Hergebruik van Metselwerk: Duurzaamheid, Esthetiek en Restauratietechnieken

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Het hergebruik van metselwerk wint aan populariteit in de bouw- en renovatiesector, gedreven door een groeiende focus op duurzaamheid en de wens om authentieke esthetiek te behouden. Deze praktijk omvat het hergebruiken van oude stenen en materialen in zowel restauratieprojecten als nieuwe constructies. De beschikbare informatie benadrukt de voordelen van hergebruik, zoals vermindering van afval, kostenbesparingen en het behoud van karakteristieke uitstralingen. Echter, succesvol hergebruik vereist aandacht voor kwaliteit, technische compatibiliteit en correcte restauratietechnieken. Dit artikel behandelt de verschillende aspecten van het hergebruiken van metselwerk, gebaseerd op beschikbare gegevens over restauratiemethoden, materiaaleigenschappen en relevante regelgeving.

Duurzaamheid en Circulaire Economie

Het hergebruiken van metselwerk draagt significant bij aan een duurzamer bouwproces. Door materialen te hergebruiken wordt de hoeveelheid afval die naar stortplaatsen gaat verminderd en de vraag naar nieuwe grondstoffen verlaagd. Dit is een essentieel onderdeel van de circulaire economie, waarbij materialen zo lang mogelijk in gebruik blijven. Twee R Recycling Groep zet zich in om secundaire grondstoffen, zoals beton, steen en metselwerk, om te zetten in hoogwaardige materialen. Het bedrijf streeft naar meer dan alleen laagwaardige recycling, zoals het gebruik van puin als fundering, en focust op het terugwinnen van zuivere grondstoffen zoals zand, grind en keramiek.

Esthetische Waarde en Authenticiteit

Gebruikte metselstenen bezitten vaak een authentieke uitstraling die moeilijk te evenaren is met moderne bakstenen. Deze stenen kunnen karakter en een charmante, vintage sfeer toevoegen aan zowel renovatie- als nieuwbouwprojecten. Dit maakt ze bijzonder geschikt voor het renoveren van oude panden of het creëren van een rustieke ambiance. Monumentaal metselwerk is beeldbepalend voor de Nederlandse architectuur en het behouden van deze karakteristieke elementen is van groot belang. De Vink Restauratiewerken is gespecialiseerd in het restaureren, repareren en vervangen van monumentaal metselwerk, waarbij zij streven naar het behoud van de esthetische uniformiteit en technische eigenschappen.

Restauratietechnieken voor Metselwerk

De restauratie van metselwerk vereist een zorgvuldige aanpak, beginnend met het identificeren van de oorzaak van de aantasting. Mogelijke oorzaken zijn verzakkingen in de fundatie, defect voegwerk, water- of schimmelvorming, en weersomstandigheden. Zodra de oorzaak is vastgesteld, kunnen verschillende restauratietechnieken worden toegepast:

Herstellen van voegwerk: Een vakman kan het voegwerk herstellen zodat het naadloos aansluit op het bestaande voegwerk. De samenstelling, structuur en kleur van de mortel moeten overeenkomen met de oorspronkelijke mortel. Traditionele voegvormen, zoals snijvoeg, daggestreep, knipvoeg en verdiepte voeg, worden gekopieerd om een authentieke uitstraling te behouden.
Vervangen van stenen: Indien stenen beschadigd zijn, kunnen ze worden vervangen door nieuwe stenen die qua hardheid, formaat, kleur en textuur overeenkomen met het bestaande metselwerk. De fysieke eigenschappen van de nieuwe stenen zijn hierbij belangrijker dan de kleur.
Repareren van stenen: Beschadigde stenen kunnen worden gerepareerd met behulp van een reparatiemortel, mits uitgevoerd volgens de richtlijnen.
Herstellen van scheuren: Scheuren in het metselwerk kunnen worden hersteld om verdere schade te voorkomen.
Bijkleuren van metselwerk en voegwerk: Om de uniformiteit te behouden, kan het metselwerk en voegwerk worden bijgekleurd.

Technische Aspecten en Compatibiliteit

Bij het hergebruik van metselwerk is het essentieel om rekening te houden met de technische compatibiliteit van de materialen. Artikel 4.3 van de relevante regelgeving stelt dat bestaand metselwerk geconserveerd moet worden en alleen vervangen mag worden als de onderlinge samenhang en scheurvorming herstel verhinderen. De in te boeten stenen moeten qua hardheid, formaat, kleur en textuur aansluiten op het bestaande metselwerk, waarbij de fysieke eigenschappen van de inboeting belangrijker zijn dan de kleur. De metselmortel moet aangepast zijn aan de samenstelling en hardheid van de bestaande mortel.

Het is belangrijk dat het metselwerk en de in te brengen stenen voldoende vochtig zijn om vochtuitwisseling te voorkomen. Bij het gebruik van kalkmortel moet deze voldoen aan NEN 9031 en hulpstoffen zijn niet toegestaan. Mengverhoudingen moeten worden afgestemd op de milieuklasse en de samenstelling van het bestaande metsel- en voegwerk volgens NEN 3835. Het gebruik van steenkalk is niet toegestaan.

Circulaire Metselwerk Systemen

Naast het hergebruik van losse stenen, zijn er ook innovatieve systemen ontwikkeld voor circulair metselwerk. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van kalkmortel, waardoor de stenen gemakkelijk weer van de mortel kunnen worden gescheiden voor hergebruik. Een ander systeem is het 'ClickBrick-systeem' van Wienerberger, waarbij bakstenen droog worden gestapeld en verankerd met roestvrijstalen clips en spouwankers. Dit maakt de gevel demonteerbaar en vergroot de kans op hergebruik van de stenen.

Aandachtspunten bij het Gebruik van Gebruikte Metselstenen

Hoewel gebruikte metselstenen veel voordelen bieden, zijn er enkele aandachtspunten:

Kwaliteit van de stenen: Controleer de kwaliteit van de stenen om te zorgen dat ze geschikt zijn voor het beoogde project.
Behandeling: Sommige oude materialen vereisen een behandeling om ze geschikt te maken voor hergebruik, zoals schoonmaken of behandelen tegen houtrot of roest.
Toepassing: Zorg ervoor dat de oude materialen makkelijk samen gaan met andere bouwmaterialen.
Extra werk: Het verwerken van ambachtelijke materialen kan meer kennis en ervaring vereisen vanwege afwijkende maten en dergelijke.

Kostenbesparing

Gebruikte metselstenen zijn vaak goedkoper dan nieuwe stenen, wat een aanzienlijke kostenbesparing kan opleveren voor bouwers en huiseigenaren. Dit maakt ze een aantrekkelijke optie voor projecten met een beperkt budget.

Groei van de Sector

Twee R Recycling Groep, een bedrijf dat zich inzet voor het hergebruik van secundaire grondstoffen, groeit gestaag. Dit heeft te maken met de toenemende vraag naar schone grondstoffen van het bedrijfsleven. Het bedrijf ontwikkelt speciale technieken om minerale stromen uit puin te halen en grondstoffen als zand, grind, keramiek en kalkzandsteen te herwinnen.

Conclusie

Het hergebruik van metselwerk biedt aanzienlijke voordelen op het gebied van duurzaamheid, esthetiek en kostenbesparing. Door de juiste restauratietechnieken toe te passen en rekening te houden met technische compatibiliteit, kan metselwerk succesvol worden hergebruikt in zowel restauratieprojecten als nieuwe constructies. Innovatieve systemen, zoals het gebruik van kalkmortel en het 'ClickBrick-systeem', dragen bij aan een circulaire economie en vergroten de kans op hergebruik van materialen. Het is essentieel om aandacht te besteden aan de kwaliteit van de stenen en de specifieke eisen van het project om een optimaal resultaat te garanderen.

Bronnen

hergebruiken