Klassiek metselwerk in de huidige bouwrealiteit: Traditie, uitstraling en toepassingen in modern ontwerp

Published by Redactie on september 1, 2025 | Category metselwerk

Klassiek metselwerk is onmisbaar voor wie op zoek is naar een solide en geestvolle architecturale uitstraling. Vanwege zijn tijdloze charme en kwalitatieve bouwduurzaamheid blijft het ook in de huidige bouwsector een populaire keuze, zowel bij woningbouw als bij cultureel verankerde woningen en stedelijke ontwikkelingen. Terwijl het klassieke metselverband zich hoofdzakelijk richt op symmetrie, harmonie en verrijkte tekstuur, zien we voorbeelden van innovaties die dit archetype in combinatie brengen met moderne technieken en alternatieve materialen, zoals steenstrips.

In dit artikel worden de kernconcepten rondom klassiek metselwerk belicht, inclusief zijn oorsprong, kenmerken, verschillende vormen en toepassingen. Tevens wordt ingegaan op het vervaardigen van polymetrisch metselwerk en alternatieve maar passende keuzes voor klassieke gevelontwerpen in huidige projecten. Met de juiste kennis en overweging van technische haalbaarheid kunnen klassiche metselwerken efficiënt worden toegepast of op originele wijze gecombineerd met alternatieve materialen, waardoor oude tradities bewaard blijven in een modern kader.

Inleiding

Klassieke architectuur vertoont vaak bepaalde herkenbare kenmerken, zoals horizontale en verticale balans, symmetrie en het gebruik van traditionele bouwmaterialen. In de stijl Classica, zoals vaak verwezen wordt, zijn bakstenen en metseltechnieken essentiële delen van deze esthetiek. Deze combinatie van solide materialen, ambachtelijke uitvoering en detailrijke afwerkingen zorgt voor een uniek woonimperium dat zowel warmte uitstraalt als een gevoel van klassieke grandeur.

In de nu huidige omstandigheden waarin bouwprojecten sneller, efficiënter of bewuster moeten worden gepland, is klassieke bouw in gevaar. Toch blijft het door architecten en eigenaren gewaardeerd vanwege zijn onmiskenbare kwaliteit en duurzaamheid. Traditioneel metselwerk biedt een natuurlijke rijpheid van uitstraling en een zeker gevoel van continuïteit met eerdere bouwtradities, maar zijn uitvoering vraagt om tijdrovende handwerken en bepaalde logistieke vereisten. Hiermee komt ook de opkomst van moderne vormen van metselwerk of alternatieven als steenstrips in beeld, die klassieke afwerkingen proberen te benaderen zonder traditionele tijdsinvesteringen.

Geschiedenis en oorsprong van de Classica architectuurstijl

De Classica architectuurstijl is verankerd in de historie van Nederlandse vestingstadjes uit de 17e en 18e eeuw. Deze steden vertoonden specifieke bouwkenmerken, zoals hoge, statige huizen met klassiek ingedeelde gevels waarin verticaliteit centraal staat. Het traditionele gebruik van baksteen en wit geschilderde kozijnen onderstreept een helder, klassiek gevelbeeld, terwijl de ornamentiek van bakstenen en bijzondere hulpstukken, zoals vorsten en pironnen aan het dak, vormgevend zijn voor de indruk van deze bouwstijl.

De eenvoudige klassieke hoofdvorm is een ander fundamenteel kenmerk. Het ordeningselement hierin is symmetrie, waarbij gevels en plattegronden vaak in gelijke delen worden verdeeld. Het gebruik van regelmaat en balans in de architectuur verleent het gebouw een harmonieuze uitstraling. Variabelen binnen deze stijl zijn het gebouwvolume, de afmetingen en de aanwezigheid van verschillende kapvormen aan de bovenkant van het gebouw. Ook worden complexere details zoals gevelranden en ramen gebruikt voor extra decoratieve waarde.

Classica heeft een tijdloze uitstraling. De belangrijke kernwaarden die de stijl bepalen, zijn grandeur, symmetrie, harmonie en warmte. Deze eigenschappen vormen samen het "DNA" van de Classica bouwstijl. Tijdloosheid in architectonisch ontwerp is een waardegevoel dat op het eerst gezicht vaak met eenvoud is gemengd, maar in werkelijkheid voortkomt uit kwaliteit, balans en esthetische overwegingen. Zo creëert Classica een bouwbeelden dat niet snel verouderd.

De basis: symmetrie en balans

In klassieke architectuur komt de visuele orde grotendeels tot expressie door de principes van symmetrie en balans. Dit betekent dat de indeling van de gevel elementen, zoals ramen en deuren, gelijk is verdeeld in de verticale of horizontale richting. Voor de horizontale balans wordt vaak gewerkt met symmetrische inverdeelde gevels of het gebouwvolume. Voor de verticale balans staat de verticaliteit centraal; met hoge ramen, pilaren of stijlvolle gevels verleent dit het geheel een eerbiedwekkende uitstraling.

Ook het metselwerk zelf speelt hierin een rol. Terwijl klassieke gevels meestal handgemaakte of vlakke vormbak bakstenen gebruiken om een zekere tekstuur op te leveren, wordt dit op een manier gebruikt die past bij de symmetrie. Evenredige voorzijden van metselwerk (in termen van zowel kleur als afmeting), in combinatie met een sterk eindresultaat, maken dit een solide keuze. Zowel voor het metselen als voor het ontwerpen van klassieke woningen is dit ordeningsprincipe een uitgangspunt.

Esthetische waarde van bakstenen en witte kozijnen

Bij oude Nederlandse steden is baksteen een typisch bouwmaterialen dat veel gebruikt werd vanwege de beschikbaarheid en de mogelijkheid om een beter isolerend en dragend product te kiezen als hout of leisteen. Op lange termijn heeft baksteen gebleken te zijn een solide en duurzame keuze, die in combinatie met wit geschilderde houten of metaalkozijnen bijdraagt aan de totale esthetiek van het gebouw. Deze combinatie van baksteen en witte kozijnen wordt vaak als "warm" of "edel" ervaren, wat past bij de kernwaarden van Classica.

De rijke detaillering in de gevels is verwezen naar delen zoals dakranden, pironnen, ramenbalken of bijzondere randafwerkingen. Deze elementen worden uit traditioneel metselwerk voortgebracht, wat betekent dat ook hierin de hand van de ambachtsman een zekere rauwheid of verfijndheid kan opleveren. Deze nuances tonen zich in de geveltextuur of in kleine afwerkenlementen, en maken de architektuur op het oog herkenbaar als klassiek en ambachtelijk. Onderhoud en bewonersvriendelijke aspecten blijven echter meestal van meet met zijn oplossingen.

Verschillende vormen van baksteen en hun toepassing in klassieke metselwerken

Wanneer we spreken over metselwerk in de stijl Classica, kan sprake zijn van verschillende vormen van baksteen. Een vorm waarin klassische gevels steeds vaker de vingerdruk leggen, is handgemaakte baksteen. Deze worden op traditionele manier, handmatig gemaakt uit klei, met niet-gestandaardiseerde afmetingen. Vanwege de kleine afwijkingen in vorm vormen ze vaak steen aan elke voorzijde, wat leidt tot een grillige of warmer gevelbeeld. Een andere keuze die in klassieke architectuur vaak voorkomt, is het gebruik van vlakke vormbak steen. Deze zijn uit hetzelfde natuurmateriaal, maar automatisch vervaardigd volgens standaardmaatprofielen. Hun gebruik leidt tot een strakker gevelbeeld, dat in bepaalde stadsgevoelsprojecten of moderne klassieke interpretaties wenselijk is.

In het kader van metseltechnieken is het belangrijk om rekening te houden met de kleur- en texturel combinaties zoals genuanceerde afwerkingen. Deze zorgen ervoor dat klassieke gevels een warme, maar toch stijlvolle uitstraling behouden. Deze keuze zorgt tevens voor een beter pasgekomen gevoel met de omgeving waarin het gebouw zich bevindt. Zelfs bij modernere, herinterpretaties van klassieke architectuur, blijf klassieke metselveiligheid en warmte belangrijke keuzestenen.

Het effect van metselverbanden in de klasieke bouw

In de stijl Classica speelt het metselverband een essentiële rol in het eindresultaat. De bouwwijzen en het opvullen van ruimte met baksteen worden door eenvoudige patronen bepaald, zoals het gebruik van meerdere baksteenformaten. In dat proces is het polymetrische metselverband aantrekkelijk om uit te voeren binnen een klassiek geveldesign.

Het principe van polymetrisch metselwerk is dat verschillende rechthoekige baksteenformaten kunnen worden gestapeld op een zekere orde die natuurstenen patronen probeert te imiteren. Aangezien klassieke metselwerken vaak zijn ontworpen met variaties in rijen en formaten, is polymetrisch metselen een logische oplossing. De belangrijkste keuze hangt hierbij van de lengte en breedteverhoudingen van de bakstenen en van de mate waarin de metselaar is in staat om het ontwerp goed uit te voeren. Dit is het geval bij gebruik van baksteenformaten, zoals WF (willekeurig), DF (dubbellepel), VF (vertegenwoordigend) en NF (natuurmodel), waarbij het metselpatroon is verkregen via logische, herhaalde combinaties in plaats van een willekeurige stapeling. Hiermee zorgt men ervoor dat gezien het klassieke stedelijk karakter, het ouderwetse metselplan van vroeger is te hervatten in moderne projecten.

In polymetrisch metselwerk wordt gelet op het vermijden van "staande tanden" in het metselverband. Staande tanden zorgen vaak niet voor een esthetisch eveneens evenredige metselaanleg en kunnen aan het oog van het toehoorder slecht worden ontvangen. Het willekeurig patroon gebruikt in polymetrisch metselwerk is echter op zo’n manier opgebouwd dat het visueel is te controleren en er als gevel een harmonieus uiterlijk uit voortkomt. Dit is gevaarlijk wanneer de keuze van patronen niet goed is overlegd met de architect en met de uitvoerder. Zonder een visuele logica valt het risico van een mislukkip project behoorlijk groot in.

Moderne uitdagingen en de rol van alternatieven

Hoewel baksteen en klassiek metselwerk een solide basis vormen voor ouderwetse architectuur, worden er steeds meer uitdagingen in acht genomen waar de traditionele opzet tekortschoot. Dergelijken problemen kan het metselverband of het materialen op zich in sommige stijlprojecten onhaalbaar maken vanwege complexiteit, tijdverlies of het gewerkt moeten worden in delen van de gevel die niet met traditionele baksteen gedaan mogen worden. In die gevallen is een alternatieve techniek nodig.

Een voorbeeld van zo’n alternatieven zijn steenstrips. Deze zijn zowel als oplossing te beschouwen wanneer een klassieke uitstraling gewenst is, maar de directe toepassing van metselen niet zinvol of efficiënt genoeg is. Mits steenstrips het juiste materiaal zouden benaderen de uitstraling van baksteen, worden er nu diverse productievarianten aangeboden waardoor de technische uitdagingen kleiner worden.

Een aantal baksteenfabriken biedt in combinatie met de reguliere baksteen ook specifieke varianten op in de vorm van steenstrips. Deze strips worden vooraf gemaakt met de juiste afmeting en passeerde hoeken, waardoor het eindresultaat nauwe verwant is aan klassieke metselontwerpen. De voordelen hier zijn het verminderen van bouwertijd, gebruik van moderne snijtechnieken en mogelijk een lagere drempel voor het ontwerp in de vorm van grotere flexibiliteit in bouwproces en materialen.

Samenhang klassieke uitstraling en moderne context

Terwijl oude bouwtradities vooral zijn gedefinieerd door de geveltextuur en het metselverband, zien we in de huidige bouwmarkt hoe moderne contexten nieuwe eisen stellen aan het ontwerp. Regels met betrekking tot isolatiestandards, bouwnoodprojecten en het doorgaan van toepassing van bewuste bouwtechnieken vragen voor veranderingen in de huidige architecturale praktijk. Traditionele bakstenen en klassieke metselwerken zijn hier in vele gevallen prima te combineren, maar vereisen vaak een overleg en een zekere omgang met alternatieven.

Tot in de 17e en 18e eeuw is de uitstraling van baksteen-woningen, vooral in wijkarchitectuur, direct een onderdeel geworden van de Nederlandse beleving. Terwijl het gebruik van baksteen toen het meest gebruikelijke bouwmaterialen was, is het nu overal bekend als het klassieke bouwbeeld. In nieuwe bouwprojecten ontstaat een behoefte om klassieke kenmerken van de omgeving te behouden. Dit geldt vooral in renovaties of in aanevorderenprojecten in gevelranden of binnenstadprojecten.

Advies bij renovaties van klassieke metselwerken

Bij de renovatie van klassieke metselwerken is het van belang om drie belangrijke variabelen goed onder de aandacht te nemen. Ten eerste is de keuze van materialen, waarbij originele bakstenen zoveel mogelijk worden behouden of herwerkbaar zijn. Ten tweede is de structuur van het metselverband, dat kan worden aangepast aan moderne eisen of de oude structuur zorgvuldig kan worden opnieuw opgebouwd. Ten derde is het stedelijk karakter meestal van bepalend belang.

Als in een woning klassiek metselwerk opnieuw moet worden toegepast of geconserveerd, dan is het aanbevolen om contact op te nemen met experts die ervaring hebben met herontwikkeling van historische woonvormen. Aandacht voor bijzondere details, zoals de bakstenen kleur, de delftse of hollandsche textuur, of de aanstootvorm aan het dak, is essentieel in het behouden van het klassieke beeld van dit type woning. Tevens is het verstandig om gebruik te maken van moderne bouwtechnologieën waarin klassieke esthetiek en moderne functionaliteit samenkomen. Denk hierbij aan steenstrips, die zoals aangegeven in bepaalde gevallen een modern alternatief kunnen bieden met hetzelfde uiterlijk van bakstenen.

Klassiek ontwerp in moderne realiteit

Als de architect of eigenaar van een klassiek-ambachtelijke woning nieuw comfort wil integreren, maar toch een historisch woonbeeld wil behouden, dan is het van belang om de klassieke kernwaarden van symmetrie, harmonie en grandeur in stand te houden. Dit is verder dan alleen het gebruik van baksteen en witte kozijnen. Het is een gehele geest van het ontwerp, met afdaling van de gevel, verdeling van ramen, evenwijdigheid in de buitenste structuur en het optreden van de details in de gevels.

In moderne voorbeelden is gezien dat ook klassieke wijkontwikkelingen en afzonderlijke woningen kunnen worden aangemaakt die het historische karakter weerspiegelen, ondanks de nieuwere bouwmaterialen of methodes. In dit opzicht zijn klassieke metselwerken en hun afgeleiden zoals steenstrips vaak op zoek gegaan naar een nieuwe uitdaging in beeldvorming van het gebouw. De mogelijkheid om traditionele afwerkingen moderner en sneller te implementeren, houdt voor het overgrote deel aan door het gebruik van vervaardigde gevels zoals verstrengelde baksteenontwerpen in vorm van strips of het verwerken van klassieke patronen in moderne metselpagina’s.

Overweegingen rondom de keuze van metseltechniek en materiaal

Een keuze tussen baksteen in klassieke stijl of de aanrekening met moderne technieken vraagt om grondige overwegingen. In de huidige tijd is er vaak sprake van ongekende bouwnoodprojecten of een noodzaak tot snellere implementatie in de woningbouw. Tegelijkertijd is er ook steeds meer eis gemaakt van het oog voor historisch bouwbeeld, zeker in de binnenstadsregio’s. Het ontwerp van metselgevels in deze zin moet vaak snel en betrouwbaar zijn gepland.

Traditioneel metselwerk blijft echter een van de hardnekkigste bouwtradities in Nederland. Een studie (zie bron 2) meldt dat in de markt steeds blijvend traditionele metselafwerkingen worden gekozen. Het argument is een van handvestendheid en duurzaamheid. Onderhouddelijk werk, dat op vele punten gemakkelijker is en diepe wortels in de Nederlandse bouweconomie heeft, maakt dit een voorkeur bij eindgebruik.

Aan de andere kant is de opkomst van nieuwe keramische systemen en andere materialen, zoals steenstrips, een duidelijk signaal dat moderne bouwprojecten en renovatievragen het klassieke bouwbeeld blijven benaderen op nieuwe wijzen. Het merk van steenstrips zorgt voor een snelle opbouwcapaciteit, terwijl op architectonisch vlak een klassieke vertrouwde esthetiek blijft behouden. Dit maakt het bijzonder aantrekkelijk in projecten die op korte termijn moeten worden opgeleverd en waarin traditionele bouwmethodes niet ideaal zijn door tijdsbeperkingen of materialenproblemen in directe toepassing.

Technische aspecten van polymetrisch metselwerk

Polymetrisch metselwerk is een techniek met specifieke betekenis in de traditionele bouwsector. Het werkt met verschillende vormen van bakstenen en bouwstenen, gestapeld volgens een bepaalde logica die op het uiterlijk lijkt op het natuurstenen gevelbeeld. De kern van het polymetrisch werk ligt in de keuze van baksteenformaten en de verhouding tussen de afmetingen van deze steen. Het concept van polymetrisch metselwerk ontmoet ook in vele klassieke opvolgers, vooral in projecten die een gevel willen ontwerpen die de stedenbeelding in eveneens historisch en visueel past bij oude bebouwingen.

De combinatie van meerdere baksteenformaten en kleuringen, zoals voorkomen bij polymetrisch metselwerk, vereist zowel visuele als logistische controle wanneer het wordt toegepast in klassieke bouwprojecten. De correcte verdeling van steenrijen en voegen moet worden onderbouwd door ervaring van het metselen, en door een goed overleg tussen architect en uitvoerder. In sommige gevallen kan het polymetrisch metselwerk worden toegepast in samenwerking met moderne bouwmaterialen, zodat de gevelbeelden worden bereikt zonder dat het traditionele metsen volledig moet overbodig maken.

Het gebruik van baksteenformaten als WF, DF, VF en NF in polymetrisch metselwerk helpt ondertussen bij het behouden van klassieke aspecten. Deze steenformaten kunnen op een logische manier worden afgewisseld om een herkenbaar metselwerk te realiseren. Hiermee wordt de bouw een complexer verhaal, waarin de balans van het ontwerp en het eindmateriaal van groot belang is. Voor de bouwvoorzieningen is het dan ook van belang om ervaring of toegang te hebben tot steenfabrikanten die zo’n aanbod doen. Zonder een afgestemd programma is de kans op een dergelijk gevelbeeld klein.

Uitvoerbaarheid en toepassing in het huidige bouwproces

De bouwsector is continu in verandering – of dat een gevolg is van regelgeving, woningnoodprojecten, efficiëntie of bewust bouwen. Hier wordt een vraag gesteld aan de oude bouwpraktijk zoals metselwerk of het gebruik van oude stoffen, met de eis van efficiëntie, snelle bouwcyclus en lage bouwenlasten. Klassieke metselwerken zijn hierin complexer, maar kunnen worden ingebed in moderne projecten via goed overleg met betrouwbare bouwaannemers.

Zowel direct metsellen met traditionele bakstenen of het combineren met moderne uitvoeringswijzen zoals steenstrips kan passen in het huidige bouwproces. In de meeste gevallen is de keuze van materialen afhankelijk van de locatie, de stedenbeelding, de beperkingen aan het ontwerp en de beschikbaarheid van materialen. Een gevelproject begint vandaag meestal met een overleg over de keuze voor bakstof of alternatieve bouwstenen. Hierbij kan steenstrips een interessant supplement zijn tot traditionele metselprocedures in gevelprojecten.

Verantwoording van stedenbeeld en architecturale waarde

Een klassieke architectuurstijl zoals Classica kent vaak een statigheid in de structuur van de gevels. Deze eigenschap vormt een vertrouwd gevoel in Nederlandse steden en maakt het voor de bewoners vaak mogelijk om een emotionele connectie met het woningsgebeuren tot stand te brengen. De waarde van het gebouw wordt door klassieke afwerkingen sterk onderbouwd, zoals is genoteerd in verscheidene bronnen. Dit geldt zowel voor de esthetische waarde als voor de commerciële waarde in bepaalde stadsbuurten of regio’s.

Natuurgebieden en stedelijke omgevingen waarin klassieke architecteontwerpen dominante zeggenschap voeren, zullen traditioneel metselwerk vaak vereisen of er minstens rekening mee willen nemen in de totale afwerking van een woning. De huidige zorg om het stedenbeeld is belangrijk, gezien de impact van architectuur op wijkidentiteit, gemeenschapszin en waardevermeerdering. Een klassieke benadering helpt bij het behouden van die stedenbeeld, zelfs bij ophef van bouwprocedures of renovaties.

Samenwerking tussen bouwaannemer en architect

In klassieke bouwprojecten is de samenwerking tussen een bouwaannemer en een architect vaak intenser dan in moderne bouw. Bij polymetrisch metselwerk of klassieke afwerkingen is het belangrijk om het patronoog goed vast te leggen en te controleren. De juiste afmetingen van de steen, het voegsysteem, de kleurcodes en de balancering aan de gevelzijde zorgen alsnog voor de nodige uitstraling.

Nog opmerkelijker is de rol van de metselaar. Ook al zijn er moderne technologieën ontwikkeld, op klassieke metselwerken hangt het eindresultaat sterk van de vaardigheden van de uitvoerder en van de juiste technieken. In projecten waarin klassieke esthetiek moet worden bewaard, wordt dit vaak gecombineerd met een kwaliteitsbewust blik op detail- en voegafwerkingen. De eindgebruiker wordt dan meestal beter te spreken dan op klassieke architectonische benaderingen die door moderne projecties al te snel onbruikbaar zijn geworden.

Kostenaspecten en bouwtijd in klassieke bouw

Hoewel het gebruik van klassieke bouwtechnieken bepaalde voordelen biedt qua stijl en duurzaamheid, zoeken vele klanten ook naar de kosten en bouwtijd aspecten. Traditioneel metselwerk vraagt vaak om tijdrovende uitvoering. De handvormige bakstenen verlenen een onsterfelijke uitstraling, maar hun aanvullende aard kan vertraging veroorzaken in de bouwcyclus. Tegelijkertijd is een snelle implementatie in projecten met metselwerk afhankelijk van het materiaal en de uitvoerende methode.

Het gebruik van vlakke vormbak steen is in veel gevallen doorgaans efficiënter. Dit maakt het in combinatie met een goed metselplan sneller mogelijk om grote gevels of structuren te realiseren in klassieke stijl. Voor het gebruik van steenstrips is de bouwtijd sterk te beperken, aangevuld met het feit dat moderne schijftechnologie meestandig het benodigde willekeurig op te schalen, en zonder handmatselproductie kan worden opgebouwd. Dit is een sterke overweging voor architecten die tijdens het uitbouwen niet mogen vertragen en toch klassieke kwaliteit willen behouden.

De kosten voor klassiek metselwerk worden hoofdzakelijk bepaald door het gebruik van materialen en de benodigde handwerken. In projecten die snel zijn, kan een mix van metselwerk en modern vervaardiging helpen bij het balanceren van kosten en tijd. Dit zeker als er overwegen zijn van bakstof of alternatieve bouwproducten die visueel passen, maar sneller kunnen worden opgebouwd.

De rol van stedenbeleid en bouwregelgeving in klassieke gevels

Bij het overwegen van klassieke bouwstijlen zoals metselwerk in baksteenformaten, is het belangrijk om ook in overweging te nemen hoe dat past in het huidige stedenbeleid. In stadsontwikkelingsprojecten waar historisch architectonisch karakter is van belang, worden klassieke stijlen vaak gerechtvaardigd via stedenvernieuwing- en historicus-standaarden. Dit geldt bijvoorbeeld voor bouwprojecten in bebouwde dorpskernen, in gemeentelijke voornemens of in particuliere bouwprojecten waar het stedelijke karakter van grote waarde is.

Hier kan de traditionele bouwwerken van metselwerk in klassieke stijl door zichtbaarheid en esthetische kwaliteiten worden genoemd. Tegelijkertijd wordt het door regelgeving soms ook moeilijk met de implementatie. Denk aan bouwverenigingen die specifieke eisen stellen aan metselplanning of thermische isolatie, die niet altijd makkelijk zijn te combineren met klassieke materialen of bouwmethodes. In dergelijke projecten wordt vaak een aankoop van alternatieven genomen, zoals het gebruik van gestroomlijnde keramische producten of andere stijlen die een harmonisch geheel vormen met de historische stijl.

Conclusie

Klassieke metselwerken blijven een waardevolle component in architectur en bouw. De terugkeer naar de symmetrie, warmte, grandeur en gebruik van ambachtelijke materialen kent geen aanhoudend falen, zoals blijkt uit de continue vraag in de sector, de toepassing in de renovatie van historische woningen en de wensen van woningeigenaren. De Classica stijl is worteloos in de Nederlandse architectuur, met baksteen en wit geschilderde kozijnen als centrale bouwelementen. In moderne realiteit worden klassieke metselveiligheid en esthetiek geprobeerd aan te passen, waarbij klassieke keramische producten van oudere data worden verminderd door moderne technieken en substituities die sneller of efficiënter opbouwen.

De keuze voor polymetrisch metselwerk of voor technische varianten zoals steenstrips hangt af van de situatie in de bouwmarkt, de stedenbeelding in de omgeving, de beschikbaarheid van materialen en de benodigde kwaliteit in uitvoering. De moderne architectuur creëert ruimte voor vernieuwing van klassieke principes. Door gebruik van moderne productiesystemen kan de esthetiek worden behouden, terwijl een snelle en duurzame implementatie wordt aangegaan. Het behaken van deze klassieke aspecten van onze bouwtradities hangt dus ook af van zowel technische mogelijkheden als van het wensen om het klassieke karakter van de stedelijke en open ruimte bewaard te houden in huidige architectuurprojecten.

## Bronnen

klassieke