Regendoorslag in Metselwerk: Oorzaken, Preventie en Bescherming

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Regendoorslag in metselwerkgevels is een veelvoorkomend probleem dat kan leiden tot aanzienlijke schade aan een gebouw. De kans op regendoorslag wordt beïnvloed door factoren zoals de zuigkracht van de stenen, de kwaliteit van het voegwerk, en de constructie van de gevel, met name bij spouwmuurconstructies. Recentelijk is er aandacht voor de toename van gelijmd baksteenmetselwerk met open stootvoegen, wat vragen oproept over de potentiële impact op regendoorslag. Dit artikel behandelt de oorzaken van regendoorslag, de preventieve maatregelen die genomen kunnen worden, en de noodzaak van adequate bescherming van vers metselwerk, gebaseerd op beschikbare informatie.

De Spouwmuur als Regendichtingssysteem

De spouwmuur is ontworpen als een twee-traps regendichtingssysteem. Het buitenblad fungeert als een regenscherm en regenbuffer, terwijl de spouw, vaak gevuld met isolatie, dient als een ontspanningskamer en capillaire snede. De luchtdichtheid wordt doorgaans gerealiseerd door de binnenpleister op het binnenmetselwerk. Het buitenblad moet regenwerend zijn, maar niet waterdicht. Onder extreme omstandigheden kan water doordringen tot de achterzijde van het buitenblad. In dat geval moet een tweede drainagevlak het doorgedrongen water afvoeren. Het ontbreken of onvakkundig uitvoeren van waterkeringen kan leiden tot natte isolatie of bevochtiging van het binnenspouwblad, wat resulteert in schade door regendoorslag.

Regendoorslag via Open Stootvoegen

Regendoorslag kan optreden via open stootvoegen door regendruppels die direct door de voegen vliegen, of door een waterfilm op het buitenoppervlak die onder invloed van winddruk, zwaartekracht of capillaire krachten doorslaat. Directe inslag van regendruppels wordt echter als verwaarloosbaar beschouwd vanwege de geometrie van de open stootvoegen en de hoge windsnelheden die daarvoor nodig zouden zijn. De open stootvoegen zorgen voor een drukvereffening over het voorspouwblad.

Bescherming van Vers Metselwerk: Noodzaak en Duur

Vers metselwerk is bijzonder gevoelig voor weersinvloeden zoals regen, wind, vorst en zon. Zonder adequate bescherming kunnen esthetische en constructieve gebreken ontstaan, zoals uitslag, uitspoeling van mortel of hechtingsverlies. Tijdig en zorgvuldig afdekken is daarom essentieel. Regen kan kalk of cement uit de voegen spoelen, wat witte vlekken (uitslag) veroorzaakt. Zon en wind kunnen de mortel te snel laten drogen, wat leidt tot verzwakte hechting of scheurvorming. Ook isolatiemateriaal achter de gevel is kwetsbaar voor vocht.

Het wordt geadviseerd om vers metselwerk minimaal 48 uur af te dekken, afhankelijk van de weersomstandigheden. Bij nat, koud of extreem zonnig weer is een langere beschermingsduur wenselijk. Pas wanneer het metselwerk voldoende is uitgehard en weerbestendig is, kan de afdekking worden verwijderd of vervangen door een permanente oplossing.

Maatregelen voor Adequate Bescherming

Verschillende maatregelen kunnen bijdragen aan een goede bescherming van vers metselwerk en lijmwerk:

Direct na afronding van een werkdag het werk afdekken met folie, kunststof profielen of waterkerend materiaal.
Bij onderbreking van lijmwerken, bijvoorbeeld aan het einde van een werkdag, tijdens regen- en sneeuwbuien of bij temperaturen onder het vriespunt, maatregelen treffen tegen het uitspoelen van de lijmmortel en/of het losvriezen van de bovenste lagen door een goede afdekking aan te brengen.
Gebruik van een steiger voorzien van gaasdoek en kap.
Indien geen gebruik wordt gemaakt van een steiger met gaasdoek en kap, is het gebruik van een lichtgewicht kunststof afdekprofiel aan te bevelen.

Voorkomen van Uitslag en Hechtingsverlies

Om uitslag en hechtingsverlies te voorkomen, is het belangrijk om vers metselwerk minimaal 48 uur, en bij voorkeur langer, afdoende te beschermen tegen uitdroging en inwatering. Het is ook essentieel om te voorkomen dat isolatiemateriaal nat wordt tijdens en na de uitvoering.

De vochtigheid van de bakstenen voor het metselen is ook van belang. Bakstenen moeten minimaal winddroog zijn om uitslag zoveel mogelijk te voorkomen. Matig tot slecht zuigende bakstenen dienen altijd droog te worden verwerkt. Een goede steiger met een zorgvuldige afscherming kan het ontstaan van uitslag effectief terugdringen.

Schade door Doorslaande Gevels en Herstel

Bij doorslaande gevels is het geveldeel niet meer waterdicht. Bij regenval wordt de gevel vochtig, wat leidt tot vochtproblemen aan de binnen- en buitenkant. Aan de buitenzijde zijn vaak schades in het metselwerk zichtbaar en wordt het voegwerk uit de voegen gedrukt. Aan de binnenzijde kan dit leiden tot schimmelvorming of aangetast stucwerk.

Het wordt geadviseerd om de gevel aan de buitenzijde te herstellen, waarbij alle schades worden behandeld. Om de gevel langdurig te beschermen, dient deze geïmpregneerd te worden met een geschikt impregneermiddel, zoals Silstone. Voorafgaand aan de impregnering moet de gevel gereinigd worden om te voorkomen dat vuil achter de impregneerlaag wordt opgesloten. De keuze van de reinigingsmethode dient in overleg met experts te gebeuren.

Regendichtheid en Gevelontwerp

De regendichtheid van een gevel wordt doorgaans gerealiseerd door een combinatie van architectonische vormgeving en detaillering, en de constructie van de gevel zelf. Door middel van de vormgeving en detaillering wordt geprobeerd te voorkomen dat slagregen het gevelvlak bevochtigt. Waar aflopend water optreedt, wordt geprobeerd dit zo snel en zo veel mogelijk van de gevel te verwijderen, bijvoorbeeld door middel van overkragende dorpels met druipneus, dekstenen en dakranden.

Conclusie

Regendoorslag in metselwerk is een complex probleem dat kan worden beïnvloed door verschillende factoren. Adequate bescherming van vers metselwerk, met name tijdens de eerste 48 uur en bij ongunstige weersomstandigheden, is cruciaal om schade te voorkomen. Het correct uitvoeren van waterkeringen in spouwmuurconstructies is essentieel. Daarnaast is een zorgvuldige gevelontwerp en detaillering van belang om de regendichtheid te waarborgen. Bij schade door doorslaande gevels is een tijdige en professionele herstelling noodzakelijk.