Spouwankers bij Gelijmd Metselwerk en Renovatie: Toepassing, Eisen en Nieuwe Ontwikkelingen

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Introductie

Spouwankers zijn essentiële componenten in spouwmuurconstructies, verantwoordelijk voor het overdragen van windbelasting en het stabiliseren van de gevel. De toepassing en eisen aan spouwankers zijn vastgelegd in normering en regelgeving, maar in de praktijk bestaat er vaak onduidelijkheid. Dit artikel behandelt de specifieke toepassing van spouwankers bij gelijmd metselwerk, de eisen aan duurzaamheid en materiaalkeuze, en recente ontwikkelingen op het gebied van renovatiespouwankers. De informatie is gebaseerd op de geldende Eurocodes en industriestandaarden.

Spouwankers in Spouwmuurconstructies: Functie en Normering

Een spouwmuur bestaat uit een binnen- en buitenblad, gescheiden door een spouw. Spouwankers verbinden deze bladen, waardoor windbelasting wordt overgedragen en het isolatiemateriaal op zijn plaats wordt gehouden. De Eurocode 6 (NEN-EN 1996-1-1) definieert een spouwanker als een product dat één blad van een spouwmuur aan het andere blad, een raamwerkconstructie of een achterwand bevestigt. De functie van spouwankers is cruciaal voor de stabiliteit en duurzaamheid van de gevel.

Het minimaal aantal spouwankers per vierkante meter wordt bepaald door de rekenwaarde van de horizontale belasting te delen door de rekenwaarde van de druk- of trekcapaciteit van het spouwanker. De Eurocode stelt een minimum van 2 spouwankers per vierkante meter, maar het exacte aantal moet berekend worden op basis van de specifieke constructie.

Spouwankers bij Nieuwbouw en Traditioneel Metselwerk

Bij traditioneel metselwerk worden spouwankers toegepast om een koppeling te creëren tussen het buitenblad (metselwerkschil) en het binnenblad (draagconstructie). Er zijn beperkingen aan de vervorming en het spreiden van de spanningen in het metselwerk, wat eisen stelt aan zowel de spouwankers als de draagconstructie.

Bij nieuwe bouwmethoden, waarbij binnenmuren van prefab-betonelementen of gelijmde blokken worden gemaakt, zijn andere spouwankers nodig omdat de traditionele voeg ontbreekt. Wanneer de binnenmuur van beton is gemaakt, worden spouwankers bevestigd door middel van een boorgat en een plug. Hiervoor zijn Uni-boorspouwankers en slagspouwankers ontwikkeld. Slagspouwankers worden in de binnenmuur geslagen met behulp van een kraagplug, waarna de isolatie wordt gemonteerd.

Spouwankers bij Gelijmd Metselwerk: Prikspouwankers

Bij gelijmd metselwerk moeten de spouwankers tijdens het optrekken van de muur mee gelijmd worden in de voeg. Hiervoor worden prik-spouwankers gebruikt. Moderne prik-spouwankers zijn geschikt voor het vastzetten van dikke en harde isolatiematerialen. Dit type anker is specifiek ontworpen voor constructies zonder traditionele voeg, waardoor een stevige verbinding tussen de binnen- en buitenbladen wordt gegarandeerd.

Renovatie Spouwankers: De Air-Twist

Voor renovatieprojecten, met name bij gevels gebouwd tussen 1960 en 2000, is het vaak noodzakelijk om de spouwverankering te herstellen. Uit onderzoek blijkt dat een aanzienlijk aantal gevels in deze periode niet voldoen aan de constructieve eisen en functionele spouwverankering missen. Het gepatenteerde Air-Twist renovatiespouwanker van Thor Helical is een marktleider in dit segment. Dit anker is geschikt voor het opnieuw verbinden van het binnen- en buitenblad van de gevel.

De Air Twist spouwanker is ideaal voor situaties waarin beide gevelbladen op elkaar zijn uitgelijnd en het binnenblad is opgebouwd uit metselwerk, kalkzandsteen, beton, bouwblokken, houtskeletbouw of dergelijke. De Air Twist renovatie spouwanker is gecertificeerd als Erkend Renovatiespouwanker door IKOB-BKB, waardoor KOMO-gecertificeerde installateurs deze ankers kunnen aanbrengen.

Technische Specificaties van de Thor Helical 9mm RVS Spouwanker

De Thor Helical 9mm RVS spouwanker met 4.3mm kern is verkrijgbaar in verschillende lengtes: 150, 180, 205, 230, 255, 280, 305, 350, 400 en 450mm (op aanvraag). De specificaties zijn als volgt:

Materiaal: Roestvast staal – AISI 316 (A4)
Constante kerndiameter: 4.3mm
Van spoed tot spoednaad: 22mm
Maximale trekkracht: >= 9kN
Knikpunt sterkte (over 100mm): >= 4.4kN
Precisie afwijking anker: < 0.5%
Expansie door het anker: = geen

Duurzaamheid en Milieuklassen

De duurzaamheidseisen aan spouwankers staan beschreven in de NEN-EN 845-1 en NEN-EN 1996-2. De norm NEN-EN 1996-2 geeft een overzicht van de milieuklassen waarin het metselwerk is ingedeeld:

MX1 – In een droog milieu
MX2 – Blootgesteld aan vocht of water
MX3 – Blootgesteld aan vocht of water in combinatie met vorst/dooiwisselingen
MX4 – Blootgesteld aan met zout verzadigde lucht of zeewater
MX5 – In een agressief chemisch milieu

Het Bouwbesluit eist een levensduur van 50 tot 100 jaar voor spouwankers. Om deze levensduur te halen, wordt steeds vaker gebruik gemaakt van roestvast stalen spouwankers van de RVS-kwaliteit A4.

Plaatsing en Uitvoering

Spouwankers moeten zoveel mogelijk verspringend worden aangebracht om spanningen in het metselwerk te beperken en een goede belastingafdracht te garanderen. Het is belangrijk dat de spouwankers op lagenmaat worden uitgezet om te voorkomen dat ze schuin geplaatst of gebogen worden in de spouw.

Spouwankers bij Staalframebouw

Bij staalframebouw is het belangrijk om de werkwijze van houtskeletbouw (HSB) niet zomaar over te nemen. Er zijn specifieke eisen gerelateerd aan het ontwerp van het staalframe. Vuistregels zoals "4-5 stuks per m² is wel voldoende" moeten worden vervangen door berekeningen op basis van de Eurocode.

Voorbeeldtoepassing: Scheurherstel

Thor Helical spouwankers kunnen ook worden gebruikt voor scheurherstel in metselwerk. De toepassing omvat het inboeten, het daadwerkelijk herstellen van de scheur en het voegen van de constructie.

Conclusie

De keuze en toepassing van spouwankers zijn afhankelijk van de specifieke constructie en de eisen aan duurzaamheid en stabiliteit. Bij gelijmd metselwerk zijn prik-spouwankers essentieel voor een stevige verbinding. Voor renovatieprojecten bieden renovatiespouwankers zoals de Air-Twist een effectieve oplossing voor het herstellen van de spouwverankering. Het is cruciaal om de geldende normen en regelgeving te volgen en de juiste materiaalkeuze te maken om een duurzame en veilige gevel te garanderen.