een vaste dikte wordt uitgebracht. Deze rand zorgt voor een homogene lijmlaag en voorkomt verlies aan mortel.

Toepassing in de praktijk

Voorbereiding

Voordat het verlijmen begint, is het essentieel dat het oppervlak goed wordt voorbereid. De stenen moeten droog en reinigd zijn, zodat de lijmmortel goed kan hechten. Ook moet het oppervlak waterpas zijn, zodat de gevelconstructie stabiel is. Voor het uitbrengen van de lijmmortel wordt een kimmortel gebruikt, zoals NIVO omnifix, die ervoor zorgt dat het oppervlak goed wordt uitgelijnd.

Uitvoering

Bij de uitvoering wordt eerst de lijmmortel in de lijmbak geplaatst. Vervolgens wordt de lijmschep gebruikt om de mortel uit de lijmbak te nemen en op het steenoppervlak te brengen. De schep zorgt ervoor dat de mortel in een homogene laag wordt uitgebracht, waarbij de afvlakrand ervoor zorgt dat de dikte constant is. Nadat de mortel is aangebracht, wordt de steen op zijn plaats gelegd en wordt er zorgvuldig voor gezorgd dat de voegen gelijk zijn en dat er geen luchtbellen of onregelmatigheden zijn.

Afwerking

Na het leggen van de stenen wordt de voeg met een voegroller of handvoegroller afgewerkt. Dit zorgt ervoor dat de voeg goed wordt ingedrukt in de mortel en dat er geen luchtbellen of onregelmatigheden blijven. De mortel droogt vervolgens en verhard, waardoor een sterke en duurzame verbinding ontstaat.

Samenwerking tussen fabrikanten en bouwers

De ontwikkeling van lijmbak en lijmschep is niet alleen het resultaat van bouwtechnische innovatie, maar ook van samenwerking tussen fabrikanten en bouwers. In het verleden was het verlijmen van bakstenen een relatief nieuwe techniek, die veel experimenten en verbeteringen nodig had. Door samenwerking met bouwbedrijven en bouwmaterialenfabrikanten zijn hulpmiddelen ontwikkeld die het verlijmen makkelijker, efficiënter en betrouwbaarder maken.

Innovaties in hulpmiddelen

Een voorbeeld van deze innovaties is de lijmschep met scherm, die ervoor zorgt dat de mortel gelijkmatig wordt uitgebracht. Ook zijn er lijmbakken met afvlakrand ontwikkeld, die ervoor zorgen dat de lijmlaag homogeen is en dat er minder verlies is aan mortel. Deze hulpmiddelen zijn essentieel voor het uitvoeren van kwalitatief hoogwaardig metselwerk.

Opleiding en begeleiding

Omdat het verlijmen van bakstenen een nieuwe techniek was, was er ook behoefte aan opleiding en begeleiding. Bouwbedrijven en bouwmaterialenfabrikanten hebben samen met opleidingsinstellingen en vakverenigingen cursussen ontwikkeld waarin de techniek van het verlijmen en het gebruik van lijmbak en lijmschep worden uitgelegd. Deze cursussen zijn essentieel voor de opleiding van metselaren en andere bouwers die met deze techniek werken.

Kwaliteitsborging en certificering

Het verlijmen van bakstenen en het gebruik van lijmbak en lijmschep zijn onderdeel van een kwaliteitsborgingssysteem. De lijmmortel voldoet aan de norm BRL 1905 en heeft een KOMO-attest, wat aantoont dat het materiaal voldoet aan de hoge eisen van de bouwsector. Ook de hulpmiddelen zijn ontwikkeld in overleg met bouwmaterialenfabrikanten en bouwbedrijven, zodat ze functioneel en betrouwbaar zijn.

Kwaliteit van het eindresultaat

Het gebruik van lijmbak en lijmschep zorgt voor een kwaliteitsborging van het eindresultaat. De homogene lijmlaag en de snelle uitvoering zorgen ervoor dat het metselwerk sterker en duurzamer is dan traditioneel metselwerk. Hierdoor is het metselwerk minder gevoelig voor scheuren en vervormingen en is het ook geschikt voor gebruik in natte ruimtes.

Samenvatting van voordelen

Toekomstige ontwikkelingen

De bouwsector blijft innovatief en ontwikkelt nieuwe technieken en hulpmiddelen. In de toekomst is te verwachten dat het gebruik van lijmbak en lijmschep verder zal worden verbeterd, met aandacht voor duurzaamheid, hergebruik en energie-efficiëntie. Nieuwe materialen en technieken zullen de huidige hulpmiddelen verder verbeteren, zodat het verlijmen van bakstenen nog efficiënter en duurzamer wordt.

Conclusie

Het gebruik van een lijmbak en lijmschep is essentieel bij het verlijmen van bakstenen, bouwblokken en betonstenen. Deze hulpmiddelen zorgen voor een homogene lijmlaag, snellere uitvoering, minder afval en een betere kwaliteit van het metselwerk. Door samenwerking tussen bouwmaterialenfabrikanten, bouwbedrijven en opleidingsinstellingen zijn deze hulpmiddelen ontwikkeld en geperfectioneerd, zodat ze vandaag de dag een gevestigde waarde zijn in de bouwsector. Voor bouwers, metselaars en andere professionals is het essentieel om te begrijpen hoe deze hulpmiddelen werken en hoe ze kunnen worden ingezet om kwalitatief hoogwaardig gevelmetselwerk te realiseren.

Bronnen

1. Omnicol - Verlijmen van bakstenen
2. Duurzaam Gebouwd - Expert terugblik
3. Felder Group - Multi functionele boren HW Multicut