Rollagen in Metselwerk: Functie, Toepassing en Uitvoering

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Een rollaag is een veelvoorkomend element in metselwerk, vaak te vinden boven ramen en deuren. Hoewel het soms onopgemerkt blijft, speelt deze metseltechniek een belangrijke rol in zowel de stevigheid als de uitstraling van een gevel. Dit artikel beschrijft de functie, verschillende toepassingen en de uitvoering van rollagen, gebaseerd op beschikbare informatie.

Wat is een Rolllaag?

Een rollaag is een smalle rij bakstenen die verticaal of schuin boven een muuropening wordt gemetseld. De stenen worden vrijwel altijd op hun kop gelegd, wat betekent dat de baksteen verticaal staat. Hierdoor ontstaat een smalle, vaak decoratieve boog of balk boven het kozijn. De term 'rollaag' is afgeleid van het feit dat de stenen op hun 'rol' liggen (dus op hun kopse kant). Rollagen kunnen recht of gebogen zijn, afhankelijk van de bouwstijl en het gewenste esthetische effect. Ze worden vaak gemaakt van dezelfde gevelstenen als de rest van de muur, maar dan in een andere oriëntatie, wat een contrast creëert en de kozijnen of deuropeningen accentueert.

Functies van een Rolllaag

Een rollaag vervult twee belangrijke functies: een esthetische en een constructieve.

Esthetische Functie

De meest voorkomende toepassing van een rollaag is decoratief. Door de bakstenen op hun zijkant te metselen, wordt een klassieke en nette uitstraling gecreëerd. Het doorbreekt de vlakke lijnen in het metselwerk en kan een raam of deur omlijsten. Door te spelen met de kleur en textuur van de stenen in de rollaag, kan een unieke uitstraling aan het metselwerk worden gegeven.

Constructieve Functie

Naast de esthetische waarde biedt een rollaag ook structurele steun aan het metselwerk. Rollagen worden strategisch geplaatst boven ramen, deuren of andere openingen om extra stabiliteit en ondersteuning te bieden aan de muur. Ze helpen om de belasting gelijkmatig over het metselwerk te verdelen en voorkomen dat de stenen gaan schuiven of bewegen. Door het toevoegen van een rollaag boven een opening, wordt de druk op de onderliggende stenen verminderd en wordt de integriteit van de muur versterkt. Rollagen kunnen ook helpen om scheuren in het metselwerk te voorkomen, vooral op plaatsen waar de muur kwetsbaar is.

Het is echter belangrijk te benadrukken dat een rollaag zelden sterk genoeg is om alleen een constructieve overspanning te dragen. Daarom wordt het vaak gecombineerd met een betonnen of stalen latei achter het metselwerk. De rollaag dient dan als afwerking en verdeling van de krachten, terwijl de latei de hoofdlast draagt.

Verschillende Soorten Rollagen

Er zijn verschillende soorten rollagen te onderscheiden:

Enkele Rolllaag

De enkele rollaag is de meest voorkomende vorm. Dit is een enkele rij stenen die op hun kopse kant gemetseld wordt boven een opening.

Dubbele Rolllaag

Een dubbele rollaag bestaat uit twee rijen stenen die op hun kopse kant gemetseld worden. Dit type rollaag wordt minder vaak toegepast dan de enkele rollaag.

Speciale Rollagen

Naast de enkele en dubbele rollaag bestaan er ook speciale rollagen, zoals rollagen in de vorm van een boog (hanekam). Deze worden vaak toegepast bij klassieke huizen en geven een sierlijk effect.

Toepassingen van een Rolllaag

Een rollaag kan op verschillende manieren worden toegepast:

Boven kozijnen: Dit is de meest voorkomende toepassing, zowel bij deuren als bij ramen. De rollaag vormt een sierlijke boog of rechte lijn boven het kozijn en helpt het metselwerk rond het kozijn mooi af te ronden.
Als afscheiding: Een rollaag kan gebruikt worden als afscheiding tussen het trasraam en het opgaand metselwerk in een gevel.
Als muurafdekking: Rollagen worden vaak gebruikt als muurafdekking op tuinmuren of gemetselde pilaren. Dit zorgt niet alleen voor een decoratieve functie, maar beschermt het metselwerk ook tegen vochtindringing.
Om hoogteverschillen op te vangen: Een rollaag kan gebruikt worden om het verschil op te vangen als de bovenkant van een kozijn niet overeenkomt met de lagenmaat van het metselwerk.

Het Metselen van een Rolllaag: Een Stappenplan

Het metselen van een rollaag is specialistisch werk dat precisie en geduld vereist. De stenen moeten strak op hun kop worden geplaatst, met gelijke voegen en een nette afwerking. Het volgende stappenplan kan worden gevolgd:

Voorbereiding: Zorg ervoor dat de ondergrond schoon, droog en vlak is. Verwijder eventueel stof, vuil en losse deeltjes. Controleer of de ondergrond horizontaal is met een waterpas.
Positie bepalen en markeren: Bepaal de positie van de rollaag en markeer deze duidelijk.
Metselmortel aanbrengen: Breng een laag metselmortel aan op de ondergrond.
Stenen plaatsen: Leg de stenen op de mortel, strak tegen elkaar. Gebruik eventueel metselwiggen om de afstand gelijk te houden.
Herhalen: Herhaal dit proces totdat de rollaag de gewenste hoogte heeft bereikt.
Afwerking: Werk de voegen netjes af.

Bij het metselen van een ronde rollaag is extra aandacht nodig. Een goede ondersteuning is essentieel om te voorkomen dat de bovendorpel doorzakt. Het gebruik van een mal, gemaakt van bijvoorbeeld hechthout, kan helpen om de bocht nauwkeurig uit te zetten en te metselen.

Belangrijke Aandachtspunten

Ondersteuning: Zorg voor voldoende ondersteuning, vooral bij grotere openingen. Bij openingen groter dan 80 cm is het raadzaam om een rollaag te vervangen door een strek of hanekam, of om gegalvaniseerde hoeklijnen toe te passen (in overleg met een constructeur).
Latei: Bij het gebruik van een rollaag boven een kozijn is het cruciaal om de onderliggende latei stevig en waterpas te plaatsen.
Precisie: Het metselen van een rollaag vereist precisie. De stenen moeten strak op hun kop worden geplaatst, met gelijke voegen en een nette afwerking.
Materiaal: Kies de juiste stenen voor de rollaag.

Conclusie

De rollaag is een veelzijdig element in metselwerk dat zowel een decoratieve als een constructieve functie kan vervullen. Het is belangrijk om de verschillende soorten rollagen en hun toepassingen te kennen, en om bij de uitvoering aandacht te besteden aan de juiste voorbereiding, precisie en ondersteuning. Hoewel het metselen van een rollaag specialistisch werk is, kan het met de juiste kennis en gereedschap ook door een ervaren doe-het-zelver worden uitgevoerd.