Natuursteen in Bouw en Renovatie: Soorten, Toepassingen en Afwerkingen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Natuursteen is een duurzaam en esthetisch materiaal dat al eeuwenlang gebruikt wordt in de bouw en renovatie. Van graniet in oude monumenten tot marmeren mozaïeken, de toepassingen zijn divers. Dit artikel geeft een overzicht van de verschillende soorten natuursteen, hun toepassingen in metselwerk en gevelbekleding, en de beschikbare afwerkingsmethoden, gebaseerd op beschikbare informatie. De focus ligt op de eigenschappen en toepassingen van natuursteen in Nederland, met aandacht voor zowel traditionele als moderne methoden.

Soorten Natuursteen

Natuursteen kan grofweg worden ingedeeld in drie hoofdtypen: stollingsgesteenten, metamorfe gesteenten en sedimentgesteenten.

Stollingsgesteenten

Stollingsgesteenten, zoals graniet, ontstaan door het afkoelen en stollen van magma. De oudste bouwwerken in Nederland, zoals de hunebedden in Drenthe en Groningen, zijn opgebouwd uit granieten zwerfkeien. Ook de funderingen van vroegmiddeleeuwse kerken bevatten soms granieten stenen afkomstig uit Scandinavië.

Metamorfe Gesteenten

Metamorfe gesteenten ontstaan wanneer bestaande gesteenten, zoals kalksteen, onder invloed van temperatuur en druk veranderen zonder te smelten. Een voorbeeld hiervan is marmer, dat ontstaat uit kalksteen door rekristallisatie. Steenhouwers hanteren soms een ruimere interpretatie van het begrip marmer, waarbij ook Belgisch rood en zwart ‘marmer’ en Zweedse ‘Ölandsteen’ (zeer compacte, polijstbare kalkstenen) onder deze categorie vallen. Bij deze typen kalksteen zijn fossielresten vaak nog zichtbaar, wat duidt op een incomplete metamorfose.

Sedimentgesteenten

Sedimentgesteenten ontstaan door de afzetting en verdichting van sedimenten, zoals zand, klei en kalk. Door metamorfose kan zandsteen veranderen in kwartsiet en kleiige sedimenten in leisteen.

Natuursteen Metselwerk

Traditioneel metselwerk met natuursteen is tegenwoordig minder gebruikelijk door de opkomst van baksteen. Echter, natuursteen metselstenen creëren een unieke uitstraling die niet te vergelijken is met baksteen. Deze stenen zijn verkrijgbaar in verschillende soorten, kleuren en vormen, en kunnen zowel horizontaal als in organische vormen worden verwerkt. De prijs voor natuursteen metselstenen, inclusief plaatsing, ligt tussen de €165 en €250 per m².

Natuursteen Gevelbekleding

Natuursteen kan op verschillende manieren als gevelbekleding worden toegepast.

Natuursteen Gevelplinten

Een natuursteen gevelplint biedt niet alleen een mooie afwerking, maar ook extra bescherming tegen vuil en opspattend vocht. Voor gevelplinten is het aan te raden een niet-poreuze steensoort met een gladde afwerking te kiezen, zoals Belgische hardsteen. Deze zijn beter bestand tegen vocht en gemakkelijker te reinigen. De gemiddelde prijs voor natuursteen gevelplinten bedraagt vanaf ± €40 per meter (exclusief plaatsing).

Natuursteen Strips

Natuursteenstrips zijn dunner dan massieve metselstenen (ca. 2-3 cm dik) en worden verlijmd op een bestaande muur, plaatmateriaal of isolatie. Massieve metselstenen hebben een muurdikte van ca. 9-10 cm en worden volgens de traditionele metselmethode verwerkt, waarbij de steen onderdeel uitmaakt van de gevelconstructie. Natuursteenstrips zijn er in verschillende formaten, waaronder reguliere sorteringen (ca. 4, 6 en 8 cm hoog, 9-10 cm dik, vrije lengte) en de Lapide collectie (ca. 4 of 5 cm hoog, 9-10 cm dik, vrije lengte tot 70 cm). De Rock collectie bestaat uit vrije vormen en formaten met een dikte van 3-5 cm. Maatwerk is vaak mogelijk.

Afwerkingen van Natuursteen

De afwerking van natuursteen heeft een grote invloed op de uitstraling en de eigenschappen van het materiaal. Er zijn verschillende afwerkingsmethoden beschikbaar:

Polijsten: Geeft een vlak en glad oppervlak met een hoogglans, waardoor de structuur van de steen goed zichtbaar is.
IJsbloem: Creëert een ijsbloem effect op het oppervlak.
Oude frijnslaag: Mechanisch of handmatig aangebrachte groeven op het oppervlak.
Frijnen: Fijne groeven, aangebracht met de hand of machinaal, op het oppervlak.
Borstelen: Minder heftig polijsten, resulterend in minder glans.
Boucharderen: Het oppervlak wordt gehamerd, waardoor een patroon van vierkante puntjes ontstaat.
Gezaagd: Na ontginning wordt natuursteen gezaagd. De zaagsnede kan afhankelijk van het zaagblad zichtbaar zijn.
Zandstralen: Onder hoge druk wordt zand verstoven, wat een ruw effect geeft.
Gevlamd: Graniet met minder spikkels en een egalere kleur.

Plaatsing van Natuursteen Gevelbekleding

Er zijn drie hoofdmethoden voor het plaatsen van natuursteen gevelbekleding:

Mechanische bevestiging: Vereist een achterliggende constructie, zoals een zwaar binnenspouwblad of een aluminium onderstructuur bij houtskeletbouw. De natuursteen gevelplaten worden bevestigd met roestvrijstalen pennen en ankers.
Verlijming: Natuursteenstrips worden verlijmd op een geschikte ondergrond.
Vermetseling: Een traditionele methode waarbij de stenen in een mortelbed worden geplaatst.

Toepassingen Buiten Gevels

Naast gevelbekleding en metselwerk heeft natuursteen diverse andere toepassingen:

Tuinbeelden: Poel Natuursteen levert tuinbeelden in verschillende soorten steen, vormen en sculpturen.
Dorpels en neuten: Deze worden vaak uitgevoerd in hardsteen vanwege de goede eigenschappen en neutrale kleur.
Stoepen en trappen: Natuursteen stoepen en trappen worden geleverd aan aannemingsbedrijven en particulieren. Voorbeelden zijn de trappen langs de grachten in Groningen en bij stadhuizen.

Kleuren Natuursteen

De beschikbare kleuren natuursteen zijn divers. De informatie over specifieke kleuren is beperkt in de verstrekte documenten.

Conclusie

Natuursteen is een veelzijdig bouwmateriaal met een lange geschiedenis. De verschillende soorten natuursteen, afwerkingsmethoden en toepassingsmogelijkheden bieden een breed scala aan opties voor zowel traditionele als moderne bouwprojecten. Van massief metselwerk tot dunne strips, van gepolijste oppervlakken tot ruwe texturen, natuursteen kan een unieke en duurzame uitstraling aan elk project geven. De keuze voor de juiste steensoort en afwerking is afhankelijk van de specifieke eisen en wensen van het project.