Gevelmetselwerk in Combinatie met Stalen Constructies: Toepassingen en Richtlijnen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

De combinatie van gevelmetselwerk met stalen constructies, zowel binnendozen als draagconstructies, wint aan populariteit in zowel utiliteitsbouw als woningbouw. Deze constructiemethode biedt mogelijkheden voor innovatieve ontwerpen en efficiënte bouwprocessen. Echter, het correct toepassen van deze techniek vereist aandacht voor specifieke details en regelgeving, met name bij renovaties van monumentale panden. Dit artikel behandelt de verschillende aspecten van gevelmetselwerk in combinatie met staal, inclusief constructieve overwegingen, materiaaleisen, en relevante richtlijnen voor restauratie en renovatie, gebaseerd op beschikbare informatie.

Toepassingen van Metselwerk met Stalen Constructies

Gevelmetselwerk in combinatie met stalen constructies wordt steeds vaker toegepast. Zo wordt het bijvoorbeeld gebruikt bij de bouw van sportcomplexen en andere utilitaire gebouwen. De combinatie biedt voordelen op het gebied van draagkracht en flexibiliteit in ontwerp. Ook in de woningbouw is deze methode in opkomst. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van stalen binnendozen of sandwichelementen waaraan gevelmetselwerk wordt bevestigd.

Dilatatie en Beweging in Metselwerk

Metselwerk is gevoelig voor uitzetting en krimp, met name bij gebruik van cementmortel en zachte steen. Deze bewegingen kunnen leiden tot scheurvorming, vooral onder en boven vensters. Het is essentieel om rekening te houden met deze dilatatie bij het ontwerpen en uitvoeren van metselwerk. Natuurlijke dilataties, zoals krimp- en zetscheuren, kunnen ontstaan, maar het is belangrijk om constructief herstel te overwegen in plaats van enkel pleisteren of dichtvoegen, omdat herstelwerk anders weer kan losraken bij trillingen en zettingen. Producten zoals roestvast stalen wapening (wokkels) kunnen worden gebruikt om gescheurd metselwerk te fixeren. Zetting van het gebouw, bijvoorbeeld door een verandering in grondwaterstand of functie, kan ook schade veroorzaken.

Eisen aan Houtwerk in Contact met Metselwerk

Wanneer houtwerk in aanraking komt met metselwerk, is het van belang dat dit houtwerk tweemaal in lijvige menie of grondverf wordt gezet. De te gebruiken houtsoorten moeten overeenkomen met het bestaande werk. Het gebruik van multiplex, kunststof, kunststof-verlijmde vezelplaten en vergelijkbare materialen voor herstel van dakgoten, windveren, gevel- en dakbeschietingen is niet toegestaan.

Beperkingen bij het Gebruik van Staal in Monumentale Gebouwen

Bij restauraties van monumentale panden gelden specifieke beperkingen met betrekking tot het gebruik van staal. Staalconstructies of stalenhulpconstructies mogen niet worden toegepast ter vervanging van houten constructies of constructiedelen, tenzij dit wordt geadviseerd in een inspectierapport van de Monumentenwacht Overijssel/Flevoland en door het college wordt geaccordeerd.

Richtlijnen voor Schilderwerk

Nieuw schilderwerk moet qua systeem, kleur en uitvoering overeenkomen met het historisch juiste schilderwerk. Oude verflagen mogen niet door middel van afbranden worden verwijderd, maar het verwijderen met hete lucht (föhnen) is wel toegestaan. Het schilderen van pleisterwerk of natuursteen dient uitsluitend met een glad opdrogende verf te geschieden, waarbij het verfsysteem moet worden aangepast aan het type pleisterwerk of natuursteen in verband met de waterhuishouding.

Eisen aan Nieuw Metselwerk bij Renovatie

Bij renovatieprojecten moet nieuw metselwerk qua samenstelling, eigenschappen, hardheid, kleur en textuur aansluiten op het bestaande metselwerk. De metselmortel moet aangepast zijn aan de samenstelling en hardheid van de bestaande mortel. Bestaand metselwerk dient zoveel mogelijk behouden te blijven en mag alleen worden vervangen indien dit wordt geadviseerd in een inspectierapport van de Monumentenwacht Overijssel/Flevoland en door het college is geaccordeerd.

Gevelreiniging en Hydrofoberen

Gevelreiniging is niet toegestaan, tenzij dit wordt geadviseerd in een inspectierapport van de Monumentenwacht Overijssel/Flevoland. Methoden zoals stralen met grit, zand en water, en het gebruik van chemische middelen zijn verboden. Het hydrofoberen en impregneren van gevels is eveneens niet toegestaan, tenzij geadviseerd door de Monumentenwacht. Het toepassen van steenverstevigers is niet toegestaan.

Timmerwerk bij Restauratie

Vervanging van houten onderdelen moet op historisch verantwoorde wijze gebeuren, waarbij de bestaande detaillering en vormgeving als uitgangspunt dienen. De te vervangen onderdelen moeten dezelfde zwaarte en profilering krijgen als de bestaande en ter controle bewaard worden tot de subsidie is vastgesteld.

Kozijnen, Ramen en Deuren

Kozijnen, ramen en deuren van kunststof zijn niet toegestaan. Historisch waardevolle elementen moeten worden hersteld met behoud van materiaal, constructie en detaillering. Stalen vensters, kozijnen en deurpartijen mogen alleen worden vervangen als herstel niet mogelijk is, en eventuele verbeteringen moeten het oorspronkelijk uiterlijk respecteren.

Glaswerk en Smeedijzeren Onderdelen

Glaswerk dient in enkel glas in stopverf gezet te worden, zonder gebruik van glaslatten, tenzij historisch juist. Bij onderhoud of herstel van smeedijzeren onderdelen moeten deze volledig worden ontdaan van oude verflagen en roest. Hoofdstaanders van smeedijzeren tuinhekken moeten in de voetmuur blijven staan; afslijpen en later weer aanlassen is niet toegestaan. Hang- en sluitwerk van ramen, deuren en luiken moet zoveel mogelijk overeenkomen met oorspronkelijke modellen.

Innovaties in Metselwerk

Innovaties in metselwerk, zoals uitbloeiingsvrije doorstrijkmortels voor bakstenen gevels, worden ontwikkeld om problemen zoals uitbloeiing te verminderen. Onderzoek naar de rol van metsel- en doorstrijkmortel bij uitbloeiing op bakstenen gevels is al ruim 25 jaar gaande.

Nieuwe Trends in Metselwerk

Er zijn nieuwe trends in metselwerk, zoals dunnere gemetselde gevels. De lange levensduur en het lage onderhoud van metselwerk maken het een duurzame gevelconstructie. Braziliaans-verband, ook bekend als Claustra-verband, is een opengewerkt metselwerkverband dat kan worden beschouwd als stootvoegloos metselwerk met brede open stootvoegen. Claustra-verband wordt gebruikt om een gevoel van privacy en rust te creëren, zoals in een huis in Melbourne.

Oppervlaktebeoordeling van Gevelmetselwerk

Op 12 april 2024 werd een kennissessie georganiseerd over de oppervlaktebeoordeling van gevelmetselwerk, waarbij ruim 30 professionals uit de bouw- en metselwerkbranche samenkwamen om inzichten te delen.

Conclusie

De combinatie van gevelmetselwerk met stalen constructies biedt interessante mogelijkheden voor zowel nieuwbouw als renovatie. Het is echter cruciaal om rekening te houden met de specifieke eisen en richtlijnen, met name bij monumentale panden. Correcte toepassing van dilatatieprincipes, materiaalkeuze, en restauratietechnieken zijn essentieel voor een duurzaam en esthetisch resultaat. Het raadplegen van de Monumentenwacht Overijssel/Flevoland en het volgen van de geldende regelgeving is van groot belang bij renovatieprojecten.

Bronnen

staalconstructie