Rollagen in Metselwerk: Constructie, Esthetiek en Toepassing

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Een rollaag is een veelvoorkomend element in metselwerk, vaak te vinden boven muuropeningen zoals ramen en deuren. Deze smalle rij stenen, vaak verticaal geplaatst, vervult zowel een esthetische als een constructieve functie. Hoewel de constructieve waarde beperkt kan zijn, draagt een rollaag bij aan de uitstraling van een gevel en kan het helpen bij het afwateren van muren. Dit artikel behandelt de verschillende aspecten van rollagen, van de technische details tot de toepassingen en overwegingen bij het metselen ervan, gebaseerd op beschikbare informatie.

Wat is een Rollag?

Een rollaag is een smalle rij bakstenen die verticaal of schuin boven een muuropening wordt gemetseld. De stenen worden doorgaans op hun kop gelegd, waardoor de baksteen verticaal staat en een smalle, vaak decoratieve boogbalk boven het kozijn ontstaat. Rollagen kunnen ook in de vorm van een hanenkam (in een boog) worden gelegd, wat vaak te zien is bij klassieke huizen. De stenen voor een rollaag worden meestal van hetzelfde materiaal gemaakt als de rest van de muur, maar worden in een andere stand gemetseld, wat een contrast creëert en de kozijnen of deuropeningen accentueert. Ze kunnen recht of gebogen zijn, afhankelijk van de bouwstijl.

Constructieve Functie en Beperkingen

Hoewel rollagen traditioneel werden gebruikt als latei boven vensters en deuren, is hun constructieve functie tegenwoordig beperkt. Uit onderzoek blijkt dat rollagen op zichzelf nauwelijks krachten kunnen opnemen. Ze worden voornamelijk toegepast als muurbeëindiging of sierrand in het gevelmetselwerk. Dit is vooral relevant bij het overwegen van het metselen van een rollaag zonder wapening. In situaties waar een vloerbalk boven een deuropening rust, is het van belang om te overwegen of de rollaag voldoende sterk is om de belasting te dragen. In dergelijke gevallen is het raadzaam om de constructie te laten beoordelen door een specialist. Eén niet-bevestigd rapport suggereert dat het gebruik van een rollaag zonder toevoeging van wapening af te raden is in verband met scheurvormingsgevaar.

Esthetische Waarde en Toepassingen

Naast de beperkte constructieve functie, heeft een rollaag een duidelijke esthetische waarde. Het accentueert een kozijn of ingang en breekt het lijnenspel van een vlakke gevel. Door slim gebruik van kleur of verband kan een rollaag echt in het oog springen. Rollagen worden ook gebruikt om een wat saaie gevel te "breken", bijvoorbeeld als een namaak-dichtgemetseld-venster of als band. Ze kunnen ook dienen als architectonisch interessant beeld, bijvoorbeeld een groot deel van een gevel verticaal met rollagen.

Rollagen als Muurafdekking

Rollagen worden niet alleen boven kozijnen gebruikt, maar ook als muurafdekking op tuinmuren of gemetselde pilaren. In deze toepassing zorgt de rollaag ervoor dat vocht minder kans heeft om in het metselwerk te trekken. Bij het gebruik van een rollaag als muurafdekking is het belangrijk om een harde steensoort te gebruiken in verband met mos- en stukvriezen. De rollaag dient bij voorkeur naar één kant afwaterend te worden aangebracht en/of met een waterkerende specie afwaterend te worden gevoegd. Een verhouding van 1:2,5 portlandcement en specie wordt aanbevolen voor een waterkerende voeg.

Metselen van een Rollaag: Stappenplan en Tips

Voor het metselen van een rollaag, met name een gebogen rollaag, is vakmanschap vereist. Een stappenplan voor het metselen van een ronde rollaag omvat de volgende stappen:

Ondersteuning: Zorg voor een goede ondersteuning om doorzakken van de bovendorpel te voorkomen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld hechthout onder de te metselen rollaag.
Mal maken: Zet de bocht uit op een stuk hechthout van 20 mm en zaag deze uit met een decoupeerzaag. Maak twee van deze delen.
Mal bevestigen: Bevestig de twee delen aan elkaar en gebruik opvulhout om de dikte van de muur te evenaren. Plaats de mal op de juiste hoogte en ondersteun deze met schroefstempels. Zorg ervoor dat de mal goed is bevestigd.
Verdeling stenen: Breng de verdeling van de stenen op de mal aan.
Metselen: Metsel de rollaag en werk gelijktijdig de zijkanten van de muur mee omhoog. Bij een flauwe bocht kunnen hele stenen worden gebruikt, maar bij een scherpere bocht moeten stenen worden uitgehakt met een haaks slijper.

Materialen voor Muurafdekkingen

Naast rollagen zijn er verschillende andere materialen die gebruikt kunnen worden voor muurafdekkingen:

Baksteen
Natuursteen
Beton
Gebakken klei
Metaal
Kunststof

Raam- en kozijndorpels vallen ook onder muurafdekkingen.

Traditioneel Metselwerk en Specialisten

Traditioneel muren metselen vereist vakmanschap. Metselaars die gespecialiseerd zijn in traditionele metselwerken kunnen adviseren over de toepassing van rollagen, strekken of hanenkammen. Het is belangrijk om een vakkundige en vlekkeloze uitvoering te garanderen.

Stijlkenmerken in Oudenhoorn

In de bebouwing van Oudenhoorn is traditioneel materiaalgebruik te zien, zoals aardkleurige baksteen en gebakken pannen. De detaillering is terug te vinden in rol- en streklagen in het metselwerk, daklijsten, windveren en afwijkende venstervormen. De bebouwing is vaak parallel aan het slotenpatroon gesitueerd, wat soms resulteert in een verdraaiing ten opzichte van de weg.

Conclusie

Een rollaag is een veelzijdig element in metselwerk dat zowel een esthetische als een beperkte constructieve functie vervult. Hoewel de constructieve waarde niet altijd groot is, kan een rollaag bijdragen aan de uitstraling van een gevel en helpen bij het afwateren van muren. Bij het metselen van een rollaag is vakmanschap vereist, en het is belangrijk om de constructie te beoordelen, vooral in situaties waar belasting een rol speelt. Het gebruik van de juiste materialen en technieken is essentieel voor een duurzaam en esthetisch resultaat.