Spouwankers bij Metselwerk: Toepassing, Normen en Uitvoering

Published by Redactie on september 3, 2025 | Category metselwerk

Inleiding

Spouwankers zijn essentiële componenten in de constructie van spouwmuren, met name wanneer de buitenste gevel is afgewerkt met metselwerk. Ze zorgen voor een cruciale verbinding tussen het buitenblad en de draagconstructie, vaak een staalframe of binnenblad van metselwerk. De correcte toepassing van spouwankers is van groot belang voor de stabiliteit, duurzaamheid en isolatiewaarde van een gebouw. Dit artikel behandelt de functie, normering, uitvoeringsaspecten en aandachtspunten bij het gebruik van spouwankers, gebaseerd op beschikbare informatie uit diverse bronnen. De focus ligt op de eisen en aanbevelingen voor een correcte installatie en het vermijden van veelvoorkomende fouten.

Functie en Doel van Spouwankers

De primaire functie van een spouwanker is het overdragen van windbelasting van het buitenblad naar de hoofdconstructie of het binnenblad. Daarnaast spelen spouwankers een rol bij het op zijn plaats houden van isolatiemateriaal in de spouw. Een spouwanker moet stevig verankerd zijn in zowel het binnen- als buitenblad om zijn constructieve functie te vervullen. Dit wordt bereikt door middel van verschillende bevestigingsmethoden, afhankelijk van het materiaal van de binnenmuur, zoals slagspouwankers voor beton, kalksteen of baksteen en indraaispouwankers voor geperforeerde steen. Het is belangrijk dat het spouwanker geen vocht transporteert van het buitenblad naar de isolatie of het binnenblad, om koudebruggen te voorkomen. Een lichte helling naar het buitenblad wordt daarom aanbevolen, eventueel in combinatie met ribbels die water afvoeren.

Materiaal en Duurzaamheid

Voor spouwankers wordt bij voorkeur roestvast staal (RVS) gebruikt, met name in vochtige omgevingen of in gebieden nabij de zee of in industriële gebieden. Dit voorkomt corrosie en verlengt de levensduur van de ankers. De norm NEN-EN 1996-2 N.B.-C.1 schrijft voor dat duurzame RVS kwaliteit A4 spouwankers toegepast dienen te worden. De keuze van het materiaal is cruciaal voor de duurzaamheid en betrouwbaarheid van de constructie.

Normering en Regelgeving

De toepassing en eisen aan spouwankers zijn vastgelegd in verschillende normen en regelgevingen. De NEN-EN 845-1 specificeert de eisen voor nevenproducten voor steenconstructies, waaronder spouwankers. De NEN-EN 1996-1-1 (Eurocode 6) behandelt het ontwerp en de berekening van constructies van metselwerk en stelt dat het minimaal aantal spouwankers per vierkante meter bepaald moet worden op basis van de rekenwaarde van de horizontale belasting en de druk- of trekcapaciteit van het spouwanker. Hoewel de Eurocode een minimum van 2 spouwankers per vierkante meter aangeeft, dient het exacte aantal berekend te worden. De NEN-EN 1996-2 behandelt de duurzaamheidseisen en deelt metselwerk in op basis van milieuklassen, variërend van MX1 (droog milieu) tot MX5 (agressief chemisch milieu).

Aantal en Plaatsing van Spouwankers

Het aantal benodigde spouwankers per vierkante meter varieert afhankelijk van de belasting en de eigenschappen van de constructie. Een veelgebruikte vuistregel is minimaal 4 spouwankers per vierkante meter, maar dit kan hoger zijn op speciale locaties zoals hoeken van de muur. Isolatieplaatfabrikanten schrijven vaak voor minimaal drie ankers per isolatieplaat, wat neerkomt op ongeveer drie spouwankers per vierkante meter. Bij penanten, borstweringen en dakranden is het belangrijk om altijd twee rijen spouwankers aan te brengen voor extra stabiliteit.

De plaatsing van spouwankers dient verspringend te gebeuren om spanningen in het metselwerk te beperken en een goede belastingafdracht te waarborgen. Het is essentieel dat de spouwankers op lagenmaat worden uitgezet om te voorkomen dat ze schuin geplaatst worden of buigen in de spouw.

Soorten Spouwankers

Er zijn verschillende soorten spouwankers beschikbaar, elk geschikt voor specifieke situaties:

Prikspouwanker
Prefab-lijmspouwanker
UNI-L-spouwanker
UNI-HSB(boor)spouwanker
UNI-boorspouwanker
UNI-slagspouwanker
UNI-Flexplug
Kopgevelanker
UNI-CB-spouwanker
UNI-prefab-spouwanker

De keuze van het juiste type spouwanker hangt af van het type binnenblad, de isolatie en de specifieke constructieve eisen.

Spouwankers bij Gelijmd Metselwerk

De informatie over spouwankers in relatie tot gelijmd metselwerk is beperkt in de beschikbare documenten. Wel wordt aangegeven dat spouwankers in de metsel/lijmmortel van de binnenmuursteen gelegd kunnen worden, waarbij het anker voldoende op de binnenmuur moet liggen om buiging te voorkomen. Het type isolatiemateriaal bepaalt vaak de keuze van het spouwankersysteem.

Factoren die de Capaciteit Beïnvloeden

De capaciteit van spouwankers wordt beïnvloed door de buigstijfheid van het binnenblad. Voor een gesteund binnenblad met een buigstijfheid die ten minste tweemaal zo groot is als die van het buitenblad, geldt een capaciteitsfactor (ca) van 1,5. Voor een niet-dragend binnenblad zonder horizontale ondersteuning en een buitenblad zonder horizontale koppeling met de vloerrand, is de capaciteitsfactor 3,0. In alle andere gevallen geldt een capaciteitsfactor van 2,0. Een indicatie van het benodigde aantal spouwankers is ongeveer 3,6 mm per m2.

Veelvoorkomende Fouten

Ondanks de normen en regelgeving worden er nog steeds fouten gemaakt bij de toepassing van spouwankers. Veelvoorkomende fouten zijn:

Te weinig spouwankers
Onjuiste plaatsing (niet verspringend, niet op lagenmaat)
Gebruik van ongeschikte materialen (verzinkt staal in plaats van RVS)
Het niet respecteren van de minimale verankeringsdiepte van 40 mm in het buitenspouwblad.

Uitvoering en Aandachtspunten

Bij de uitvoering is het raadzaam om spouwankers pas aan te brengen wanneer de te metselen laag is gelegd of een paar lagen zijn gelegd. Dit voorkomt beschadiging en maakt een correcte plaatsing mogelijk. Spouwankers moeten gelijkmatig en verspringend worden verdeeld. Het aantal en de afmetingen van de spouwankers worden doorgaans aangegeven door de constructeur van de opdrachtgever. Onderleggers zoals de NEN-EN 1996-1-1 en NPR 9096-1-1 kunnen als referentie worden gebruikt.

Conclusie

Spouwankers zijn cruciale elementen in de constructie van spouwmuren. Correcte toepassing, gebaseerd op normering, materiaalkeuze en zorgvuldige uitvoering, is essentieel voor de stabiliteit, duurzaamheid en isolatiewaarde van een gebouw. Het is belangrijk om de functie van spouwankers te begrijpen, de juiste types te selecteren en veelvoorkomende fouten te vermijden. Het raadplegen van een constructeur is aan te raden om het juiste aantal en de juiste plaatsing van spouwankers te bepalen, rekening houdend met de specifieke eigenschappen van de constructie.