Metselen bij Variërende Temperaturen: Richtlijnen en Voorzorgsmaatregelen

Inleiding

Het metselen is een cruciaal onderdeel van veel bouw- en renovatieprojecten. De temperatuur tijdens het metselen, voegen en doorstrijken heeft echter een significante invloed op de kwaliteit en duurzaamheid van het metselwerk. Deze artikel behandelt de aanbevolen temperaturen voor deze werkzaamheden, de risico's van metselen bij lage temperaturen, en de benodigde voorzorgsmaatregelen om schade te voorkomen. De informatie is gebaseerd op richtlijnen uit de bouwsector en specificaties van mortelproducenten.

Minimale Temperaturen voor Metselwerk

Over het algemeen wordt aangeraden om metselwerkzaamheden niet uit te voeren bij temperaturen onder de 5°C. Dit komt doordat de verharding van de mortel ernstig kan worden vertraagd bij lage temperaturen, wat resulteert in een verminderde sterkte en hechting. Cementgebonden mortels vereisen minimaal 5°C om effectief te kunnen uitharden. Gedurende de dag moet deze temperatuur minimaal 2 tot 3 uur worden bereikt. Tijdens zowel het metselen als het uithardingsproces mag de omgevingstemperatuur niet lager zijn dan 5°C en niet hoger dan 30°C.

Metselen bij Temperaturen Tussen 5 en 15°C

Bij temperaturen tussen 5 en 15°C kunnen lijm- en voegproducten op cementbasis nog steeds worden verwerkt, maar hun reactiesnelheid is anders dan bij de ideale temperatuur van 15 tot 20°C. Dit betekent dat de uithardingstijd mogelijk langer is en de uiteindelijke sterkte enigszins kan afwijken.

Metselen bij Temperaturen Onder 0°C

Het metselen bij temperaturen onder 0°C wordt sterk afgeraden. Onder het vriespunt komt de uitharding van de mortel vrijwel tot stilstand, wat leidt tot hechtingsproblemen en mogelijk vorstschade. De norm NEN-EN 1996-2 art. 3.3.1.8 stelt dat water, zand en vooraf samengestelde kalk-zandmortel die ijsdeeltjes bevatten niet mogen worden gebruikt.

De Uitvoeringsrichtlijn voor Metselwerkconstructies (SKG-IKOB Publicatie Nr. PBL0357) verbiedt expliciet het verwerken van metsel- of lijmmortels bij temperaturen lager dan -3°C ter plaatse van het metselwerk. Verwerking tussen -3°C en 0°C is toegestaan onder strikte voorwaarden:

• De stenen, blokken en elementen moeten tijdens de verwerking een temperatuur hebben die hoger is dan 0°C.
• Bij gebruik van geprefabriceerde metsel- en lijmmortels moet de leverancier bevestigen dat het product geschikt is voor de gegeven omstandigheden en dat de verwerkingsvoorschriften worden nageleefd.
• Voor op de bouwplaats vervaardigde metselmortels moet het metselbedrijf aantonen dat het metselwerk aan de gestelde eisen voldoet.
• Het verse metselwerk moet beschermd worden tegen bevriezing om schade te voorkomen.

Bescherming tegen Vorst en Uitdroging

Wanneer de verwachte gemiddelde temperatuur tussen 9:00 uur ’s ochtends en 9:00 uur de volgende ochtend lager is dan 4°C, of wanneer ’s nachts vorst wordt verwacht, moeten beschermende maatregelen worden getroffen. Dit omvat het beschermen van het verse metselwerk tegen vorst en uitdroging. Bakstenen moeten afgedekt worden om ijsvorming in de steentassen te voorkomen.

Speciale Mortels voor Lage Temperaturen

Sommige producenten van mortels bieden producten aan die het mogelijk maken om ook bij vorst te metselen, tot ongeveer -5°C. Bij gebruik van deze producten is het essentieel om altijd de specifieke aanwijzingen van de mortelproducent op te volgen.

Gevoelstemperatuur en Arbeidsomstandigheden

Naast de temperatuur van het materiaal is ook de gevoelstemperatuur van belang voor de veiligheid en het welzijn van de werknemers. Bij een gevoelstemperatuur lager dan -6°C mogen werknemers die onder de bouw CAO werken het werk neerleggen. De gevoelstemperatuur houdt rekening met zowel de temperatuur als de wind.

Hoogte van Metselwerk

De maximale hoogte van metselwerk zonder horizontale dilataties is ongeveer 10 à 15 meter, wat overeenkomt met drie tot vijf verdiepingen bij woongebouwen en drie tot vier verdiepingen bij kantoorgebouwen.

Droogtijd van Mortel

De droogtijd van mortel varieert afhankelijk van de omstandigheden. Na 2 tot 3 dagen kan men voorzichtig op de vloer lopen. Na 1 week heeft de vloer ongeveer 80% van zijn eindsterkte bereikt. Als vuistregel geldt 1 week per centimeter voor de definitieve eindsterkte.

Zomer- en Winterkwaliteit van Mortels

Het is belangrijk om te onderscheiden tussen zomer- en winterkwaliteit van mortels. Bij het metselen met zomermortel moet de temperatuur in de verse mortel niet onder de 0°C komen. De chemische reactie van cement met water stopt vrijwel bij temperaturen onder 5°C, wat resulteert in een gebrek aan sterkteontwikkeling en mogelijk vorstschade.

Samenvatting van Richtlijnen

| Temperatuur (°C) | Aanbeveling