Welstandscriteria en Bouwvoorschriften voor Ameland: Een Overzicht

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

De beschikbare documenten bieden een inzicht in de welstandscriteria en bouwvoorschriften die specifiek gelden voor de gemeente Ameland, met name gericht op het behoud van het eilander bebouwingsbeeld en de inpassing van nieuwe ontwikkelingen in de landschappelijke omgeving. De criteria variëren van algemene principes voor plaatsing en vormgeving tot specifieke richtlijnen voor materialen, afwerkingen en het gebruik van moderne elementen zoals zonnepanelen. Dit artikel geeft een overzicht van deze criteria, gericht op zowel particulieren die willen bouwen of verbouwen, als professionals in de bouwsector.

Algemene Principes voor Plaatsing en Vormgeving

Een centraal thema in de welstandscriteria is de vrije ligging van gebouwen en de openheid van het bebouwingsbeeld. Gebouwen dienen vrij in de ruimte te staan, op ruime afstand van de weg, om dit open karakter te behouden. Dit geldt met name voor agrarische gebouwen, waar een compacte clustering van gebouwen wordt aangemoedigd om een gevoel van beschutting in het open landschap te creëren. De richting van gebouwen is wisselend, met een voorkeur voor een oriëntatie die aansluit bij het bestaande omgevingsbeeld.

Voor personeelshuisvesting, zoals op Ballumerweg 30 in Nes, geldt dat nieuwe gebouwen geschakeld gebouwd moeten worden in lijn met de bestaande bebouwing, rekening houdend met de aanwezige beplanting en de geaccidenteerde locatie.

Hoofdvorm en Architectuur

De hoofdvorm van gebouwen is doorgaans eenvoudig en functioneel. Voor traditionele bebouwing geldt dat gebouwen meestal bestaan uit één bouwlaag met een kap (schilddak of zadeldak) en een enkelvoudige hoofdvorm met een kantig of hoofdzakelijk kantig karakter. Nieuwere ontwikkelingen, zoals personeelshuisvesting, kunnen bestaan uit twee bouwlagen met een plat dak, maar de vormbehandeling dient nog steeds kantig tot hoofdzakelijk kantig te zijn.

Bij panden met een winkelfunctie worden toevoegingen, zoals luifels, aangemoedigd, maar deze moeten bescheiden van omvang zijn, vlak en zoveel mogelijk vrijhangend. Elementen die het traditionele karakter versterken, zoals bekroning van de topgevel met een schoorsteen, worden positief beoordeeld. De indeling van de gevels is overwegend verticaal, waarbij de hoogte van de gevelopening groter is dan de breedte. Extra aandacht wordt gevraagd voor de architectuur van (hoek)woningen, die een (twee- of) alzijdige oriëntatie op de openbare ruimte moeten hebben.

Materialen en Kleurgebruik

De opbouw van gebouwen kan bestaan uit metselwerk, hout, gedeeltelijk glas en/of plaatmateriaal. De kap kan worden voorzien van een sedumdakbedekking met zonnepanelen of plaatmateriaal met zonnepanelen. Het kleurgebruik dient gedekt te zijn, met natuurlijke accenten. Voor gevels van personeelshuisvesting wordt hout als materiaal aanbevolen, met flexibiliteit in de kleurstelling.

Het gebruik van natuurlijke afrasteringen of afrasteringen bestaande uit houten paaltjes en draad wordt geprefereerd boven metalen hekken. Houten hekken verdienen de voorkeur.

Specifieke Aandachtspunten

Er zijn diverse specifieke aandachtspunten die in de welstandscriteria worden benoemd. Dakramen moeten in de juiste verhouding tot het dakvlak worden uitgevoerd. Commandeurswoningen met een status van rijksmonument hebben geen dakkapellen. Dakkapellen op overige panden moeten een bescheiden formaat hebben. Overheaddeuren komen alleen voor op plaatsen waar deze niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Puien dienen passend te zijn in de originele maatvoering en indeling van de gevel. Serres aan de achterkant passen bij het authentieke karakter van het hoofdgebouw. Zonwering moet qua afmeting passend zijn bij het pand, met een voorkeur voor markiezen.

Technische Installaties en Zonnepanelen

Ventilatiepijpen moeten qua kleur en materiaal niet storend zijn in de omgeving. Afzuiginstallaties dienen inpandig te worden geplaatst. De plaatsing van schoorsteenpijpen en afvoerkanalen dient bij voorkeur inpandig te zijn, om te voorkomen dat ze een blikvanger worden.

Het gebruik van zonnepanelen is toegestaan, maar de impact op de verschijningsvorm van de woning wordt in overweging genomen. Er is melding gemaakt van een groot oppervlak dat reeds is dichtgelegd met zonnepanelen, waarbij verschillende soorten en maatvoeringen zijn gebruikt.

De Nije Pleats: Inpassing van Agrarische Gebouwen

Het project "De Nije Pleats" (Fries voor ‘de nieuwe boerderij’) is een initiatief van de provincie Fryslân om grote agrarische gebouwen beter in te passen in het Friese landschap. Dit streven is met name relevant bij nieuwe agrarische ontwikkelingen en megastallen. Het project richt zich op het vinden van oplossingen om de schaal en vormgeving van agrarische gebouwen aan te passen aan de omgeving. Voorbeelden van toepassingen zijn nieuwe schuren uitgevoerd in plaatmateriaal en agrarische bedrijven met kop-hals-romp boerderijen.

Beleidsintentie en Waardering

Het beleid is gericht op het in stand houden en waar mogelijk versterken van de inpassing in de landschappelijke omgeving. Er is waardering voor de meestal goede inpassing door materiaal- en kleurgebruik en duinelementen / beplanting. Voor personeelshuisvesting is er een positieve waardering voor de versterking van de identiteit van de locatie in samenhang met het bestaande bebouwingsbeeld.

Conclusie

De welstandscriteria voor de gemeente Ameland zijn gericht op het behoud van het unieke eilander bebouwingsbeeld en de inpassing van nieuwe ontwikkelingen in de landschappelijke omgeving. De criteria omvatten algemene principes voor plaatsing en vormgeving, specifieke richtlijnen voor materialen en afwerkingen, en aandacht voor het gebruik van moderne elementen zoals zonnepanelen. Het project "De Nije Pleats" benadrukt het belang van een zorgvuldige inpassing van agrarische gebouwen in het Friese landschap. Door het volgen van deze criteria kan een harmonieuze samenwerking tussen nieuwe ontwikkelingen en de bestaande omgeving worden bereikt.