Schoorsteenkanalen: Constructie, Renovatie en Aansluitingen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Dit artikel behandelt de constructie, renovatie en aansluitingen van schoorsteenkanalen, gebaseerd op beschikbare informatie over traditionele metselwerk schoorstenen, prefab kanalen, en moderne systemen zoals de Shunt-schoorsteen. De focus ligt op de materialen, technieken en aandachtspunten bij het gebruik en aanpassen van schoorsteenkanalen in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Er wordt tevens aandacht besteed aan de mogelijke aanwezigheid van asbest in oudere schoorstenen en de benodigde voorzorgsmaatregelen. De beschikbare informatie is beperkt en richt zich voornamelijk op de constructie en aanpassing van schoorstenen voor kachels en haarden.

Traditionele Metselwerk Schoorstenen

Traditionele schoorstenen worden in de meeste gevallen opgetrokken uit baksteen. Hoewel er pogingen zijn gedaan om andere materialen en constructiemethoden te gebruiken, is baksteen de meest voorkomende keuze gebleven. De kwaliteit van een metselwerk schoorsteen is sterk afhankelijk van de zorgvuldigheid en het vakmanschap van de metselaar. Een goede schoorsteen vereist volledig afgesloten voegen om rook- en gasdichtheid te garanderen. Gebreken in metselwerk schoorstenen komen vaak voor en kunnen veroorzaakt worden door onvoldoende zorg tijdens de bouw.

De afmetingen van bakstenen zijn relatief klein, wat resulteert in een groot aantal voegen. Elke voeg moet absoluut dicht zijn om een goed functionerende schoorsteen te garanderen. Het plaatsen van de schoorsteenelementen kan gelijktijdig met het optrekken van de muren gebeuren, of nadat het gebouw tot aan het dak is opgetrokken. Het laatste tijdstip wordt echter aanbevolen, omdat Shunt-kanalen geen directe verbinding met het omringende muurwerk hebben. In dat geval moeten de schoorsteendoorgangen in de balklaag worden uitgehold en de ruimte tussen de raveling en het kanaal met beton worden opgevuld om een vaste stand te verzekeren.

Shunt-Schoorstenen: Een Modern Alternatief

Shunt-schoorstenen bieden verschillende voordelen ten opzichte van traditionele metselwerk schoorstenen, waaronder besparing op metselwerk en bouwkosten, en geringere afmetingen, wat vooral belangrijk is bij hogere gebouwen. Een belangrijk kenmerk van de Shunt-schoorsteen is dat de kachel indirect op het gemeenschappelijke kanaal wordt aangesloten. Dit voorkomt problemen met de trek en vermindert de kans op rookontwikkeling wanneer meerdere kachels op hetzelfde kanaal zijn aangesloten.

Bij Shunt-schoorstenen is het gebruik van schoorsteenmantels minder urgent dan bij normale schoorstenen. De kachel wordt in de meeste gevallen direct tegen het kanaal geplaatst, wat betekent dat de rookafvoer op dezelfde hoogte moet zijn als de uitlaat aan de kachel. In huurhuizen, waar haarden of kachels vaak worden vervangen, kan dit leiden tot hakwerk en beschadiging van het metselwerk, vooral van de kanaalwand, die slechts 3 cm dik is. Om dit te voorkomen heeft Shunt een kachelpijp-aansluiting ontworpen die zowel doelmatig als sierlijk is. Deze constructie bestaat uit een uitneembare plaat van gegalvaniseerd plaatstaal met een geëmailleerde omlijsting, met een opening voor de kachelpijp, die een hermetische afsluiting vormt. Deze constructie voorkomt ook dat de pijp te diep in het schoorsteenkanaal wordt gestoken, wat de trek zou belemmeren.

De constructie van vloer- en dakdoorgangen is eenvoudiger bij Shunt-schoorstenen. Constructiefouten, zoals bij gemetselde schoorstenen, komen minder vaak voor. In het afzonderlijke kanaal, dat door de haard of kachel wordt verwarmd, ontstaat trek door de opstijgende warme lucht. In het grote kanaal ontstaat trek doordat de wind over het buitendaks uitstekende deel stroomt en zuiging veroorzaakt. De rookgassen in het afzonderlijke kanaal verwarmen de dunne wand tussen dit en het algemene kanaal, waardoor warmte wordt afgegeven aan het algemene kanaal en de lucht en rook daarin een stijgende beweging krijgen, wat de trek bevordert.

Prefab Systeemkanalen

Naast metselwerk en Shunt-systemen bestaan er ook prefab systeemkanalen. Deze bestaan uit hittebestendige keramische of chamotte-elementen die op elkaar worden gestapeld en aan elkaar worden gekit. De elementen zijn dubbelwandig uitgevoerd voor een betere isolatie en omvatten elementen voor bochten en dakdoorvoer. Deze systemen zijn geschikt voor alle typen haarden en kachels, maar moeten altijd worden voorzien van een ommanteling van 5 cm cellenbeton.

Flexibele RVS Kanalen en Enkelwandige RVS Kanalen

Flexibele roestvrijstalen kanalen worden vooral toegepast in bestaande gemetselde kanalen die niet meer voldoen. De vakman trekt de flexibele slang van boven naar beneden, of omgekeerd, door het bestaande rookkanaal. Tussen het nieuwe en het oude kanaal wordt isolatiemateriaal aangebracht. De binnenkant van de flexibele slang is nagenoeg glad, wat zorgt voor een goede trek. Dit is een eenvoudige manier om een lek schoorsteenkanaal weer gebruiksklaar te maken.

Enkelwandige roestvrijstalen kanalen vormen een andere optie voor rookafvoer.

Renovatie en Verwijdering van Schoorstenen

Wanneer lekkage de belangrijkste reden is om een schoorsteen te verwijderen, kan een schoorsteenrenovatie worden overwogen. Hierbij verwijdert een vakman de schoorsteen gedeeltelijk of volledig bovendaks en metselt een nieuwe schoorsteen. Het is belangrijk om een vakman in te schakelen voor deze klus, omdat zelf je schoorsteen afbreken niet eenvoudig is en ervaring en voorkennis vereist. Een vakman kan het schoorsteentype inspecteren en adviseren over de juiste werkwijze en afwerkingsmogelijkheden. Het inschakelen van een professional zorgt voor een correcte en veilige uitvoering, inclusief het gebruik van veiligheidsmaterialen zoals vangnetten en stellingen.

Het vervangen van een traditionele schoorsteen kan ook door het plaatsen van een nieuw rookkanaal, ook wel tuberen genoemd. Een rond rookkanaal in inox zorgt voor een vlotte afvoer van de rookgassen, oogt moderner en is makkelijker te onderhouden.

Asbest in Schoorstenen: Risico's en Onderzoek

Bij het verwijderen van een schoorsteen, zoals in het geval van een huis uit 1971, kan de pijp asbest bevatten. Het is belangrijk om de pijp te laten onderzoeken voordat er werkzaamheden worden verricht. Zelf aan de pijp zagen is niet toegestaan. De buiten diameter van de pijp was 220mm en de binnen diameter 200mm. Er is geen informatie beschikbaar over bedrijven die asbestonderzoek uitvoeren.

Aansluiting van Kachels en Rookpijpen

Bij het plaatsen van een houtkachel met een pijp van 150mm in een bestaande schoorsteen, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de afdichting tussen de kachelpijp en de schoorsteenpijp, met name wanneer er mogelijk asbest aanwezig is. De beschikbare informatie geeft geen specifieke details over de juiste afdichtingsmethoden.

Conclusie

De constructie en renovatie van schoorsteenkanalen vereisen zorgvuldige planning en uitvoering. Traditionele metselwerk schoorstenen vereisen vakmanschap en aandacht voor detail om rook- en gasdichtheid te garanderen. Moderne systemen zoals Shunt-schoorstenen en prefab kanalen bieden alternatieven met specifieke voordelen. Bij renovatieprojecten is het belangrijk om de staat van het bestaande kanaal te inspecteren en indien nodig te repareren of te vervangen. De mogelijke aanwezigheid van asbest in oudere schoorstenen vereist speciale aandacht en professioneel onderzoek. Het inschakelen van een vakman is essentieel voor een veilige en correcte uitvoering van de werkzaamheden.