Binnenmuren en Binnenspouwblad: Keuzes en Constructieve Overwegingen bij Metselwerk

Published by Redactie on september 2, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Binnenmuren en binnenspouwblad spelen een essentiële rol in de stabiliteit, akoestiek en thermische prestaties van een woning. De keuze van het juiste metselwerk en de bijbehorende bouwstenen is daarom van groot belang bij zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. In dit artikel bespreken we de constructieve aspecten van metselwerk als binnenspouwblad, de beschikbare bouwmaterialen, de technische eisen, en de impact van spouwvervuiling. We richten ons hierbij uitsluitend op de informatie die expliciet vermeld is in de verstrekte bronnen, en geven waar nodig aandacht aan de betrouwbaarheid van de gegevens.

Wat is een Binnenspouwblad en Wat zijn de Functies?

Een binnenspouwblad is de binnenkant van een spouwmuurconstructie. Het fungeert vaak als dragend element en draagt daarnaast bij aan isolatie, akoestiek en het ondersteunen van de gevel. In nieuwbouw wordt het binnenspouwblad vaak gemaakt van bouwstenen of prefabricated panelen. De keuze van het materiaal heeft gevolgen voor de werkbaarheid, de thermische eigenschappen en de akoestische prestaties van de woning.

Dragend versus Niet-dragend

Binnenmuren kunnen dragend zijn (structuurondersteunend) of niet-dragend (scheidend of decoratief). Dragende binnenmuren vereisen een grotere dikte en stevige bouwstenen om de constructieve eisen te kunnen voldoen. Niet-dragende muren zijn flexibeler in keuze van materiaal, mits de eisen rond akoestiek en thermische isolatie voldaan zijn.

Constructieve Functies

Het binnenspouwblad heeft meerdere functies: - Structuurondersteuning: het moet de krachten van het gebouw opvangen. - Isolatie: het draagt bij aan warmte- en akoestische isolatie. - Afwerking: het vormt vaak de basis voor pleisterwerk of andere binnenafwerkingen. - Vochtbeheersing: het moet samen met het buitenblad en de luchtspouw vocht en condens effectief beheersen.

Beschikbare Materialen voor Binnenspouwblad en Binnenmuren

Er zijn meerdere soorten bouwmaterialen beschikbaar voor het opbouwen van binnenmuren en binnenspouwblad. De keuze hangt af van de structuur, de gewenste thermische en akoestische prestaties, de duurzaamheid en de flexibiliteit voor later aanpassing.

Bouwstenen voor Binnenmuren

Volgens bron [2] kunnen binnenmuren opgebouwd worden met een breed scala aan materialen, waaronder:

Holle of volle betonblokken
Cellenbeton
Snelbouwstenen
Bakstenen
Kalkzandstenen
Plaasterblokken
Glasblokken
Strengpersstenen
Breukstenen (arduin, etc.)

Bij gelijkvloerswoningen is de druksterkte van de binnenmuurstenen minder belangrijk dan bij meerverdiepte woningen, aangezien het gewicht op de stenen lager is.

Baksteen voor Binnenmuren

Baksteen kan worden gebruikt voor binnenspouwblad, maar is niet geschikt voor zogenaamde klampmetselwerk. Normale bakstenen hebben een dikte van ongeveer 50 mm. Wanneer deze op z’n kant verwerkt worden, is er te weinig stabiliteit voor het metselen van muren. Voor klampmetselwerk is een draagvlak van tenminste 65 mm vereist, zoals vermeld in bron [1].

Kalkzandsteen

Kalkzandsteen is een veelgebruikt materiaal voor binnenspouwblad. Het biedt goede druksterkte en akoestische eigenschappen, maar wordt soms kritisch beoordeeld vanwege problemen met stucwerk dat scheurt. Dit wordt genoemd in bron [6], waarin de auteur aangeeft dat kalkzandsteen een ideale keuze lijkt te zijn, maar dat er ook verhalen zijn over scheurend stucwerk. De oorzaak van deze problemen is echter niet verder toegelicht in de bron.

Snelbouwstenen

Snelbouwstenen zijn poreuze bouwstenen met meer dan 20% perforaties. Ze bieden goede thermische en akoestische eigenschappen en zijn inertiërg. Dit betekent dat ze warmte opslaan en langzaam weer afgeven, wat bijdraagt aan comfortabele temperatuurverloop in de woning. Snelbouwstenen zijn ook flexibel: het is makkelijker om later muren te verwijderen of aan te passen in vergelijking met materialen zoals beton. Zie bron [7] voor een uitgebreide beschrijving van eigenschappen en verwerking.

Betonblokken

Beton is een goedkope en stevige keuze voor binnenmuren en dragende binnenspouwbladen. Het biedt hoge druksterkte en is ideaal voor zware constructies. Eén nadeel is echter dat het moeilijk is om leidingen of andere toevoegingen later in te werken. Dit wordt genoemd in bron [6].

Glas- en Plaasterblokken

Plaasterblokken zijn licht en makkelijk te verwerken, maar minder geschikt als dragend element. Glasblokken worden vaak gebruikt voor scheidingsmuren of glaspartijen en bieden een esthetische, lichtdoorlatende oplossing. Ze zijn echter niet geschikt voor dragende functies of grote wandoppervlakken.

Technische Specificaties en Constructieve Overwegingen

Dikte van het Binnenspouwblad

Voor een klassieke spouwmuurconstructie is een minimale dikte van 150 mm vaak voldoende voor het binnenspouwblad, zoals vermeld in bron [1]. Bij klampmetselwerk, waarbij de stenen op z’n kant verwerkt worden, is de dikte van het buitenblad kleiner (ongeveer 65 mm), wat de buigsterkte van het buitenblad verlaagt. Daarom moet het binnenspouwblad extra sterk zijn om de windbelastingen te kunnen opvangen.

Spouwankers en Spouwtechniek

Voor het verbinden van buiten- en binnenspouwblad worden spouwankers gebruikt. Bij klampmetselwerk wordt minimaal 6 stuks RVS-spouwankers per m² aanbevolen. Voor gelijmd werk zijn er speciale spouwankers ontwikkeld die dunner zijn vanwege de beperkte dikte van de lijmvoeg. De juiste lengte van de spouwankers is essentieel om de constructieve integriteit te waarborgen.

Bij klampmetselwerk is de doorstrijktechniek de aanbevolen methode voor het aanbrengen van de lijm of mortel, zoals vermeld in bron [1].

Spouwvervuiling

Spouwvervuiling is een bekend probleem bij spouwmuurconstructies. Tijdens het metselen vallen mortelresten in de spouw, die zich ophopen en leiden tot vocht- en isolatieproblemen. Dit is vooral het geval bij brede luchtspouwen en hoge metselwerken. Het ophopen van mortel kan leiden tot koudebruggen, vochtproblemen en scheuringen in het metselwerk, zoals uitgelegd in bron [5].

De nadeelgevolgen van spouwvervuiling kunnen aanzienlijk zijn, vooral bij constructies die verbonden zijn met betonconstructies. Het vasthouden van vocht kan leiden tot uitbreiding door bevriezing en scheuring van het metselwerk.

Duurzaamheid en Milieuoverwegingen

Duurzame Eigenschappen van Binnenmuurstenen

Binnenmuurstenen, zoals keramische bakstenen, worden uit natuurlijke grondstoffen gemaakt en hebben een lange levensduur zonder onderhoud. Ze zijn niet-toxisch en vormvast. Ook zijn er producten beschikbaar met gerecyclede grondstoffen en DUBOkeur, zoals aangegeven in bron [4].

Porotherm-blokken, bijvoorbeeld, krimpen niet, zijn makkelijk te verwerken en bieden goede thermische prestaties. Ze zijn wel iets duurder dan sommige alternatieve materialen.

Recycled Materialen

Er zijn steeds meer bouwmaterialen beschikbaar die gemaakt zijn uit gerecyclede grondstoffen. Deze materialen voldoen aan de huidige milieunormen en bieden een duurzame oplossing voor nieuwbouw en renovatieprojecten. De DUBOkeur is een label dat aantoont dat het product duurzaam is in productie en verwerking.

Technische Normen en Eenheden

Binnenmuurstenen moeten voldoen aan verschillende normen en eisen. Volgens bron [4] gelden de volgende Europese normen:

NEN-EN 771-1: Specificaties voor metselstenen – Deel 1: Metselbaksteen
NEN-EN 1996 – Eurocode 6: Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk

Deze normen stellen eisen aan de druksterkte, vormstabiliteit, wateropname en andere bouwfysische eigenschappen van de stenen. Het naleven van deze normen is essentieel voor de veiligheid en duurzaamheid van de constructie.

Kostenoverzicht en Werkbaarheid

De keuze van het materiaal heeft ook gevolgen voor de kosten en werkbaarheid van een bouwproject. In bron [6] wordt melding gemaakt van de prijsverhouding tussen beton en kalkzandsteen:

Betonblokken: goedkoop en sterk, maar moeilijk aan te passen voor later aanleggen van leidingen.
Kalkzandsteen: ideale akoestische en thermische eigenschappen, maar soms gevoelig voor scheurend stucwerk.
Snelbouwstenen: duurzame, thermische en akoestische eigenschappen, maar duurder dan beton.
Porotherm-blokken: duur, maar goed verwerkbaar en thermisch stabiel.

Samenvatting van Keuzemogelijkheden

Bouwmaterialen	Voordelen	Nadelen
Betonblokken	Goedkoop, sterk	Moeilijk aan te passen, leidingen lastig
Kalkzandsteen	Goede akoestiek, thermisch	Scheurend stucwerk
Snelbouwstenen	Thermische inertie, akoestiek	Duurder
Baksteen	Traditioneel, thermisch	Niet geschikt voor klampmetselwerk
Porotherm	Duurzaam, thermisch	Duur
Glasblokken	Esthetisch, licht	Niet geschikt als dragend element

Conclusie

De keuze van een materiaal voor binnenspouwblad en binnenmuren is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder de constructieve eisen, thermische en akoestische prestaties, werkbaarheid en duurzaamheid. Baksteen is niet geschikt voor klampmetselwerk, terwijl kalkzandsteen en snelbouwstenen goede opties zijn voor binnenmuren. Beton is goedkoop, maar moeilijk aan te passen. Spouwvervuiling is een bekend probleem bij spouwmuurconstructies, wat aandacht vraagt bij het ontwerp en de uitvoering van metselwerk. De keuze van het juiste materiaal moet altijd gedaan worden in overleg met een bouwprofessional om de optimale oplossing te vinden voor de specifieke situatie.