Metselwerk: Normen, Eurocodes en Kwaliteitsborging

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Metselwerk is een fundamenteel aspect van de bouw en renovatie van constructies. De normen en voorschriften rondom metselwerk zijn in de loop der jaren geëvolueerd, met een verschuiving naar Europese normen en een toenemende focus op kwaliteitsborging. Dit artikel biedt een overzicht van de relevante normen, Eurocodes en certificeringsmogelijkheden voor metselwerk in Nederland, gebaseerd op beschikbare documentatie. De informatie richt zich op zowel professionals in de bouw als op huiseigenaren en doe-het-zelvers die meer inzicht willen in de regelgeving rondom metselwerk.

Europese Normen en de CPR

In 2016 werden de normen voor metsel- en stukadoormortel (NEN-EN 998-2 en NEN-EN 998-1) geaccepteerd door CEN, met input van NeMO en Nederlandse vertegenwoordigers in de Europese normcommissie CEN TC 125 WG 2. Deze normen zijn in overeenstemming met de CPR (verordening bouwproducten), wat voornamelijk tekstuele aanpassingen met zich meebracht ten opzichte van de eerdere normen uit 2010. Op het moment van publicatie in november 2016 waren de normen echter nog niet van kracht, aangezien ze nog niet waren aangewezen door de OJEU (Official Journal of the European Union). Naast deze normen voor mortel, is er ook de EN 15824, die specificaties geeft voor mortels met organische bindingsmiddelen.

Eurocode 6: De Nieuwe Standaard voor Steenconstructies

Sinds 2012 is Eurocode 6 (NEN-EN 1996) de Europese norm voor het ontwerp en de berekening van steenconstructies met metselwerk in Nederland. Deze code vervangt de oude NEN 6790 - TGB Steenconstructies, die al in 2010 vrijwillig werd vervangen door Eurocode 6. De implementatie van Eurocode 6 is onderdeel van de algemene implementatie van Eurocodes in Europa, die tot doel hebben een uniforme standaard voor constructieve veiligheid te creëren.

Eurocode 6 omvat verschillende normdelen, waaronder:

NEN-EN 1996-1-1: Algemene regels voor gewapend en ongewapend metselwerk.
NEN-EN 1996-1-2: Beoordeling van het draagvermogen bij brand.
NEN-EN 1996-2: Ontwerp en berekening, materiaalkeuze en uitvoering van metselwerk.
NEN-EN 1996-3: Eenvoudige rekenregels bij ongewapend metselwerk.

Om de aansluiting van de Nederlandse bouwtradities op de Europese normen te verbeteren, is een nationale bijlage (NPR 9096-1-1) opgesteld. Deze NPR maakt het eenvoudiger om de bestaande Nederlandse manier van metselwerk te integreren met de Eurocode 6.

Belang van Eurocode 6 en Afwijkingen van de Oude Normen

Eurocode 6 is uniform en geldt in hoofdlijnen in alle Europese lidstaten. De code wijkt op onderdelen af van de oude TGB-constructienormen en is bovendien uitgebreider. Nieuwe aspecten zijn onder andere de rekenregels voor gewapend metselwerk, de normen voor het beoordelen van steenconstructies bij brand, en de voorschriften voor uitvoering en specificatie.

Productnormen voor Metselbaksteen

De basis voor de specificatie van metselbaksteen is de Europese productnorm NEN-EN 771-1 ‘Specificaties voor metselstenen – Deel 1: Baksteen’. Producenten geven in de Prestatieverklaring en de CE-markering informatie over de gebruikstoepassing en de relevante producteigenschappen van de metselbaksteen.

Certificering van Bouwmaterialen voor Metselwerk

Kiwa certificeert bouwmaterialen die bij metselwerk worden gebruikt, conform verschillende beoordelingsrichtlijnen (BRL's). Voorbeelden hiervan zijn:

BRL 1801 voor betonmortel.
BRL 1904 voor cementgebonden mortels.
BRL 1007 voor metselbaksteen.
BRL 3121 voor metalen lateien en ondersteuningen.
BRL 2120 voor geprefabriceerde metselwerkwapening op basis van staal.
BRL 1154 voor hydrofobeermiddelen.

Ook certificering tegen de Prestatieladder Circulair is mogelijk.

Aanvullende Richtlijnen en Aanbevelingen

Naast de normen en Eurocodes zijn er diverse richtlijnen en aanbevelingen die van belang zijn voor metselwerk:

CUR-Aanbeveling 61: ‘Het voegen en hydrofoberen van metselwerk’.
NTA 8800: Rekenmethode energieprestatie gebouwen.
NEN 1068: Thermische isolatie van gebouwen – Rekenmethoden.
NPR 2068: Thermische isolatie van gebouwen – Vereenvoudigde rekenmethoden.
BRL 2826-00: Vervaardiging van metsel- en lijmwerkconstructies en/of voegwerk (URL 2826-01 Metselwerkconstructies).

Kwaliteitsborging met de Wkb-checklist

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) stelt strengere eisen aan kwaliteitsborging en verplicht aannemers om hun werkproces en resultaten goed te documenteren. Voor metselwerk betekent dit dat de aannemer of het metselbedrijf verantwoordelijk is voor het naleven van normen en richtlijnen, zoals NEN-EN en BRL-voorschriften. De Wkb-checklist voor metselwerk, ontwikkeld door kenniscentrum MADE in samenwerking met Vandersanden en andere bedrijven, helpt bij het vastleggen van essentiële documenten en stappen, zowel in de voorbereidingsfase als tijdens de uitvoering. Dit draagt bij aan kwalitatief metselwerk met minder herstelwerk.

Warmteweerstand en Thermische Isolatie

Bij het berekenen van de warmteweerstand van metselwerk zijn de NTA 8800 en NEN 1068 van belang. De NPR 2068 biedt vereenvoudigde rekenmethoden voor thermische isolatie.

Conclusie

Het metselwerk vakgebied is onderhevig aan strikte regelgeving en normering, met een duidelijke verschuiving naar Europese standaarden via Eurocode 6. Het correct toepassen van deze normen, in combinatie met productcertificering en kwaliteitsborging via instrumenten zoals de Wkb-checklist, is essentieel voor het realiseren van duurzaam en veilig metselwerk. Het is van groot belang voor alle betrokkenen – van bouwprofessionals tot huiseigenaren – om op de hoogte te zijn van de geldende regelgeving en richtlijnen.

Bronnen

norma