Bouwtechnieken en Materialen voor Energiezuinige Woningen: Focus op Metselwerk en HSB-Wanden

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

De bouwsector in Nederland is in transitie, met een sterke focus op energiezuinigheid en duurzaamheid. Nieuwbouwwoningen moeten sinds 2020 voldoen aan strenge energienormen en zijn ontworpen als zogenaamde ‘nul-op-de-meter’ woningen. Dit betekent dat de woning over het gehele jaar net zoveel energie verbruikt als dat er duurzaam wordt opgewekt, resulterend in een minimale of zelfs nihil energierekening. Dit artikel behandelt de bouwtechnieken en materialen die hierbij van belang zijn, met specifieke aandacht voor metselwerk en Houtskeletbouw (HSB)-wanden, gebaseerd op beschikbare informatie. De informatie is bedoeld voor zowel huiseigenaren, doe-het-zelvers als professionals in de bouw.

Fundering en Metselwerk: Basisprincipes

Een solide fundering is essentieel voor elke constructie. Alle buitenmuren en dragende muren vereisen een doorgaande stenen fundering die reikt tot een voldoende vaste grondslag. De aanlegbreedte van deze fundering moet minimaal 0,25 meter bedragen. Het opgaande muurwerk, uitgevoerd in beton of regelmatige steen, dient minimaal 10 centimeter dik te zijn. Bij gebruik van breuksteenmetselwerk is een dikte van 25 centimeter vereist.

Voor het metselwerk zelf geldt dat dit uitgevoerd moet worden met een mortel bestaande uit 1 deel cement op 4 delen zand. Professioneel metselwerk wordt aangeboden tegen prijzen rond de €60 per m² voor schoonmetselwerk bij buitengevels, terwijl speciaal metselwerk of restauratieprojecten iets hoger uitvallen. Voor kleinere klussen kan een uurtarief van €55 gehanteerd worden. Een heldere prijsopgave vooraf, zonder verborgen kosten, is essentieel.

Houtskeletbouw (HSB) Wanden: Isolatie en Constructie

HSB-wanden bieden een alternatief voor traditioneel metselwerk en worden steeds populairder vanwege hun isolerende eigenschappen en relatief lichte gewicht. Prefabmaat biedt HSB-wanden met indrukwekkende isolatiewaarden. Bij een dikte van 235 mm, in combinatie met een luchtspouw en gevelmetselwerk, kan een RC-waarde van 4,7 bereikt worden. Zelfs bij een dikte van 140 mm is een RC-waarde van 2,7 haalbaar.

De isolatie wordt gerealiseerd met materialen zoals Knauff naturoll 032 glaswol, maar ook bio-based isolatiematerialen zijn een optie. De keuze van het isolatiemateriaal en de wanddikte worden afgestemd op de specifieke eisen van het project en de gewenste RC-waarde.

Afwerking van HSB-Wanden: Binnen- en Buitenzijde

De afwerking van de binnenzijde van een HSB-wand kan variëren. In de basis wordt een dampremmende PE-folie tegen het regelwerk geplaatst. Vervolgens kan de binnenzijde afgewerkt worden met Ladura gipsvezelplaten van 12,5 mm dikte, of met OSB-platen van 11 mm. OSB is constructiever dan Ladura. Een combinatie van OSB 11mm en Ladura 12,5mm is ook mogelijk. Alternatieven zijn interieurplaten van 12mm wit gegrond populieren multiplex.

De afwerking van de buitenzijde is niet nader gespecificeerd in de beschikbare documenten.

Monitoring en Onderhoud van Metselwerk

Regelmatige monitoring van metselwerk is cruciaal, vooral bij bestaande gebouwen. Metingen vanaf de grond, met behulp van markeerpaaltjes en meetinstrumenten, kunnen de hoogte van de nok, dakrand en goot vastleggen en monitoren. Een lintvoegwaterpassing kan indicatief posities met verzakkingen tot op de millimeter vastleggen. Het is belangrijk om eventuele schade of scheuren in het metselwerk te noteren en scheurmeters te plaatsen waar nodig.

Het afschilferen van de baksteenhuid kan vaker voorkomen bij hoge vochtbelasting of bij plaatselijk vernieuwd voegwerk.

Spouwmuurconstructies en Geveldragers

Een spouwmuurconstructie met rondingen kan een geveldrager staalconstructie bevatten, waarop een groot deel van het buitenblad (zichtbare gevel) rust. Inspecties van dergelijke constructies moeten zorgvuldig worden uitgevoerd. In een recent geval werd geconstateerd dat er geen constructieve verbinding meer aanwezig was met het binnenblad en dat delen van het metselwerk boven de geveldrager aan het afschuiven waren. Dit leidde tot onmiddellijke actie, inclusief het inschakelen van gemeentelijke instanties, hulpdiensten en aannemers om de veiligheid te waarborgen.

Nul-op-de-Meter Woningen: Energiebesparing en Duurzaamheid

Het doel van een nul-op-de-meter-woning is om over het hele verbruiksjaar net zoveel energie te verbruiken als dat er duurzaam wordt opgewekt. Dit resulteert in een energieneutraal huis, waardoor bewoners aanzienlijk kunnen besparen op energiekosten. Een energierekening van €0 tot enkele tientjes per jaar is realistisch.

Sinds 2020 moeten alle nieuwbouwwoningen voldoen aan de eisen voor nul-op-de-meter-woningen. Om maximaal te besparen is het nog steeds raadzaam om energieleveranciers te vergelijken, ook met het oog op duurzaamheid. Voor het bouwen van een nul-op-de-meter-woning is het essentieel om geen aardgasaansluiting te hebben en te investeren in maatregelen zoals een warmtepomp en zonnepanelen. Een goede isolatie en luchtdichtheid zijn eveneens cruciaal.

Regionale Dekking en Expertise

Diverse metselbedrijven bieden landelijke dekking, met experts die metselen met passie in steden zoals Alkmaar, Almelo, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

Conclusie

De bouw van energiezuinige woningen, zoals nul-op-de-meter woningen, vereist een zorgvuldige aanpak en de juiste materiaalkeuze. Een solide fundering en goed uitgevoerd metselwerk vormen de basis, terwijl HSB-wanden een aantrekkelijk alternatief bieden vanwege hun isolerende eigenschappen. Regelmatige monitoring en onderhoud van metselwerk zijn essentieel om de duurzaamheid van de constructie te waarborgen. De focus op energiebesparing en duurzaamheid is cruciaal in de huidige bouwsector, en vereist een integrale aanpak waarbij alle aspecten van de bouwtechniek en materiaalkeuze in overweging worden genomen.