Scheuren in Schoorsteenmetselwerk: Oorzaken, Herstel en Preventie

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Een schoorsteen is een essentieel onderdeel van veel woningen, maar kan gevoelig zijn voor schade door weersinvloeden en veroudering. Scheuren in het metselwerk zijn een veelvoorkomend probleem dat, indien onbehandeld, kan leiden tot lekkages en structurele schade. Dit artikel behandelt de oorzaken van scheuren in schoorsteenmetselwerk, de mogelijke herstelmethoden en preventieve maatregelen om verdere schade te voorkomen. De informatie is bedoeld voor huiseigenaren, doe-het-zelvers en professionals in de bouwsector.

Oorzaken van Scheuren in Schoorsteenmetselwerk

Verschillende factoren kunnen leiden tot scheuren in het metselwerk van een schoorsteen. Een belangrijke oorzaak is de uitzetting van roestend staal, zoals bijvoorbeeld draadstaal dat gebruikt is voor de bevestiging van een televisieantenne. Roestend staal neemt in volume toe, wat druk uitoefent op het omliggende metselwerk en scheuren kan veroorzaken.

Daarnaast spelen weersinvloeden een significante rol. Vorst-dooi-cycli zorgen ervoor dat water dat in de poriën van het metselwerk is gedrongen, bevriest en uitzet, wat microbarsten veroorzaakt. UV-straling en regen breken de bindmiddelen in de mortel langzaam af, waardoor het metselwerk verzwakt.

Ook constructiefouten, verzakking van de woning, of structurele bewegingen kunnen scheuren veroorzaken. Veroudering van de voegen is eveneens een belangrijke factor. Na verloop van tijd verslijten de voegen, waardoor ze poreuzer worden en water gemakkelijker kan binnendringen.

Specifieke problemen kunnen ook ontstaan door beschadigde of ontbrekende schoorsteenkap, gescheurde of ontbrekende voegen, beschadigd metselwerk, beschadigde schoorsteenflashing, condensatie, een lekkende schoorsteenvoering en schade door vorst. Een beschadigde deksteen (schoorsteenplateau), vaak van poreus cement, kan eveneens lekkages veroorzaken.

Herkennen van Problemen en Symptomen

Het is belangrijk om problemen vroegtijdig te herkennen. Tekenen van een lekkende schoorsteen zijn onder andere vochtplekken aan de binnenkant van de schoorsteen of op het dak. Een eenvoudige vocht- en druppeltest kan helpen om de porositeit van het metselwerk te bepalen. Spuit een klein beetje water op de buitenkant; als het direct wordt geabsorbeerd, is het metselwerk poreus.

Een taptest kan ook nuttig zijn. Tik zachtjes met een hamertje op de stenen; een hol geluid kan wijzen op loszittende mortel of schade aan de stenen. Een professionele vochtmeting met een CM-meter kan het vochtpercentage in het metselwerk nauwkeurig meten.

Herstelmethoden voor Scheuren in Metselwerk

Afhankelijk van de omvang en locatie van de scheur, zijn er verschillende herstelmethoden mogelijk. Kleine scheuren kunnen vaak worden gerepareerd door het opnieuw voegen van de beschadigde voegen (reprofieleren). Hierbij wordt de oude mortel verwijderd en vervangen door nieuwe, hoogwaardige voegmortel, zoals K-mortel of kalkhoudende mortel. Het is belangrijk om dit in droge weersomstandigheden te doen en de aangebrachte voegen enkele dagen licht vochtig te houden om scheuren te voorkomen.

Beschadigde stenen moeten worden vervangen. Dit vereist het voorzichtig uithakken of zagen van de kapotte steen, het reinigen van de holte en het aanbrengen van verse mortel. Vervolgens wordt een nieuwe steen van vergelijkbare hardheid en kleur geplaatst.

Om de waterdichtheid van het metselwerk te verbeteren, kan het worden geïmpregneerd met een silaan-siloxaanoplossing. Deze oplossing dringt diep door in de steen en maakt het oppervlak waterafstotend zonder de dampdoorlaatbaarheid te belemmeren. Twee lagen zijn aanbevolen, aangebracht met een spuit of roller volgens de instructies van de fabrikant.

Voor de bovenzijde van de schoorsteen kan een schoorsteenkroon of pet worden aangebracht. Een prefab schoorsteenkroon van waterdicht beton of een roestvast stalen pet beschermt tegen neerslag. Deze wordt bevestigd met een elastische voegkit om beweging op te vangen.

Preventieve Maatregelen en Onderhoud

Preventief onderhoud is cruciaal om schade te voorkomen. Een jaarlijkse inspectie en reiniging door een schoorsteenveger is aan te raden. De schoorsteenveger controleert het metselwerk en de voegen, veegt roet en controleert de schoorsteenkap.

Kleine scheuren moeten direct worden gerepareerd met een oplosbare voegkit om te voorkomen dat ze uitgroeien tot grotere scheuren. De waterafstotende behandeling (impregnatie) moet elke 5-7 jaar worden herhaald.

Zorg voor goede afwatering door dakgoten en hemelwaterafvoeren vrij te houden van vuil. Bij nieuwbouw of herbouw van de schoorsteen is het belangrijk om vorstbestendige stenen en een geschikt morteltype te kiezen.

Wanneer een Specialist Inschakelen?

In bepaalde gevallen is het raadzaam om een specialist in te schakelen. Dit geldt voor grote scheuren of instabiliteit in de schoorsteenmuur, aanhoudende vochtproblemen ondanks eigen herstelpogingen, rookterugslag of andere trek- en rookproblemen na reparatie, en angst voor gezondheidsrisico’s door schimmelvorming. Een professionele schoorsteenreparateur kan een grondige beoordeling uitvoeren en een passende reparatieoplossing voorstellen.

Kosten en Tijdsduur

De kosten en tijdsduur van een schoorsteenreparatie variëren sterk, afhankelijk van de aard en omvang van het probleem. Kleine reparaties, zoals het opnieuw voegen van beschadigde voegen, kunnen relatief snel en betaalbaar zijn. Grotere reparaties, zoals het vervangen van metselwerk, kunnen meer tijd en geld kosten. Het is raadzaam om een professionele schoorsteenreparateur te raadplegen voor een nauwkeurige beoordeling en kostenraming. De kosten voor het impregneren van een schoorsteen bedragen ongeveer € 7 per m² (exclusief btw).

Conclusie

Scheuren in schoorsteenmetselwerk zijn een veelvoorkomend probleem dat kan leiden tot ernstige schade. Door de oorzaken te begrijpen, problemen vroegtijdig te herkennen en de juiste herstelmethoden toe te passen, kunnen huiseigenaren de levensduur van hun schoorsteen verlengen en kostbare reparaties voorkomen. Preventief onderhoud en het inschakelen van een specialist wanneer nodig zijn essentieel voor een veilige en duurzame schoorsteen.