Metselwerk boven kozijnen: Rollagen, Strekken en Hanenkammen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Het metselen van een rollaag, strek of hanenkam boven een raam- of deuropening is een veelvoorkomende praktijk in de bouw en renovatie. Deze constructies dienen zowel een esthetische als een constructieve functie, hoewel de draagkracht sterk varieert. Uit beschikbare informatie blijkt dat een rollaag vooral decoratief is en beperkte krachten kan opnemen, terwijl strekken en hanenkammen een betere drukverdeling bieden. Dit artikel beschrijft de verschillende methoden, hun toepassingen en overwegingen bij het kiezen van de juiste techniek, gebaseerd op de beschikbare gegevens.

De Rollaag: Decoratie en Beperkte Draagkracht

Een rollaag is een rij gemetselde stenen, doorgaans een halve steen of soms een hele steen hoog, die boven een kozijn wordt aangebracht. Het dient als een latei voor relatief kleine overspanningen. De rollaag kan worden uitgevoerd in natuursteen of baksteen. Een belangrijk aspect is dat de rollaag vaak een decoratieve functie heeft. Echter, de constructieve capaciteit is beperkt.

Volgens diverse rapporten is een rollaag niet geschikt voor openingen groter dan 80 centimeter. In dergelijke gevallen worden strekken of hanenkammen aanbevolen, omdat deze de druk van de bovenliggende lagen beter kunnen opvangen. Een rapport stelt expliciet dat rollagen op zichzelf nauwelijks krachten kunnen opnemen en voornamelijk als muurbeëindiging of sierrand worden gebruikt. Dit wordt verder bevestigd door de waarschuwing dat een rollaag vooral esthetisch is.

Bij het toepassen van een rollaag is het essentieel om rekening te houden met eventuele vloerbalken die boven de opening liggen. De druk van deze balken kan de rollaag extra belasten, waardoor de kans op scheurvorming toeneemt. In situaties waar oorspronkelijk een betonnen latei aanwezig was, is het raadzaam om deze te vervangen door een vergelijkbare constructie in plaats van een rollaag.

Strekken en Hanenkammen: Sterkere Alternatieven

Strekken en hanenkammen zijn alternatieven voor rollagen die een hogere draagkracht bieden. Een strek is sterker dan een rollaag en kan tot anderhalve steen hoog zijn. Het metselen van een strek vereist echter aanzienlijke ervaring, aangezien de stenen zowel in de lengte als in de breedte schuin moeten worden afgehakt. De schuinte en stand van de stenen worden gemetseld vanaf een porring punt.

Een hanenkam is nog sterker en steviger dan een strek en een rollaag. De bovenkant van de hanenkam wordt in trapvorm afgewerkt. Net als bij een strek, vereist het metselen van een hanenkam het op maat hakken van de stenen in zowel de lengte als de breedte.

Deze constructies worden vaak toegepast bij oudere panden als decoratieve elementen, en worden beschreven als ambachtelijk metselwerk.

Uitvoering en Technieken

Het metselen van een rollaag vereist een zorgvuldige voorbereiding. Een mal moet worden bevestigd op de juiste hoogte en ondersteund met schroefstempels. De verdeling van de stenen wordt op de mal aangebracht. Bij een flauwe bocht kunnen hele stenen worden gebruikt, maar bij scherpere bochten moeten stenen worden uitgehakt met behulp van een haakslijper. Vervolgens wordt de rollaag gemetseld, waarbij gelijktijdig de zijkanten van de muur worden opgebouwd.

Bij het metselen van een muur is het belangrijk dat de metselspecie goed wordt gemengd, zodat er een klontvrije massa ontstaat. De 1-minuut-proef kan worden uitgevoerd om het gewenste vochtgehalte van de stenen te controleren. Hierbij worden twee stenen op elkaar gemetseld en onder lichte druk, gedurende één minuut, vastgehouden.

De eerste laag wordt iets dikker aangebracht dan de normale voegmaat. De steen wordt tegen het profiel geplaatst, waarbij ervoor wordt gezorgd dat er geen metselspecie tussen het profiel en de steen zit. Met een links/rechtse beweging wordt de steen op de juiste hoogte gebracht. De overtollige metselspecie wordt weggehaald en terug in de speciekuip gestopt. Vervolgens wordt weer metselspecie aangebracht en de tweede steen tegen de eerste geplaatst. De voegafstand is 5-12 mm. Dit proces wordt herhaald tot de muur in zijn geheel is gemetseld. Tussentijds moet met een waterpas worden gecontroleerd om een scheve muur te voorkomen.

Reparatie en Aanpassingen van Bestaand Metselwerk

Bij het repareren van een binnenmuur rondom een kozijn, zoals beschreven in een forumdiscussie, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de verankering van de stenen boven het kozijn. De vraag rijst of de stenen eenvoudigweg in specie op het kozijn kunnen worden gezet, of dat er speciale ankers nodig zijn. Het is ook belangrijk om te overwegen of er iets tussen het houten kozijn en de stenen/specie moet worden geplaatst.

Een beschreven oplossing voor het maken van een kozijn in een bestaande massieve muur is het verticaal doorslijpen van de stenen, het verwijderen van het metselwerk en het plaatsen van het nieuwe kozijn over de zaagsnede. Dit verbergt de zaagsnede en zorgt ervoor dat de kozijnen meer aanwezig zijn in de muur.

Stijl en Integratie met Bestaande Architectuur

Bij renovaties is de keuze van de stijl van nieuwe delen van het gebouw cruciaal. Er zijn in principe twee mogelijkheden om aan te sluiten bij de bestaande architectuur: integratie van de laatste mode of behoud van de klassieke stijl.

Het integreren van de laatste mode kan een gebouw moderner laten ogen, maar deze stijl kan na verloop van tijd gedateerd raken en vloeken met het originele pand. Dit kan de verkoopbaarheid en waarde van het gebouw negatief beïnvloeden.

Een klassieke stijl, gecombineerd met een modern ontwerp, kan een betere optie zijn. Dit zorgt voor een harmonieus geheel dat de waarde van het pand op lange termijn kan behouden.

Traditioneel Metselwerk versus Lijmen

Traditioneel metselwerk vereist vakmanschap. Tegenwoordig wordt het echter steeds vaker toegepast om stenen te lijmen in plaats van te metselen, met name bij strakke stenen die met een dunne laag lijmmortel kunnen worden aangebracht.

Professionele metselaars zijn specialisten in traditionele metselwerken en kunnen adviseren over de toepassing van rollagen, strekken of hanenkammen.

Conclusie

Het metselen van een rollaag, strek of hanenkam boven een kozijn vereist een zorgvuldige afweging van de constructieve en esthetische aspecten. Een rollaag is vooral geschikt voor kleine openingen en heeft een beperkte draagkracht. Strekken en hanenkammen bieden een betere drukverdeling en zijn aan te raden voor grotere openingen. Bij het uitvoeren van deze constructies is vakmanschap essentieel, evenals een goede voorbereiding en aandacht voor detail. Bij renovaties is het belangrijk om de stijl van de nieuwe elementen af te stemmen op de bestaande architectuur om de waarde van het pand te behouden.