Doorslaand Vocht in Metselwerk: Oorzaken, Gevolgen en Bestrijdingsmethoden

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Steenachtige ondergronden, zoals metselwerk, zijn van nature poreus en kunnen vocht opnemen. Doorslaand vocht, ook wel regendoorslag genoemd, is een veelvoorkomend probleem in gebouwen, veroorzaakt door regenwater dat via de gevel naar binnen dringt. Dit artikel beschrijft de oorzaken van doorslaand vocht, de gevolgen voor de constructie en de gezondheid, en de beschikbare methoden om dit probleem te bestrijden, gebaseerd op beschikbare informatie. Daarnaast worden andere vormen van vochtproblematiek, zoals optrekkend vocht en condensatie, kort besproken, evenals de invloed van zouten en microbiologische factoren op de duurzaamheid van metselwerk.

Oorzaken van Doorslaand Vocht

Doorslaand vocht ontstaat wanneer regenwater de beschermende schil van de buitenmuur binnendringt. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Een poreuze gevel, bijvoorbeeld door slijtage van het materiaal, biedt weinig weerstand tegen water. Beschadigingen aan de buitenmuur, zoals scheuren en barsten in het metselwerk of voegwerk, vormen directe toegangswegen voor water. Het ontbreken van lekdorpels onder raampartijen kan eveneens leiden tot doorslaand vocht, omdat water dan direct langs de muur naar binnen kan lopen. Bij spouwmuren is het essentieel dat de luchtspouw intact is om te voorkomen dat vocht vanuit de buitenmuur de binnenmuur bereikt. Lekkende goten en hemelwaterafvoeren dragen ook bij aan vochtproblemen in het metselwerk.

Optrekkend Vocht en Doorslaand Vocht: Een Vergelijking

Het is belangrijk om doorslaand vocht te onderscheiden van optrekkend vocht. Optrekkend vocht is vocht dat via het metselwerk omhoog trekt vanuit de grond. Om dit te voorkomen werd in het verleden vaak de eerste 50 cm van het metselwerk gemaakt van hard gebakken stenen, het zogenaamde trasraam. Optrekkend vocht kan bouwkundig worden bestreden door waterdichte stroken in de fundering aan te brengen. Doorslaand vocht daarentegen, is afkomstig van neerslag en dringt van buitenaf in de muur.

Condensatie als Vorm van Vochtinwerking

Condensatie is een andere vorm van vochtinwerking die aan de binnenzijde van de muren kan optreden. Dit gebeurt in ruimtes met een relatief koude muur en een hoge vochtproductie. Goede ventilatie is cruciaal om condensatievocht af te voeren en een gezond leefklimaat te waarborgen.

De Rol van Zouten in Vochtproblematiek

Zouten in steenachtige ondergronden hebben een vochtvasthoudend karakter. Hoge concentraties zouten kunnen ervoor zorgen dat muren permanent vochtig blijven. Vochtstromen verplaatsen zouten, die zich bij verdamping concentreren aan het oppervlak. Kristallisatie van zouten in de poriën kan druk veroorzaken en de ondergrond verpulveren. Verschillende soorten zouten kunnen problemen veroorzaken:

Sulfaten: Deze komen voor door luchtverontreiniging in regenwater en kunnen leiden tot ‘muurkanker’, een verweking van de kalkhoudende ondergrond.
Chloriden: Deze komen aan de kust voor door zeewater en kunnen als wit zoutaanslag op het metselwerk verschijnen. Ze zijn oplosbaar in water en kunnen worden verwijderd door afspoelen.
Nitraten: Deze ontstaan in contact met stal- of kunstmest en worden ook wel muursalpeter genoemd. Ze zijn goed oplosbaar in water.

Microbiologische Invloeden en Verwering

Microbiologische invloeden, zoals groene aanslag veroorzaakt door algen en mos, kunnen het metselwerk aantasten, vooral op plekken die weinig zonlicht ontvangen. Gladde en harde muren zijn minder gevoelig voor deze groei. Verwering, veroorzaakt door reacties van het materiaal met stoffen uit de atmosfeer, kan eveneens de gevel aantasten. Zure regen, veroorzaakt door zwavelhoudende gassen, kan leiden tot de vorming van gips, dat wateroplosbaar is en de gevel aantast.

Gevolgen van Doorslaand Vocht

Doorslaand vocht kan diverse negatieve gevolgen hebben. Vochtplekken en schimmelvorming zijn zichtbare tekenen van het probleem. Een muffe lucht kan ontstaan, en ongedierte kan zich vestigen in de vochtige muren. Op de lange termijn kan doorslaand vocht leiden tot beschadiging van het pleisterwerk en loslatend behang. Bij optrekkend vocht kan zich aan de onderzijde van de muren salpeter vormen, een witte uitslag die duidt op chemische reacties in het metselwerk.

Bestrijding van Doorslaand Vocht: Oplossingen

Er zijn verschillende methoden om doorslaand vocht te bestrijden:

Herstelwerkzaamheden en Impregneren: Een poreuze gevel kan vaak worden behandeld door herstelwerkzaamheden uit te voeren en de buitenmuur vervolgens met een vochtwerende verf te impregneren.
Buitengevelisolatie: Voor sterk beschadigde gevels of bij andere gevelproblemen kan buitengevelisolatie een effectieve oplossing zijn.

Bestrijding van Optrekkend Vocht: Technieken

Optrekkend vocht kan op verschillende manieren worden bestreden:

Muren Injecteren: Hierbij worden gaten in de buitenmuren geboord en met een speciaal pistool onder hoge druk een vochtwerende gel of vloeistof geïnjecteerd. De vloeistof zet uit in het metselwerk en blokkeert het optrekken van vocht. De prijsindicatie hiervoor is vanaf ongeveer € 100,00 per lopende meter.
Muren Onderkappen: Hierbij worden horizontale sleuven in het metselwerk gefreesd, waarin een kunststof vochtkering wordt aangebracht. Dit is een ingrijpende techniek die voornamelijk bij grote renovaties wordt toegepast. De prijsindicatie hiervoor is vanaf € 100,00 à € 150,00 per lopende meter.
Carebrick Vochtbestrijdingssysteem: (Geen verdere details beschikbaar in de bronnen).

Poriënstructuur van Steenachtige Materialen

De porositeit van steenachtige materialen speelt een cruciale rol bij vochtopname en -transport. Er zijn verschillende soorten poriën:

Gelporiën: Microscopisch kleine poriën die vochttransport vrijwel onmogelijk maken, maar wel dampdiffusie toelaten.
Capillaire poriën: Doorlopende kanalen die vocht aantrekken door capillaire zuiging.
Macroporiën: Grote poriën die ontstaan door luchtinsluiting tijdens het mengen van mortel en niet capillair zijn.
Ingesloten holten: Luchtbellen die ontstaan tijdens het verwerken van mortel.

De hoeveelheid, soort en diameter van de poriën bepalen de porositeit van steen- en pleisterwerk.

Conclusie

Doorslaand vocht is een veelvoorkomend probleem in metselwerk, veroorzaakt door regenwater dat de gevel binnendringt. De oorzaken variëren van een poreuze gevel en beschadigingen tot het ontbreken van lekdorpels. Het is belangrijk om doorslaand vocht te onderscheiden van optrekkend vocht en condensatie. Zouten en microbiologische factoren kunnen de situatie verergeren. Er zijn verschillende methoden om doorslaand vocht te bestrijden, waaronder herstelwerkzaamheden, impregneren en buitengevelisolatie. Het kiezen van de juiste bestrijdingsmethode hangt af van de specifieke situatie en de ernst van het probleem.

Bronnen

regendoorslag