Ondersabelen: Technieken voor Volledige Ondersteuning van Constructiedelen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Ondersabelen is een cruciale techniek in de bouw en renovatie, waarbij de ruimte tussen constructieonderdelen, zoals kolomvoeten en betonvloeren, wordt opgevuld. Dit proces, ook bekend als onderkouwen, ondergieten of aankauwen, zorgt voor een volledige ondersteuning en stabiliteit van de constructie. De beschikbare informatie richt zich voornamelijk op de technische aspecten van ondersabelen, de materialen die gebruikt worden, en de voordelen ten opzichte van alternatieven zoals ondergieten. Dit artikel beschrijft de verschillende methoden, materialen en aandachtspunten bij het uitvoeren van ondersabelwerkzaamheden, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Wat is Ondersabelen?

Ondersabelen, afgeleid van het Franse woord "sable" (zand), omvat het opvullen van ruimtes tussen constructiedelen. Het wordt vaak toegepast bij het plaatsen van stalen kolommen in betonconstructies, waarbij de voet van de kolom volledig ondersteund moet worden. De techniek wordt ook gebruikt bij zware machines die een groter draagvermogen van de ondergrond vereisen. Het is de uiteindelijke verbinding tussen een oplegging en zijn onder- en/of bovenbouw. De term "aankauwen" wordt soms gebruikt in de context van het vullen van voegen tussen natuursteen, waarbij de mortel de stenen laat "drijven" en de wiggen pas na verharding verwijderd worden.

Verschil tussen Ondersabelen en Ondergieten

Hoewel de termen soms door elkaar gebruikt worden, is er een duidelijk verschil tussen ondersabelen en ondergieten (ook wel ondergrouting genoemd). Ondergieten stabiliseert beton met een groutinjectie, wat de doorlaatbaarheid, sterkte en stijfheid van de constructie verbetert. De keuze tussen de twee methoden hangt af van de specifieke eisen van het project, de toegankelijkheid van de ruimte en de grootte van de te vullen ruimte. Ondersabelen richt zich primair op het opvullen van stelruimtes, terwijl ondergieten een bredere toepassing heeft op het verbeteren van de algehele betonconstructie.

Materialen voor Ondersabelen

Verschillende materialen kunnen gebruikt worden voor ondersabelen, waaronder:

Krimpvrije mortel: Dit is het meest gebruikte materiaal, vaak een 2-componenten epoxy mortel of PCC mortel. Krimpvrije mortel voorkomt verzakkingen en zorgt voor een gelijkmatige drukverdeling.
Cementgebonden mortels: Deze kunnen ook gebruikt worden, maar vereisen speciale aandacht voor de sterkte en krimp. Mortels met glasvezels zijn beter bestand tegen trekspanningen en verminderen de kans op scheuren.
Epoxyharsen: Tweecomponenten-gietharsen, zoals die van Sikkens, kunnen in sommige gevallen worden toegepast. Echter, bij gebruik van epoxymortels moet de staalplaat volledig voorzien zijn van de voorgeschreven conservering, aangezien de mortel zelf geen bescherming biedt zoals cementgebonden mortels dat wel doen.
Fermacell expanderende mortel: Dit wordt soms gebruikt bij het opvullen van stelruimten bij wandelementen.
Speciale OS-mortel: Nehobo produceert een speciale OS-mortel specifiek voor het ondersabelen van kolommen.
Bruil ondersabelingsmortel K70: Deze mortel heeft een hoge druktsterkte van 70N/mm2.

Het is essentieel om een mortel te gebruiken met een hoge druktsterkte, aangezien de drukbelasting op deze punten aanzienlijk is. Gewone specie is niet geschikt, omdat deze een lagere druktsterkte (5-10N/mm2) heeft en krimpgevoelig is, wat kan leiden tot scheurvorming.

Voordelen van Ondersabelen

Ondersabelen biedt verschillende voordelen:

Volledige ondersteuning: De kolomvoet wordt volledig ondersteund, niet alleen op de bevestigingspunten.
Hoogteverstelling: De kolomvoet kan in hoogte versteld worden.
Corrosiebescherming: Het vermindert de kans op corrosie van de kolomvoet door te voorkomen dat water blijft staan.
Stabiliteit: Het verhoogt de stabiliteit en draagkracht van de constructie.
Efficiëntie: Het is een relatief snelle en efficiënte methode.

Aandachtspunten bij het Uitvoeren van Ondersabelwerkzaamheden

Bij het uitvoeren van ondersabelwerkzaamheden zijn er enkele belangrijke aandachtspunten:

Nauwkeurigheid: Ondersabelen van opleggingen vereist nauwkeurigheid, aangezien een verkeerde uitvoering kan leiden tot disfunctioneren van de oplegging (verschuiven, verzakken, beperkte translatie- en rotatiecapaciteit).
Mortelkeuze: Kies de juiste mortel op basis van de specifieke eisen van het project. Krimpvrije mortels zijn essentieel om verzakkingen te voorkomen.
Conservering: Bij gebruik van epoxymortels moet de staalplaat volledig geconserveerd zijn.
Injecteren: Bij injecteren (een vorm van ondergieten) moet de vulopening zich op het laagste punt bevinden en moeten er minimaal twee ontluchtingsopeningen op de tegenoverliggende hoge zijde aanwezig zijn.
Mechanische aanbrenging: Relatief droge mortels moeten mechanisch aangebracht worden.
Vermijden van gewone specie: Gebruik nooit gewone specie, omdat deze niet voldoet aan de vereiste sterkteklasse en krimpgevoelig is.

Toepassingen van Ondersabelen

Ondersabelen wordt toegepast in verschillende situaties:

Stalen kolommen in betonconstructies: Voor het volledig ondersteunen van de kolomvoet.
Zware machines: Om een groter draagvermogen van de ondergrond te creëren.
Infrastructuur: Bijvoorbeeld bij de ondersteuning van voetplaten van geluidsschermen langs hoge snelheidslijnen.
Brugleuningen: Voor het ondersabelen van de voet van stijlen van brugleuningen.
Wandelementen: Bij het opvullen van stelruimten bij wandelementen.
Ondergieten van staalconstructies: Zoals voetplaten.

Ondersabelen versus Aankauwen

De term "aankauwen" wordt soms gebruikt in een specifieke context, namelijk het vullen van voegen tussen natuursteen nadat deze door wiggen zijn gesteld. De mortel wordt in kleine hoeveelheden in de voeg gedrukt totdat de steen vrijkomt van de wiggen en op de mortel staat. De wiggen mogen pas na verharding van de specie verwijderd worden. Aankauwen wordt vaak uitgevoerd met krimpvrije of krimpvrije mortel.

Conclusie

Ondersabelen is een essentiële techniek voor het creëren van stabiele en duurzame constructies. Het correct toepassen van de juiste materialen en methoden is cruciaal om de voordelen van deze techniek te maximaliseren en problemen zoals verzakkingen en corrosie te voorkomen. De keuze tussen ondersabelen en ondergieten hangt af van de specifieke eisen van het project, waarbij ondersabelen zich richt op het opvullen van stelruimtes en ondergieten op het verbeteren van de algehele betonconstructie. Het is van groot belang om gewone specie te vermijden en te kiezen voor krimpvrije mortels met een hoge druktsterkte.

Bronnen

ondersabelen