Richtlijnen en Regelgeving voor Balustrades bij Metselwerk

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dit artikel behandelt de regelgeving en richtlijnen voor balustrades, met een specifieke focus op de toepassing bij metselwerk. De informatie is gebaseerd op het Bouwbesluit 2012, Europese normen (Eurocodes) en aanbevelingen van experts op het gebied van constructie en veiligheid. De vereisten betreffen hoogte, lijnlasten, opklimbaarheid en constructieve sterkte, en zijn van belang voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Het doel is om een overzicht te bieden voor huiseigenaren, doe-het-zelvers en professionals in de bouwsector.

Wettelijke Basis en Normen

De regelgeving voor balustrades is vastgelegd in het Bouwbesluit 2012. Dit besluit verwijst naar Europese normen, specifiek de NEN/EN 1990 reeks, voor het constructief ontwerp. De NEN/EN 1990 vormt de grondslag voor constructieontwerp, terwijl NEN/EN 1991-1-1 en NEN/EN 1991-1-4 betrekking hebben op belastingen op constructies, waaronder algemene belastingen en windbelasting. Alle Europese lidstaten hanteren deze Eurocodes als basis voor constructies, waardoor oudere nationale regels zijn vervallen.

Aanwezigheid van Balustrades

Volgens het Bouwbesluit moeten balustrades aanwezig zijn bij hoogteverschillen. Voor nieuwbouw geldt dat bij een hoogteverschil van meer dan één meter tussen een vloer en een ander horizontaal vlak (vloer, water of terrein) een balustrade verplicht is. Dit geldt ook voor traptreden en hellingbanen die meer dan één meter boven de grond zijn. Uitzonderingen op deze regel bestaan voor podia, maar deze uitzondering geldt niet voor woonfuncties, bijeenkomstfuncties en kinderopvang met kinderen jonger dan vier jaar. Voor bestaande bouw is het hoogteverschil waarop een balustrade verplicht is 1,5 meter. Ook hier geldt een uitzondering voor kinderopvang met kinderen jonger dan vier jaar.

Hoogte-eisen voor Balustrades

De minimale hoogte van een balustrade is afhankelijk van de hoogte ten opzichte van het maaiveld. Tot een hoogte van 13 meter boven het maaiveld is een balustrade minimaal 1 meter hoog vereist. Boven de 13 meter is een minimale hoogte van 1,2 meter vereist. In uitzonderlijke gevallen kan bij balustrades tot 13 meter ook worden volstaan met een muur van 70 cm hoog, mits de som van de hoogte en diepte minimaal 1,1 meter bedraagt. Een muur van 70 cm hoog en 40 cm diep voldoet bijvoorbeeld, maar een muur van 70 cm hoog en 35 cm diep niet.

Voor bestaande bouw is de minimale hoogte van een balustrade 0,9 meter, zonder uitzondering voor hoogtes boven 13 meter. Bij bijeenkomstfuncties, kinderopvang en sportfuncties mag de balustrade minimaal 0,7 meter hoog zijn, mits de som van de hoogte en breedte minimaal 1,1 meter bedraagt. Voor alle bestaande functies mag een balustrade minimaal 0,6 meter hoog zijn als de som van de hoogte en breedte minimaal 1 meter bedraagt.

Voorkomen van Opklimbaarheid

Balustrades mogen niet opklimbaar zijn tussen de 20 en 70 cm, gemeten vanaf de vloer. Dit betekent dat er geen horizontale lijnen in het hekwerk mogen voorkomen op die hoogte. Onder en boven deze zone mag wel sprake zijn van horizontale lijnen.

Openingen in Balustrades

De grootte van de openingen in balustrades is ook gereguleerd. Tot een hoogte van 70 cm mag een ronde bol met een diameter van maximaal 10 cm door het hekwerk passen. Dit betekent dat de afstand tussen de spijlen niet groter mag zijn dan 10 cm. Boven de 70 cm mag de maximale diameter van de bol die door het hekwerk kan passen 20 cm bedragen. Handregels mogen maximaal 10 cm onderbroken zijn.

Lijnlasten en Constructieve Sterkte

Balustrades moeten bestand zijn tegen bepaalde lijnlasten, afhankelijk van de gebruiksfunctie van de ruimte. De volgende lijnlasten zijn van toepassing:

Niet-gemeenschappelijke ruimte met woonfunctie (bv. woning): 0,3 kN/m
Gemeenschappelijke ruimte met een woonfunctie (bv. galerij, trappenhuis): 0,5 kN/m
Overige ruimten (bv. kantoor, winkel): 0,8 kN/m
Overige gebruiksfuncties personenvervoer (bv. sportgebouw, onderwijs, bioscoop, theater): 3,0 kN/m

Deze lijnlasten geven de minimale kracht aan die de balustrade moet kunnen weerstaan. Het is essentieel dat de constructie van de balustrade, inclusief de verankering in het metselwerk, berekend is om deze belastingen te dragen.

Verankering in Metselwerk

Bij het bevestigen van balustrades aan metselwerk is een stevige verankering cruciaal. Mortel die zijdelings in het metselwerk loopt, zorgt voor een vormvaste bevestiging in het boorgat. Ankersystemen met injectiemortel, conform ETAG 029, bieden een stevige houvast in het metselwerk. Voor zware lasten, zoals brandtrappen, kunnen speciale chemische ankers voor zware lasten worden gebruikt, verankerd met zeefhulzen en speciale injectiemortel.

Een voorbeeld van een bevestiging is het boren van een gat in de buitenmuur, het schoonmaken en voorzien van een zeefhuls. Vervolgens wordt injectiemortel in het boorgat gespoten met een accu-mortelspuit. De mortel dringt door de zeefhuls in het metselwerk en hecht de ankerstang aan het metselwerk. Daarna worden de muurankers bevestigd met schroeven. Na de voorgeschreven uithardingstijd kunnen de onderdelen van de bevestigingsconstructie worden gemonteerd.

Bouwbesluit en Balklagen

Het Bouwbesluit stelt dat balklagen, ongeacht het materiaal, gemaakt moeten worden volgens afmetingen die overeenkomen met de verwachte belasting. Het is verboden zwaardere lasten toe te staan op vloeren die berekend zijn voor een bepaalde belasting. De minimum oplegging van balken moet 10 centimeter bedragen. Houten binten mogen niet gelast worden anders dan op of onmiddellijk naast een tussensteunpunt. Ravelingen en verbindingen van binten moeten zodanig worden uitgevoerd dat de benodigde doorsnede niet wordt verzwakt. Balkons en uitbouwsels moeten voldoende gesteund en aan de gevel of balklagen bevestigd worden.

Vloeren moeten in afmetingen worden geconstrueerd die passend zijn voor de lasten die ze moeten dragen. Houten vloeren op houten balklagen moeten voldoende geventileerd worden tussen de vloer en het maaiveld.

Conclusie

De regelgeving rondom balustrades is complex en vereist zorgvuldige aandacht. Het Bouwbesluit 2012 en de Europese normen (NEN/EN) stellen specifieke eisen aan hoogte, sterkte, opklimbaarheid en verankering. Het is essentieel om deze regels te kennen en te volgen bij zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Een correcte constructie en verankering in het metselwerk zijn cruciaal voor de veiligheid en duurzaamheid van de balustrade. Het raadplegen van een constructeur of specialist is aan te raden om te garanderen dat aan alle wettelijke eisen wordt voldaan.